ಅರಿಮೆ

ಕಾಪು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 3

By admin 11/07/2016 13/08/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಹಿಂದಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟುಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಗವಹಿಸುವ ಇಟ್ಟಳಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಯಿತು.

ಆ ಬರಹದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಂತೆ, ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು, ಹಾಲ್ರಸವೆಂಬ (lymph) ಹರಿಕವನ್ನು (liquid) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಹರಿಕವನ್ನು ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಹರಿಕದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕಸ, ಬೇಡವಾದ ಸೂಲುಗೂಡುಗಳು ಇಲ್ಲವೆ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿರಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು (pathogens) ಸೋಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮುಕ್ಯ ಕೆಲಸಗಳೆಂದರೆ ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆ (lymph circulation) ಹಾಗು ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳ ಸಾಗಿಸುವಿಕೆ (transportation of chylomicrons).

ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆ (circulation of lymph):

ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು (lymph) ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ನೆತ್ತರು ಹರಿಸುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ (circulatory system) ತಲುಪಿಸುವುದು ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆ (lymph capillary) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (lymphatic vessel) ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡವಿಲ್ಲದೆ ಹಾಲ್ರಸವು ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮುಕ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು (one-way check valves) ಇರುತ್ತವೆ.

ಕಯ್ಕಾಲುಗಳ ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳ (skeletal muscles) ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಯು, ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಅದುಮುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಅದುಮುವಿಕೆ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವು ಹಾಲ್ರಸವು ತಡೆ ತೆರಪುಗಳನ್ನು ತಳ್ಳಿಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಸಾಗಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಎದೆ ಹಾಗು ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗವನ್ನು ಬೇರ‍್ಪಡಿಸುವ ತೊಗಲ್ಪರೆಯು (diaphragm) ಉಸಿರನ್ನು ಎಳೆದುಕೊಂಡಾಗ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಬಾಗುತ್ತದೆ. ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಬಾಗುವಿಕೆ ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಏರಿಸುತ್ತದೆ. ಏರಿದ ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವು ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎದೆಬಾಗಕ್ಕೆ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ತಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಉಸಿರನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ, ಎದೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವು ಹೆಚ್ಚಿದರೆ, ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಒತ್ತಡದ ಏರು-ಪೇರು ಇದ್ದರೂ, ಹಾಲ್ರಸವು ಎದೆಯಿಂದ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು, ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹೊಟ್ಟೆಯಬಾಗದ ಕಡೆ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳ (chylomicrons) ಸಾಗಿಸುವಿಕೆ: (ಚಿತ್ರ 1 & 2)

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಮುಕ್ಯವಾದ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ, ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ (digestion system) ಕೊಬ್ಬನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು. ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು, ಕೂಳಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹಿಟ್ಟುಸಕ್ಕರೆ (carbohydrate), ಮುನ್ನುಗಳು (proteins) ಹಾಗು ಕೊಬ್ಬುಗಳ ದೊಡ್ಡತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಒಡೆದು ಸಣ್ಣ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ (nutrients). ಈ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಕರುಳಿನ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಎಳೆಗೊಂಡೆಗಳ (villi) ನೆರವಿನಿಂದ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ನೆತ್ತರು ಹೆಚ್ಚು-ಕಡಿಮೆ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೊಬ್ಬಿನ ಬಾಗವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಬೇಕೆಬೇಕು.

ಕೂಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೊಬ್ಬಿನ ಬಾಗವನ್ನು ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು (digestive system), ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳನ್ನಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ [ಮುನ್ಗೊಬ್ಬು = ಮುನ್ನು + ಕೊಬ್ಬು = lipid + protein = lipoprotein; ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉಂಡೆ = ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆ = chylomicrons]. ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆ ಮೂರು ಬಗೆಯ ಕೊಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ: ಟ್ರಯ್-ಗ್ಲಿಜರಯ್ಡ್ ಗಳು (triglycerides), ಪಾಸ್ಪೋ-ಕೊಬ್ಬುಗಳು (phospholipids) ಹಾಗು ಕೊಲೆಸ್ಟ್ರಾಲ್ (cholesterol).

ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನ ಎಳೆಗೊಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ (villi) ಇರುವ ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (lymph vessels) ಕೊಬ್ಬು-ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳೆಂದೂ (lacteals) ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊಬ್ಬು-ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lacteals) ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನಿಂದ, ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೊಡನೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಸಣ್ಣ ಕರುಳುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಾಲಿನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸ (chyle) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸವು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದು ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯನ್ನು (thoracic duct) ಸೇರುತ್ತದೆ. ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯಿಂದ, ಅದು ನೆತ್ತರು ಹರಿಸುವಿಕೆಯೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರು-ಹೊನಲಿನ (blood stream) ನೆರವಿನಿಂದ ಈಲಿ (liver), ಕಟ್ಟಿನಕಂಡ (skeletal muscle) ಮುಂತಾದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಸೇರುವ ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳು ತರುಮಾರ‍್ಪಿಸುವಿಕೆಗೆ (metabolism) ಒಳಪಡುತ್ತವೆ.

ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯನ್ನು (physiology) ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1. innerbody.com, 2. biology-igcse.weebly.com, 3. gutcritters.com )

ಕಾಪು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 2

By admin 23/06/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಬರಹದ ಈ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ, ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ (lymphatic system) ಒಡಲರಿಮೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಹಿಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿರುವಂತೆ, ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮುಕ್ಯ ಬಾಗಗಳೆಂದರೆ ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic capillaries), ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic vessels) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳು (lymph nodes).

ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph capillaries): ( ಚಿತ್ರ 1, 2, 3& ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ನೆತ್ತರು ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ (tissues) ಮೂಲಕ ಸಾಗುವಾಗ, ಆರಯ್ವ (nutrients) ಹಾಗು ಆವಿಗಳ (gases) ಅದಲು-ಬದಲಿಕೆಗೆ ನೆರವಾಗಲು, ನೆತ್ತರು ತೆಳುವಾದ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (blood capillaries) ಸೇರುತ್ತದೆ. ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಾಗ, ನೆತ್ತರುರಸ (plasma), ಸೂಲುಗೂಡುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ತಾಣಕ್ಕೆ (interstitial space) ಜಾರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಹೀಗೆ ಜಾರಿಕೊಡ ನೆತ್ತರುರಸದ ಒಂದಶ್ಟು ಬಾಗ, ಮತ್ತೆ ನವಿರನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯೊಳಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಉಳಿದ ನೆತ್ತರುರಸದ ಬಾಗವು, ಗೂಡುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕವಾಗಿ (interstitial fluid) ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಬೇಕಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕದ ಮೊತ್ತವು ಗೂಡುನಡುವಿನ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು, ಈ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಕೊಳವೆಯೇರ‍್ಪಾಟು ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಣ್ಣ ಕೊಳವೆಗಳನ್ನು ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph capillaries) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ಬೇಕಿರುವ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರುವ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು, ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ (circulatory system) ಹಿಂತಿರುಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸ (lymph):
ಸೂಲುಗೂಡುಗಳ ನಡುವಿನಿಂದ ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕವನ್ನು (interstitial fluid) ಹಾಲ್ರಸ (lymph) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಹಾಲ್ರಸವು ಸೇರುನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (veins) ಇರುವ ನೆತ್ತರುರಸವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸವು 90 ಬಾಗ ನೀರು ಹಾಗು 10 ಬಾಗ ಮುನ್ನುಗಳು (proteins), ಗೂಡಿನ ತರುಮಾರ‍್ಪಿನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕಸಗಳು (metabolic waste), ಕರಗಿದ ಆವಿ ಹಾಗು ಸುರಿಗೆಗಳ (hormone) ಕರಗಿಕಗಳನ್ನು (solutes) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲದೆ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳಿಂದ ದಾಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಮಯ್ ಬಾಗದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಬರುವ ಹಾಲ್ರಸವು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಹಾಗು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವ ಬೆನೆಕಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ಏಡಿಹುಣ್ಣಿನಿಂದ (cancer) ಬಳಲುತ್ತಿರುವವರಲ್ಲಿ, ಏಡಿಹುಣ್ಣುಗಳ ಬಿಡಿಹಬ್ಬಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ (metastasis) ಹಾಲ್ರಸದಲ್ಲಿ ಏಡಿಹುಣ್ಣಿನ ಗೂಡುಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅರೆಗೇರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ ಸೋಸಲ್ಪಡುವ ಹಾಲ್ರಸವು, ಕರುಳಿನ ಗೊಂಡೆಗಳು (intestinal villi) ಹೀರಿಕೊಂಡ ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕೊಬ್ಬಿನಿಂದಾಗಿ ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಾಲಿನ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸ (chyle) ಎಂದೂ ಕರೆಯುವುದುಂಟು.

ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph vessels): ( ಚಿತ್ರ 1, 2, 3 & ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph capillary), ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ (lymph vessels) ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಇಟ್ಟಳವು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (veins) ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಂತೆ, ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಯು ತೆಳುವಾಗಿರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ತೆರಪುಗಳನ್ನು (valves) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ಸೇರುಗೊಳವೆಗಳು ನೆತ್ತರನ್ನು ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ (heart) ಸಾಗಿಸಿದರೆ, ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ ಸೋರಿದ ನೆತ್ತರಿನ ಹರಿಕವನ್ನು (ಹಾಲ್ರಸ/ನೆತ್ತರುರಸ) ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳ (skeletal muscles) ನಡುವೆ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳು ಕುಗ್ಗಿದಾಗ (contract), ಅವು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೇರುತ್ತವೆ. ಈ ಒತ್ತಡದಿಂದಾಗಿ, ಹಾಲ್ರಸವು ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೋಡೆಗಳ ಒಳಬಾಗದಲ್ಲಿರುವ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು (check valve), ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತವೆ.

ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳು (lymph nodes): ( ಚಿತ್ರ 1, 2, 3 & ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ಮಯ್ಯಲ್ಲೆಲಾ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಹುರಳಿಕಾಯಿಯಂತಿರುವ ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳು ಕಂಕಳು (arm pit) ಹಾಗು ತೊಡೆಸಂದಿಗಳಲ್ಲಿ (groin/inguinal region) ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಯ ಹೊರಬಾಗವು ಮಂದವಾದ ತಂತುಗೂಡುಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಹೊರಪೊರೆಯನ್ನು (capsule) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಗಡ್ಡೆಯ ಒಳಬಾಗವು ಬಲೆಬಗೆಯ (reticular) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಬಲೆಗಳ ಸಂದುಗಳಲ್ಲಿ, ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (lymphocytes) ಹಾಗು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು (macrophages) ನೆಲೆಸಿರುತ್ತವೆ. ಸೇರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (afferent lymph vessels) ಹೊತ್ತು ತರುವ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಸೋಸುವ (filter) ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಯು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಗಡ್ಡೆಯ ಬಲೆಬಗೆ ನಾರುಗಳು (reticular fibers) ಹಾಲ್ರಸದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕಸ, ಕೆಡುಕುಕುಕಣ ಹಾಗು ಗೂಡುಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಬಲೆಗೆ ಬೀಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಗಡ್ಡೆಯಲ್ಲಿರುವ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು ಗಡ್ಡೆಯ ಬಲೆಗೆ ಬಿದ್ದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಗಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಚೊಕ್ಕಗೊಂಡ ಹಾಲ್ರಸವು ತೊರೆಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ (efferent lymph vessels) ಮೂಲಕ ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೋಳವೆಗಳೆಡೆಗೆ (lymphatic ducts) ಸಾಗುತ್ತದೆ.

ದೊಡ್ಡ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic ducts): (ಚಿತ್ರ 1)
ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಹೊತ್ತ ಎಲ್ಲಾ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸುತ್ತವೆ. ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಸೇರುನೆತ್ತರೇರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುತ್ತವೆ (venous blood supply). ಮನುಶ್ಯರ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.

ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆ (thoracic duct): ಕಾಲುಗಳು, ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗ (abdomen), ಎಡಗಯ್, ತಲೆ & ಕತ್ತಿನ ಎಡಬಾಗ ಮತ್ತು ಬಲ ತೋಳ್ತಲೆ ಸೇರುಗೊಳವೆಯ (right brachiocephalic vein) ಎಡಬಾಗದ ಎದೆ; ಈ ಬಾಗಗಳಿಂದ ಹೊಮ್ಮುವ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗೆ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಸುರಿಯುತ್ತವೆ.

ಬಲ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆ (right lymphatic duct): ಬಲ ತೋಳು, ತಲೆ & ಕತ್ತಿನ ಬಲ ಬಾಗ, ಬಲ ತೋಳ್ತಲೆ ಸೇರುಗೊಳವೆಯ (right brachiocephalic vein) ಬಲ ಬಾಗದ ಎದೆಯ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಬಲ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸತೇಪೆಗಳು (lymphatic nodules): (ಚಿತ್ರ 1, 2, 3 & ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ಹಾಲ್ರದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆ ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರದ ಹಾಲ್ರಸಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನೂ (lymphatic tissues) ಕಾಣಬಹುದು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊರಪೊರೆ (capsule) ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹಾಲ್ರಸತೇಪೆಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಲೋಳೆ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ (mucus membrane) ಕಾಣಬಹುದು. ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಎದುರುಗೊಳ್ಳುವ ಇಟ್ಟಳವೆಂದರೆ ಲೋಳೆ ಪದರಗಳು. ಈ ಪದರಗಳಿಗೆ ಕಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಹಾಲ್ರಸತೇಪೆಗಳು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

1) ಬಾಯ್ತೇಪೆಗಳು (tonsils): ಇವುಗಳ ಸಂಕೆ 5. ಎರಡು ನಾಲಿಗೆ ತೇಪೆ (lingual), ಎರಡು ಅಂಗಳ ತೇಪೆ (palatine) ಹಾಗು ಒಂದು ಗಂಟಲ್ಗೂಡು ತೇಪೆಗಳನ್ನು (pharyngeal) ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಬಾಯ್ತೇಪೆಗಳು T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ತಿನ್ನುವಾಗ ಇಲ್ಲವೆ ಉಸಿರಾಡುವಾಗ ಒಳನುಗ್ಗುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಮಟ್ಟ ಹಾಕಲು ಈ ಗೂಡುಗಳು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

2) ಪೇಯರ‍್ನ ತೇಪೆಗಳು (peyer’s patches): ಈ ತೇಪೆಗಳನ್ನು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಕಂಡುಕೊಂಡ ಜೊಹಾನ್ ಕೋನಾರ‍್ಡ್ ಪೆಯರ್ (Johann Conard Peyer) ಅವರ ನಿನಪಿಗಾಗಿ, ಪೇಯರ‍್ನ ತೇಪೆಗಳು ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನ ಬಾಗವಾದ ಮುರಿಗರುಳಿನಲ್ಲಿ (ileum) ಇವು ಇರುತ್ತವೆ. T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇವು, ಕರುಳಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಳಿದಾಡುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು (antigen) ಗುರುತಿಸಿದ ಕೂಡಲೆ, T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳು ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಿಗೆಲ್ಲಾ ಹರಡಿ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ನುಸುಳುವಿಕೆಯ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಸಂಬಂದಪಟ್ಟ ಕಾಪಿನ ಬಾಗಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಗುಲಬಹುದಾದ ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಯಲು ಮಯ್ಯನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

3) ತೊಳ್ಳೆ (spleen): ಮೊಟ್ಟೆಯಾಕಾರದ ಚಪ್ಪಟೆಯಂತಿರುವ ತೊಳ್ಳೆಯು, ಹೊಟ್ಟೆಯ ಎಡಮೇಲ್ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ತೊಳ್ಳೆಯ ಹೊರಪರೆಯು ಮಂದವಾದ ತಂತುಗೂಡುಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ತೊಳ್ಳೆಯ ಒಳಬಾಗವು ಕೆಂಪು ತಿರುಳು (red pulp) ಹಾಗು ಬಿಳಿ ತಿರುಳುಗಳಿಂದ (white pulp) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ.
ತೊಳ್ಳೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಾಗವು ಕೆಂಪು ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಂಪು ತಿರುಳು ಗುಳಿಗಳನ್ನು (sinus) ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈ ಗುಳಿಗಳು ನೆತ್ತರನ್ನು ಸೋಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಂಪು ತಿರುಳಿನ ಬಲೆಬಗೆ (reticular) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ ನಾರುಗಳು ಮುರಿದ ಹಾಗು ವಯಸ್ಸಾದ ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಕೆಂಪು ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು (macrophages) ಕೆಟ್ಟಿರುವ ಹಾಗು ವಯಸ್ಸಾದ ಕೆನೆಕಣಗಳನ್ನು ಅರಗಿಸಿ, ಕೆನೆಕಣಗಳಲ್ಲಿರುವ ರಕ್ತಬಣ್ಣಕಗಳನ್ನು (hemoglobin) ಮರುಬಳಕೆಗೆ (recycle) ರವಾನಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಂಪು ತಿರುಳು, ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳನ್ನು (platelets) ಕೂಡಿಡುವ ಹಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರಿನ ಕೊರತೆಯು ಉಂಟಾದಾಗ, ಈ ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳನ್ನು ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೆಂಪು ತಿರುಳುಗಳ ನಡುಬಾಗದಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ತಿರುಳುಗಳು ನೆಲೆಸಿರುತ್ತವೆ. ಬಿಳಿ ತಿರುಳು ಹಾಲ್ರಸದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, T-ಗೂಡುಗಳು, B-ಗೂಡುಗಳು ಹಾಗು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

4) T-ನೆರೆನೆರು (thymus): ಮುಮ್ಮೂಲೆಯ (triangle) ಆಕಾರವಿರುವ T-ನೆರೆನೆರು ಗುಂಡಿಗೆ ಹಾಗು ಎದೆಚಕ್ಕೆಗಳ (sternum) ನಡುವೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪಿಂಡಗೂಸು (fetus) ಹಾಗು ಎಳವೆಯ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ, T-ನೆರೆನೆರು, T-ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಹಾಗು ಅವುಗಳನ್ನು ನೆರೆಸುವ (mature) ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುತ್ತದೆ.

ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ T-ಗೂಡುಗಳೂ T-ನೆರೆನೆರಿನಲ್ಲಿ ನೆರೆಯುತ್ತವೆ. ಮಯ್ನೆರೆಯುವಿಕೆಯ (puberty) ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಿದಂತೆ, ಮನುಶ್ಯರ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ T-ನೆರೆನೆರಿನ ಕೆಲಸ ಇಳಿಯುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮನುಶ್ಯರು ದೊಡ್ಡವರಾದ ಕೂಡಲೇ, ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ನೆರನೆರಿನ ಹಾಲ್ರಸದ ಗೂಡುಕಟ್ಟು ಕೊಬ್ಬಿನ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಾಗಿ ಮಾರ‍್ಪಡುತ್ತದೆ.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1. embryology.med 2. en.wikipedia.org, 3. biology-forums.com , 4. remnanthealth.com, 5. niaid.nih.gov, 6. innerbody.com)

ಕಾಪು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 1

By admin 20/06/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಿಂದಿನ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸುತ್ತಾ ಬರಲಾಗಿದೆ. ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯ ಕುರಿತ ಈ ಬರಹಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳತ್ತ ಅರಿವಿನ ನೋಟ ಬೀರೋಣ.

ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಅಣಿಗೊಂಡಿರುವ ಎರಡು ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳಾದ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (immune system) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟುಗಳ (lymphatic system) ಹಲವಾರು ಇಟ್ಟಳ (structure) ಹಾಗು ಕೆಲಸಗಳು ಒಂದೇ ತರನಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಒಳಿತು.

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವ ನಂಜುಳ (virus), ದಂಡಾಣು (bacteria), ಬೂಸು (fungus) ಹಾಗು ಹೊರಕುಳಿ (parasite) ಮುಂತಾದ ಕೆಡುಕು-ಕಣಗಳೊಡನೆ (pathogens) ಹೊಡೆದಾಡಿ, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿಗೆ ತೊಡಕುಂಟಾಗದಂತೆ ಕಾಯುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು, ಹಾಲ್ರಸವೆಂಬ (lymph) ಹರಿಕವನ್ನು (liquid) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಹರಿಕವನ್ನು ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಹರಿಕದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕಸ, ಬೇಡವಾದ ಸೂಲುಗೂಡುಗಳು ಇಲ್ಲವೆ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿರಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು (pathogens) ಸೋಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಕರುಳಿನಿಂದ ಹೀರಿಕೊಂಡ ಕೊಬ್ಬುಳಿಗಳನ್ನು (fatty acids), ನೆತ್ತರೇರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲೂ ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಏರ‍್ಪಾಟು ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic capillaries), ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic vessels) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳನ್ನು (lymph nodes) ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಬರಹದ ಮೊದಲ ಎರಡು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಒಡಲರಿಮೆಯನ್ನು (anatomy) ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಮೂರನೇ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯ (physiology) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಹಾಗು ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಮುಕ್ಯ ಬಾಗಗಳೆಂದರೆ ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆ (red bone marrow) ಹಾಗು ಬೆಳ್-ನೆತ್ತರು (ಬೆನೆ) ಕಣಗಳು (ಚಿತ್ರ 1, 2).

ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆ ನೆತ್ತರುಮಾಡುವ (hematopoietic) ಗೂಡುಕಟ್ಟು (tissue). ಇದು ಹೀರುಗದೆಲುಬುಗಳಿಂದ (spongy bone) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಚಪ್ಪಟ್ಟೆ ಎಲುಬುಗಳಲ್ಲಿ (flat bones)ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಗೂಡುಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರುಕಣಗಳನ್ನು (blood cells) ಮಾಡುವ ಬುಡಗೂಡುಗಳು (stem cells) ಇರುತ್ತವೆ. ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಬೆನೆಕಣಗಳು (white blood cells), ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ಬೆನೆಕಣಗಳು (WBC) ಎರಡು ಬಗೆಯ ಬುಡಗೂಡುಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ,

1) ಮುನ್ನುಚ್ಚಿನ (myeloid) ಬುಡಗೂಡಿನಿಂದ ಒಂಜೀವ ಕಣ (monocytes) ಹಾಗು ನುಚ್ಚಿನಕಣಗಳು (granulocytes) ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ.

2) ಹಾಲ್ರಸಬಗೆ ಬುಡಗೂಡುನಿಂದ ಹುಟ್ಟುಕೊಲ್ಲುಗೂಡುಗಳು/ಹುಕೊಗೂಡು (natural killer cells) ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (lymphocytes) ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

1.1) ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು: (ಚಿತ್ರ 2)

ನುಚ್ಚಿಲ್ಲದ (agranulocyte) ಬೆನೆಕಣವಾದ ಒಂಜೀವಕಣವು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕ (macrophage) ಇಲ್ಲವೆ ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳಾಗಿ (dendritic cells) ಮಾರ‍್ಪಡುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕ (macrophages): ನುಚ್ಚಿನ ಕಣಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು ಮಯ್ಗೆ ತಗುಲುವ ಸೋಂಕಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ತಡವಾಗಿ ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಮಯ್ ತಾಣವನ್ನು ತಲುಪುವ ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ.

ತಿನಿಗೂಡುಗಳ (phagocytes) ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕವು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ನುಂಗಿ ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಸೋಂಕು ಕೊನೆಗೊಂಡ ಮೇಲೆ ಕೆಡುಕುಕಣ ಹಾಗು ಕಾಪೆರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಕಾದಾಟದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕಸಗಳನ್ನೂ ತೆಗೆಯುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳು (dendritic cells): ತೊಗಲು ಹಾಗು ಲೋಳ್ಪದರದ (mucus membrane) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು ಕವಲ್ಗೂಡುಳಾಗಿ ಮಾರ‍್ಪಡುತ್ತವೆ. ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ T ಹಾಗು B ಎಂಬ ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳನ್ನು ಚುರುಕುಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

1.2) ನುಚ್ಚಿನ ಕಣಗಳು: (ಚಿತ್ರ 2)
ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಗೆ.

ಕೆಂಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು (eosinophils): ಒಗ್ಗದಿಕೆಯ ಉರಿಯೂತಗಳನ್ನು (allergic inflammation) ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಹಾಗು ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವ ಹೊರಕುಳಿಗಳ (parasites) ಮೇಲೆ ದಾಳಿಮಾಡುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಮರುಹುಳಿಯೊಲವುಕಣಗಳು (basophils): ಹೊರಕುಳಿ ಹಾಗು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು (antigens) ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕಾಗ, ಹೆಪೆರಿನ್ (heparin) ಹಾಗು ಹಿಸ್ಟಮಿನ್ (histamine) ಎಂಬ ಇರ‍್ಪುಗಳನ್ನು (chemicals) ಸೂಸುವ ಮೂಲಕ ಒಗ್ಗದಿಕೆಯ ಉರಿಯೂತದ (allergic inflammation) ಹಮ್ಮುಗೆಯನ್ನು ಕೆರಳಿಸುತ್ತವೆ.

ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು (neutrophils): ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಕೂಡಲೆ ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳುವ ಬೆನೆಕಣಗಳಿವು. ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಸೂಸುವ ಇರ‍್ಪುಗಳನ್ನು (chemicals) ಗುರುತಿಸುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು, ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಮಯ್ಬಾಗಕ್ಕೆ ಓಡುತ್ತವೆ. ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ತಾಣವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ತಿನಿಗೂಡುವಿಕೆಯ (phagocytosis) ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ನುಂಗುತ್ತವೆ. ನುಂಗಿದ ಕೆಡುಕುಕಣವನ್ನು ಇರ‍್ಪುಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಸಾಯಿಸುತ್ತವೆ.

2) ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (lymphocytes): (ಚಿತ್ರ 2)
ಹಾಲ್ರಸಬಗೆ ಬುಡಗೂಡುಗಳಿಂದ T ಹಾಗು B ಎಂಬ ಎರಡು ಬಗೆಯ ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ.

2.1) T-ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (T-lymphocytes): T-ಗೂಡುಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯಬಹುದಾದ ಈ ಬೆನೆಕಣಗಳು, ಗೊತ್ತು ಮಾಡಿದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. T-ಗೂಡುಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವ ಉಳಿದ ಕಾಪೆರ‍್ಪಾಟಿನ ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಒಮ್ಮೆ ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಮೇಲೆ ಒಂದಶ್ಟು T-ಗೂಡುಗಳು ಸೋಂಕಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಕೆಡುಕುಕಣವನ್ನು ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು, ‘ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳಾಗಿ’ (memory T-cells) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಒಮ್ಮೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳು, ಯಾವಾಗಲು ನೆತ್ತರೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ಹರಿದಾಡುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಮುಂದೆ ಅದೇ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕರೆ ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು (antigen) ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸದೆಬಡಿಯುತ್ತವೆ.

(ನೋಡಿ ಹೇಗಿದೆ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿ ಕಾಪಾಡುವ ಪಡೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟು. ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಎರಗಿದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಅದೇ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಬಂದರೆ ಬೇಗನೇ ಗುರುತು ಹಿಡಿದು ಸದೆಬಡೆಯುತ್ತವೆ!)

2.2) B-ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು/B-ಗೂಡುಗಳು (B-lymphocytes/B-cells): B-ಗೂಡುಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಎದುರುಗೊಂಡ ಕೂಡಲೆ ತನ್ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಚುರುಕುಗೊಳಿಸಲು ರಸಗೂಡುಗಳಾಗಿ (plasma cells) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ರಸಗೂಡುಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣದ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳ (antigen) ಎದುರಾಗಿ ಎದುರುಕಗಳನ್ನು (antibody) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಎದುರುಕಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಉಳಿದ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಕಣಗಳು ಕೇಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಗುವ ತನಕ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ.

2.3) ಹುಟ್ಟುಕೊಲ್ಲುಗಗೂಡುಗಳು (natural killer cells):
ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳ ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹುಟ್ಟುಕೊಲ್ಲುಗ (ಹುಕೊ) ಗೂಡುಗಳು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಹಾಗು ಏಡಿ ಹುಣ್ಣಿನ ಗೂಡುಗಳ (cancer cells) ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವ ಕಸುವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ನೆತ್ತರು ಜಾರಿನಲ್ಲಿ (circulatory tract) ಓಡಾಡುವ ಹುಕೊಗೂಡುಗಳು, ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆ (lymph node), ತೊಳ್ಳೆ (spleen) ಹಾಗು ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಗಳ (red bone marrow) ಮೇಲೆ ಎರಗುವ ಹಲವಾರು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೇಣಸುತ್ತವೆ.

(ಬೆನೆಕಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಶ್ಟು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ‘ನೆತ್ತರು/ರಕ್ತ’ ಬರಹವನ್ನು ಓದುವುದು.)

ಬರಹದ ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಬಾಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1. embryology.med 2. en.wikipedia.org, 3. biology-forums.com , 4. remnanthealth.com, 5. niaid.nih.gov, 6. innerbody.com)

ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮದ ವಿಜ್ಞಾನ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಪದಗಳ ಬಳಕೆ – ಒಂದು ಒಳನೋಟ

By admin 14/04/2016 17/04/2016 ಅರಕೆಗಳು

– ಪ್ರಶಾಂತ ಸೊರಟೂರ.

ಕಲಿಕೆಯ ಮಾಧ್ಯಮವು ಯಾವುದಿರಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಹಲವು ವರುಷಗಳಿಂದ ಬಿರುಸಿನ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ತಾಯ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಲಿಕೆ ಪಡೆಯುವುದು ತುಂಬಾ ಮುಖ್ಯ. ಇದು ಕಲಿಕೆಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ತೀರ್ಮಾನಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಂಗ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ಯುನೆಸ್ಕೋ (UNESCO) ಹೇಳಿದೆ. ಆದರೂ ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ, ತಾಯ್ನುಡಿಯೇತರ ಅದರಲ್ಲೂ ಇಂಗ್ಲೀಶ್‍ನೆಡೆಗೆ ಪಾಲಕರು ವಾಲುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಉನ್ನತ ಕಲಿಕೆ ಇಂಗ್ಲೀಶ್‍ನಲ್ಲಿದೆ, ಅದಕ್ಕೆ ದುಡಿಮೆ, ಗಳಿಕೆಗಳೂ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂಬುದು ಮೇಲ್ನೋಟದ ಕಾರಣಗಳಾದರೆ ತಾಯ್ನುಡಿ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಕಲಿತರೆ ಆಗುವ ಒಳಿತುಗಳನ್ನು ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ತಲುಪಿಸದಿರುವುದು, ಶಾಲೆ, ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳು, ಕಲಿಕೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳು ಹೀಗೆ ಕಲಿಕೆಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸದಿರುವುದು, ಕನ್ನಡವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಂತಹ ಕವಲುಗಳಿಗೆ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸದಿರುವುದು, ತಾಯ್ನುಡಿ ಕಲಿಕಾ ಮಾಧ್ಯಮವು ಹಿಂದೆ ಬೀಳುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣಗಳಾಗಿವೆ.

ಕಲಿಕೆಯ ಮಾಧ್ಯಮದ ಚರ್ಚೆಗಳು ಮುಂದುವರೆದಿದ್ದರೂ, ಇಂದಿಗೂ ಕೂಡ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿರುವ ಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿದೆ. 1 ರಿಂದ 10 ನೇ ತರಗತಿವರೆಗಿನ ಒಟ್ಟು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 71% ಮಕ್ಕಳು (ಸುಮಾರು 72 ಲಕ್ಷ ಮಕ್ಕಳು) ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಮಕ್ಕಳ ಕಲಿಕೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕೆಂದರೆ, ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮದ ಕಲಿಕೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಒರೆಗೆಹಚ್ಚಿ, ಕೊರತೆ ಇರುವಲ್ಲಿ ಸರಿಪಡಿಸಬೇಕಿದೆ. ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಒರೆಗೆಹಚ್ಚುವುದು ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಆಗಬೇಕಾದ ಮುಖ್ಯವಾದ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲೊಂದು.

ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ವಿಷಯವನ್ನು ಕಲಿಸುವಾಗ ಪದಗಳ ಬಳಕೆ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಷಯವೊಂದನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಪದಗಳು ಅಡಿಪಾಯದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಪದಗಳು, ಆದಷ್ಟೂ ಮಕ್ಕಳ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದರೆ, ವಿಷಯವೊಂದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ, ಅವರ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ದೂರವಾದ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚಾದಷ್ಟು, ವಿಷಯದ ಅರಿವು ಅವರಿಂದ ದೂರವಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ’ಬೆಳಕು’ ಅನ್ನುವ ಪದ ಮಕ್ಕಳ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದುದು. ಈ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿ ಅದರ ಗುಣಗಳು, ಮೂಲಗಳು, ಬಳಕೆ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದು ಸುಲಭ. ಅದೇ, ’ ಬೆಳಕು’ ಪದದ ಬದಲಾಗಿ ’ದ್ಯುತಿ’ ಇಲ್ಲವೇ ’ಫೋಟೋ’ (photo) ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆ? ಮಕ್ಕಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಕಂಠಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಮಕ್ಕಳು ಗೊಂದಲಕ್ಕೀಡಾಗಿ ಅರಿಯಬೇಕಾದ ವಿಷಯವನ್ನೇ ಮರೆತುಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಈ ತರನಾದ ಸಮಸ್ಯೆ ನಮ್ಮ ನಾಡಿನ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಇದೆಯೇ? ಇದ್ದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವೇನು? ಎಂಬಂತಹ ಮುಖ್ಯವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೊಡನೇ ನಮ್ಮ ತಂಡ ಇಂದಿನ ವಿಜ್ಞಾನ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಒರೆಹಚ್ಚುವ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಯಿತು.

ಈ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಅಚ್ಚರಿ ಮೂಡಿಸುವಂತಿದ್ದವು. ಅಪರ್ಕ್ಯುಲಮ್, ನೀರ್ಲವಣೀಕರಣ, ಉತ್ಸರ್ಜನೆ, ಯುಸ್ಟೇಶಿಯಸ್, ಎಂಡೋಲಿಂಫ್, ನಿಶೇಚನದಂತಹ ಹಲವಾರು ತೊಡಕಾದ ಪದಗಳು ಮೊದಲ ನೋಟದಲ್ಲೇ ಕಂಡವು. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸುವ ಅಗತ್ಯತೆ ಇರುವುದು ನಮಗಾಗ ಇನ್ನಷ್ಟು ಮನದಟ್ಟಾಯಿತು. ತೊಡಕಾದ ಪದಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೇ ಅವುಗಳಿಗೆ ಸಾಟಿಯಾಗಿ ಸುಲಭವಾದ ಪದಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಡುವುದೂ ನಮ್ಮ ಗುರಿಯಾಯಿತು. ಈ ಕುರಿತು ಶಿಕ್ಷಣ ವಲಯದಲ್ಲಿರುವವರೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚೆಯನ್ನೂ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.

ಈ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಅಂಶಗಳು, ಪದಪಟ್ಟಿ, ಈಗಿರುವ ತೊಡಕುಗಳು, ಮುಂದಿನ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ವರದಿಯನ್ನು ಈ ಮೂಲಕ ಹೊರತರಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

(ವರದಿಯನ್ನು ಇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಚಿತ್ರದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಿ)

ಗಮನಕ್ಕೆ:
ಈ ತಿಳಿಹಾಳೆಯನ್ನು (white paper) ಇಲ್ಲವೇ ಇದರ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಮರು-ಅಚ್ಚು ಇಲ್ಲವೇ ಮರು-ಮೂಡಿಸಬೇಕಾದರೆ, ಈ ಕೆಳಗಿನ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಯಾವುದೇ ಬದಲಾವಣೆಯಿಲ್ಲದಂತೆ ಕೊಂಡಿಯ ಸಮೇತ ಮೊದಲಿಗೆ ಇಲ್ಲವೇ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಕತಕ್ಕದ್ದು.

“ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮದ ವಿಜ್ಞಾನ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಪದಗಳ ಬಳಕೆ – ಒಂದು ಒಳನೋಟ” ಮೊದಲಿಗೆ https://arime.org/ ಮಿಂದಾಣದಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದಿತ್ತು: <ನಮ್ಮ ಬರಹಕ್ಕೆ ಕೊಂಡಿ>

ಗುಂಡಿಗೆ ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 6

By admin 20/03/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳು (blood groups) – Rh:

ಹಿಂದಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರು ಗುಂಪೇರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತ, ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಯಿತು. ನೆತ್ತರು ಗುಂಪನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಾಗ + ಇಲ್ಲವೇ – ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲು ಕಾರಣವಾದ Rh ಎಂಬ ಅಂಶದ ಕುರಿತು ಹಾಗು ನೆತ್ತರು ಮಾರೆಡೆಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯ (blood transfusion) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

Rh ನೆತ್ತರು ಗುಂಪನ್ನು 1940 ರಲ್ಲಿ ಕಾರ‍್ಲ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಟೇನರ್ (Karl Landsteiner) ಹಾಗು ಅಲೆಗ್ಜಾಂಡರ್ ವಿನರ್ (Alexander Weiner) ಅರಿಗರ ಜೋಡಿಯು ಗುರುತಿಸಿತು. ಈ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸಲು 45 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಗೆಯ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು ಕೆನೆ ಕಣಗಳ (RBC) ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳ ಅರಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ರೀಸಸ್ (Rhesus) ಬಗೆಯ ಕೋತಿಗಳಲ್ಲಿ, Rh ಅಂಶವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು (ಚಿತ್ರ 1). ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದಾಗಿ ‘Rh ನೆತ್ತರು ಗುಂಪು’ ಎಂಬ ಹೆಸರು. ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ Rh ಅಂಶ ಇದೆಯೇ ಇಲ್ಲವೇ ಅನ್ನುವುದರ ಮೇಲೆ ನೆತ್ತರನ್ನು + (Rh ಇದ್ದರೆ), – (Rh ಇಲ್ಲವಾದರೆ) ಅಂತಾ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

Rh ಪೀಳಿಯರಿಮೆ (genetics):

Rh ಪೀಳಿಯು D ಹಾಗು d ಎಂಬ ಇಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. Rh ಪೀಳಿಯ ಮೇಲುಗಯ್ ಸರಿಯಿಕ್ಕಳಿಗಳು (DD) (dominant homozygous) ಇಲ್ಲವೆ ಮೇಲುಗಯ್ ಹೆರಯಿಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು (dominant heterozygous) ಹೊಂದಿರುವವರಲ್ಲಿ Rh+ ತೋರುಮಾದರಿ (phenotype) ಇರುತ್ತದೆ. ಇಳಿಗಯ್ ಸರಿಯಿಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು (dd) (recessive homozygous) ಹೊಂದಿರುವವರಲ್ಲಿ Rh- ತೋರುಮಾದರಿ ಇರುತ್ತದೆ.

ತಾಯಿ ಹಾಗು ಬಸಿರುಗೂಸಿನ (fetus) ನಡುವೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ Rh ಅಂಶದಿಂದಾಗಿ, ಒಂದಶ್ಟು ಮದ್ದರಿಮೆಯ ತೊಡಕುಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ (ಚಿತ್ರ 2). ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ Rh- (dd) ಹಾಗು ಬಸಿರುಗೂಸಿನಲ್ಲಿ Rh+ (DD ಇಲ್ಲವೆ Dd) ಇದ್ದಲ್ಲಿ, Rh ಅಂಶದ ಎದುರಾಗಿ ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ Rh ಎದುರುಕಗಳು (antibodies), ಬಸಿರುಗೂಸನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದ ಮಾಸುಚೀಲವನ್ನು (placenta) ದಾಟಿಕೊಂಡು Rh+ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಸಿರುಗೂಸಿನ ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ಮುದಿಪುಗೆಡಿಸುತ್ತದೆ.

ತಾಯಿಯ ಬಸುರಿನ ಎಣಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆಲ್ಲ, ಹೊಂದಿಕೆಯಿಲ್ಲದ Rh ಅಂಶದಿಂದ ಬಸಿರುಗೂಸಿನ ಮೇಲೆ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ಕುತ್ತು ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ತೊಂದರೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಹುಟ್ಟುವ ಯೂರೋಪಿನ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ, 13% ರಶ್ಟು ಮಕ್ಕಳು ಈ ಕುತ್ತಿಗೆ ಒಳಪಡುವ ಸಾದ್ಯತೆಗಳಿವೆ. ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಳ್ಳೆಯ ಮುನ್ನಾರಯ್ಕೆಯಿಂದ (preventive medicine), ಈ ಕುತ್ತಿನಿಂದ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ಕೆಡುಕನ್ನು 1% ಗೂ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

ತಾಯಿ-ಬಸಿರುಗೂಸುಗಳ ನಡುವೆ ಉಂಟಾಗುವ Rh ಹೊಂದಿಕೆಯಿಲ್ಲದಿರುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವೇನು? ತಂದೆಯಲ್ಲಿ Rh+ ಇದ್ದು, ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ Rh- ಇದ್ದಲ್ಲಿ, ಈ ತೊಂದರೆಯು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. Rh+ ತಂದೆಯಲ್ಲಿ DD (ಪಟ್ಟಿ 1) ಇಲ್ಲವೆ Dd (ಪಟ್ಟಿ 2) ಇಕ್ಕಳಿಗಳ ಪೀಳಿಮಾದರಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಎರಡು ಬಗೆಯ ಜೊತೆಗೂಡಿಕೆಗಳು (mating) ನಡೆಯಬಹುದು. ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ Rh- ತೋರುಮಾದರಿಯಿದ್ದು, Rh+ ತಂದೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪೀಳಿಮಾದರಿ ಇದ್ದರೂ (DD ಇಲ್ಲವೆ Dd), ಬೇನೆಮಂಜುಗರು (doctor), Rh ಹೊಂದಿಕೆಯಿಲ್ಲದಿರುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ತೊಡಕುಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಬೇಕಾದ ಹಾರಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ನಾವು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಡಬೇಕಾದ ತಿಳಿವು ಏನ್ನೆಂದರೆ, Rh+ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ (Dd) ಮಾತ್ರ ತೊಂದರೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.

ತಾಯಿ ಹಾಗು ಬಸಿರುಗೂಸಿನಲ್ಲಿ Rh- (dd) ಇದ್ದರೆ, ಮಗುವಿಗೆ ಯಾವುದೇ Rh ಅಂಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂದಿಸಿದ ಕುತ್ತುಗಳು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. Rh- ಹೆಣ್ಣಿನ ಮೊದಲ ಬಸುರಿನಲ್ಲಿ, Rh+ ಬಸಿರುಗೂಸಿಗೆ (fetus) ಯಾವುದೇ ತೊಂದರೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ (ಚಿತ್ರ 2). ಆದರೆ, ಎರಡನೇ ಹಾಗು ಅದರ ಮುಂದಿನ ಬಸಿರುಗಳಲ್ಲಿ, Rh- ತಾಯಿಯ ಬಸುರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ Rh- ಬಸಿರುಗೂಸಿನಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ಕುತ್ತಿನ ಸಾದ್ಯತೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು. ಇದು ಹೇಗೆ?

ಮಾಸುಚೀಲವು (placenta), ಬಸಿರುಬಳ್ಳಿಯ (umbilical cord) ನೆರವಿನಿಂದ ಬಸಿರುಗೂಸನ್ನು (fetus) ತಾಯಿಯ ಬಸಿರುಚೀಲದ (uterus) ಗೋಡೆಗೆ ಹೊಂದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಹೊಂದಿಸುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಆರಯ್ವಗಳು (nutrients) ಹಾಗು ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಎದುರುಕಗಳು (maternal antibodies) ತೊಡಕಿಲ್ಲದೆ ಬಸಿರುಗೂಸನ್ನು ತಲುಪಬಲ್ಲವು. ಚೊಚ್ಚಲ ಬಸುರಿನ ಮೊದಲು Rh- ತಾಯಿಯು Rh+ ನೆತ್ತರಿಗೆ ತೆರದುಕೊಂಡಿರದ್ದಿದರೆ, ಅವಳಲ್ಲಿ Rh+ ಎದುರಾಗಿ Rh ಎದುರುಕಗಳು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ತಾಯಿಯ ಎದುರುಕಗಳು ಮೊದಲನೆಯ Rh+ ಬಸಿರುಗೂಸಿನ ನೆತ್ತರನ್ನು ಅಂಟಿಕ್ಕುವುದಿಲ್ಲ (agglutinate) ಹಾಗು ಅದರ ಕೆನೆ ಕಣಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.

ಹೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಸುಚೀಲ ಹರಿಯುವುದರಿಂದ, ಸ್ವಲ್ಪವಾದರೂ ಬಸಿರುಗೂಸಿನ ನೆತ್ತರು, Rh- ತಾಯಿಯ ಮಯ್ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ನುಸುಳುತ್ತದೆ. Rh+ ನೆತ್ತರು ನುಸುಳುವಿಕೆ, Rh- ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ Rh+ ಎದುರಾಗಿ, ಎದುರುಕಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಂತೆ ತಾಯಿಯ ಕಾpಪೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು ಕೆರಳಿಸುತ್ತದೆ. Rh+ ಕೂಸಿನ ಒಂದು ತೊಟ್ಟು ನೆತ್ತರು, Rh- ತಾಯಿಯ ಮಯ್ಯೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು ಸೇರಿದರೂ, ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ Rh+ ಎದುರುಕಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಮುಂದಿನ ಬಸುರಿನಲ್ಲಿ, ಈ Rh- ತಾಯಿಯಿಂದ ಬಸಿರುಗೂಸಿಗೆ ಸಾಗಿಸುವ ತಾಯಿಯ ಎದುರುಕಗಳಲ್ಲಿ, Rh+ ಎದುರುಕವೂ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಬಸಿರುಗೂಸನ್ನು ಸೇರುವ Rh+ ಎದುರುಕವು, ಬಸಿರುಗೂಸಿನ ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ಹೊಡೆಯುವ ಹಾಗು ನೆತ್ತರನ್ನು ಅಂಟಿಕ್ಕುವ (agglutinate) ಮುದಿಪಿನ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ಮುದಿಪುಗೊಳಿಸುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯಿಂದಾಗಿ, ಹುಟ್ಟಿದ ಮಗು ಕೆನೆಕಣಕೊರೆಯಿಂದಾಗಿ (anemia) ಸಾಯುವು ಸಾದ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಕೆನೆಕಣಕೊರೆಯಿಂದಾಗಿ, ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ ಉಸಿರುಗಾಳಿಯ ಮಟ್ಟ ತಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ಕಾಮಾಲೆ, ಜ್ವರ, ಹುಬ್ಬಿದ ಈಲಿ (liver) ಹಾಗು ತೊಳ್ಳೆ (spleen) ಮುಂತಾದ ಕುರುಹುಗಳನ್ನು ತೋರುವ ಈ ಬೇನೆಯನ್ನು ‘ಎರಿತ್ರೋಬ್ಲಾಸ್ಟೋಸೀಸ್ ಪೀಟಾಲಿಸ್’ (erythroblastosis fetalis) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಬಿರುಸಾದ ಬೇನೆ ಕುರುಹುಗಳನ್ನು ತೋರುವ ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ಕಯ್ಗೊಳ್ಳುವ ಮುಕ್ಯ ಆರಯ್ಕೆಯೆಂದರೆ, Rh- ನೆತ್ತರನ್ನು ಮಗುವಿನ ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ (circulatory system) ಮಾರೆಡೆಗೊಳಿಸುವುದು (blood transfusion) ಹಾಗು Rh+ ಎದುರುಕವನ್ನು ಇಲ್ಲವಾಗಿಸಲು, ಮಗುವಿನ ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ ನೆತ್ತರನ್ನು ಹೊರದೂಡುವುದು. ಇದನ್ನು ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದ ಕೂಡಲೇ ಇಲ್ಲವೆ ಹುಟ್ಟುವ ಮುನ್ನ ಮಾಡಬಹುದು. ಮಗುವಿನ Rh+ ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು Rh- ಕೆನೆ ಕಣಗಳಿಂದ ಬದಲಿಸುವುದರಿಂದ, ತಾಯಿಯ Rh+ ಎದುರುಕಗಳಿಂದ ಆಗುವ ಮಗುವಿನ ಕೆನೆ ಕಣಗಳ ಅಂಟಿಕ್ಕುವಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು. ಮುಂದೆ ಮಗು ಬೆಳೆದಂತೆ, ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ತುಂಬಿದ Rh- ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು, ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ Rh+ ಕೆನೆ ಕಣಗಳು ತಂತಾನೇ ಬದಲಿಸುತ್ತದೆ. ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರಬಹುದಾದ ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ತಾಯಿಯ Rh+ ಎದುರುಕವು ನಿದಾನವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ, ಕೊನೆಗೆ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ.

ನೆತ್ತರು ಮಾರೆಡೆಗೊಳಿಸುವಿಕೆ (blood transfusion):

ಒಬ್ಬ ಮನುಶ್ಯ ಕೆಟ್ಟಾಗುಹ (accident) ಇಲ್ಲವೇ ಒಂದಶ್ಟು ಬೇನೆಗಳಿಗೆ ತುತ್ತಾದಾಗ, ನೆತ್ತರು ಸೋರಿಕೆಯಾಗಬಹುದು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವನಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರಿನ ಮೊತ್ತವು ಕುಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೆ, ಕೊಯ್ಯಾರಯ್ಕೆಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತಿರುವವರು, ಕೊಯ್ಯಾರಯ್ಕೆಯ ವೇಳೆ ನೆತ್ತರರನ್ನು ಕೆಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇಂತಹ ಗೊತ್ತುಪಾಡುಗಳಲ್ಲಿ (condition), ತುತ್ತಾದ ಮಂದಿಗೆ ನೆತ್ತರು ಮಾರೆಡೆಗೊಳಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂತವರು ಯಾರಿಂದ ನೆತ್ತರು ಪಡೆಯಬಹುದು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅವರ ಹಾಗು ಕೊಡುಗರ (donor) ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಮೇಲೆ ತೀರ‍್ಮಾನಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾರು ಯಾರಿಗೆ ನೆತ್ತರು ನೀಡಬಹುದು ಎಂದು ಪಟ್ಟಿ 3 ರಲ್ಲಿ ಸುಳವಾಗಿ ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಬರಹದೊಂದಿಗೆ, ಗುಂಡಿಗೆ-ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಸರಣಿ ಬರಹವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮುಂದಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಮಯ್ಯಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು

(ಮಾಹಿತಿ ನೆರವು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1.wikipedia.org, 2.anthro.palomar.edu, 3.nadidewi.blogspot.com, 4.bloodbanker.com)

ಗುಂಡಿಗೆ ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 5

By admin 03/03/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳು (blood groups):

ಅರಿಕೆ:
ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿಯಲು, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನರಿಮೆ (immunology) ಹಾಗು ಪೀಳಿಯರಿಮೆಯ (genetics) ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗಾದರೂ ತಿಳಿದಿರಬೇಕು. ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಬರಹವನ್ನು ಆರಂಬಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಬರಹದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿರುವ ಪೀಳಿಯರಿಮೆ ಹಾಗು ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನರಿಮೆಯ ಒಂದಶ್ಟು ಪದಗಳ ಹುರುಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಉಳಿದಂತೆ, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (immune system) ಹಾಗು ಪೀಳಿಯರಿಮೆಯ (genetics) ಬರಹಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವಾಗ, ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

ಪದಗಳ ಹುರುಳು:

ಒಗ್ಗದಿಕ (antigen) ಮತ್ತು ಎದುರುಕ (antibody):

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮನುಶ್ಯರ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು (immune system) ಕೆರಳಿಸುವ ಅಂಶವನ್ನು ಒಗ್ಗದಿಕ (ಮಯ್ಯಿಗೆ ಒಗ್ಗದ) (antigen) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಒಗ್ಗದಿಕಗಳಿಗೆ ಇದಿರಾಗಿ ಸೆಣಸಲು ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಅಂಶವನ್ನು ಎದುರುಕ (antibody) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಎದುರುಕವು, ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಸದೆಬಡೆಯುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಪೀಳಿ (gene): ಜೀವಿಯ ಹುಟ್ಟುಪರಿಚೆಯ (heredity) ಕಿರುತುಣಕನ್ನು (molecular unit) ಪೀಳಿ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಇಕ್ಕಳಿ (allele): ಒಂದು ಪೀಳಿಯು ಹಲವು ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದು. ಪೀಳಿಯ ಒಂದೊಂದು ಬಗೆಯನ್ನು ಒಂದೊಂದು ಇಕ್ಕಳಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪೀಳಿಮಾದರಿ (genotype): ಒಂದು ಜೀವಿಯ ಗೊತ್ತುಮಾಡಿದ ಗುಣವನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುವ ಪೀಳಿಯ ಒಳಪಿಡಿಯನ್ನು (content) ಪೀಳಿಮಾದರಿ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

ತೋರುಮಾದರಿ (phenotype): ಜೀವಿಯ ಪೀಳಿಮಾದರಿ ಹಾಗು ಜೀವಿಯು ಬದುಕುತ್ತಿರುವ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಅಂಶಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಜೀವಿಯ ನಿರ್ದಿಶ್ಟವಾದ ಗುಣವು ಹೊರಗಿನ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕಾಣಿಸುವ ಬಗೆಯೇ ತೋರುಮಾದರಿ.

ಮೇಲುಗಯ್ (dominant) ಮತ್ತು ಇಳಿಗಯ್ (recessive): ಪೀಳಿಯರಿಮೆಯಲ್ಲಿ, ಪೀಳಿಯೊಂದರ ಒಂದು ಇಕ್ಕಳಿಯ (allele) ಹೊಮ್ಮುವಿಕೆ, ತನ್ನ ವಾರಗೆಯ ಇಕ್ಕಳಿಯ ಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಕಾಶ ಪಡೆದರೆ, ಹೊಮ್ಮುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇಕ್ಕಳಿಯನ್ನು ‘ಮೇಲುಗಯ್ ಇಕ್ಕಳಿ’ (dominant allele) ಹಾಗು ಮೇಲುಗಯ್ ಇಕ್ಕಳಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರಶ್ಟೆ ಹೊಮ್ಮುವ ವಾರಗೆಯ ಇಕ್ಕಳಿಯನ್ನು ‘ಇಳಿಗಯ್ ಇಕ್ಕಳಿ’(recessive allele) ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೂಡಿಕ್ಕಳಿ (codominant alleles): ಒಂದು ಪೀಳಿಯ ಇಕ್ಕಳಿಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಹೊಮ್ಮುವ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶವಿದ್ದರೆ, ಅವು ಕೂಡಿಕ್ಕಳಿಗಳಾಗುತ್ತವೆ.

ನೆತ್ತರಿನ ಬಗ್ಗೆ ನಮ್ಮ ದಿನದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಬರುವ ಒಂದಶ್ಟು ಮಾತುಗಳು ಹೀಗಿರುತ್ತವೆ,

ಗೆಳೆಯರೊಬ್ಬರಿಗೆ ಗಾಡಿಯೊಂದು ಗುದ್ದಿ, ಕಯ್ಕಾಲು ಮುರಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ; ಅವರ ಮಯ್ಯಿಂದ ತುಂಬಾ ನೆತ್ತರು ಸುರಿದಿದ್ದು ಅವರಿಗೆ A+ ನೆತ್ತರು ಕೊಡುವವರು ಬೇಕಾಗಿದ್ದರೆ.
ನೆಂಟರೊಬ್ಬರು ಕೊಯ್ಯಾರಯ್ಕೆಗೆ (surgery) ಒಳಪಡುತ್ತಿದ್ದು ಅವರಿಗೆ O+ ನೆತ್ತರು ಬೇಕಾಗಿದೆ. ಈ ಗುಂಪಿನ ನೆತ್ತರಿನವರನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.

A+, A-, AB+ ಇಲ್ಲವೆ O+ ನೆತ್ತರುಗಳೆಂದರೇನು? ನೆತ್ತರನ್ನು ಈ ಬಗೆಯಾಗಿ ಗುಂಪಿಸುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ? ತಿಳಿಯೋಣ ಬನ್ನಿ.

ಕೆಂಪು ನೆತ್ತರು ಕಣಗಳ (ಕೆನೆಕ/RBC) ಹೊರ ಮಯ್ ಮೇಲೆ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳ (antigens) ಇರುವಿಕೆಯ ಆದಾರದ ಮೇಲೆ, ನೆತ್ತರನ್ನು ಹಲವು ಬಗೆಗಳಾಗಿ ಗುಂಪಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಈ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು ಮುನ್ನು (protein), ಹಿಟ್ಟುಸಕ್ಕರೆ (carbohydrate) ಇಲ್ಲವೇ ಸಕ್ಕರೆಮುನ್ನುಗಳಿಂದ (glycoprotein) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ.

ಇಂಟರ‍್ನ್ಯಾಶ್ನಲ್ ಸೊಸಯ್ಟಿ ಆಪ್ ಬ್ಲಡ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಪ್ಯೂಜನ್ (ISBT) ಪ್ರಕಾರ ಇದುವರೆಗೂ ಮನುಶ್ಯರಲ್ಲಿ 33 ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ 33 ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ, 600 ರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಗೆಯ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು (antigens) ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇವು ಮನುಶ್ಯನ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುತ್ತವೆ.

ಮನುಶ್ಯನಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ನೆತ್ತರಿನ ಬಗೆಯನ್ನು, ಅವಳು(ನು) ತನ್ನ ತಂದೆ- ತಾಯಿಗಳಿಂದ ಪಡೆಯುವ ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳ ಪೀಳಿಗಳು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ತೀರ‍್ಮಾನಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನೆತ್ತರು ಗುಂಪು ಆ ಮನುಶ್ಯನ ಬಾಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (life span) ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಬಗೆಯ ಸೋಂಕು (infection), ಏಡಿಹುಣ್ಣು (cancer) ಇಲ್ಲವೆ ತನ್ಮರೆಗಾಪಿನ (autoimmunity) ಬೇನೆಗಳು ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುವ ಕೆನೆ ಕಣಗಳ ಮೇಲಿನ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಮರೆಮಾಚಿದಾಗ, ನೆತ್ತರಿನ ಗುಂಪು ಬದಲಾಗಬಹುದು.

ಹಾಗೆಯೇ, ಬೆಳ್-ನೆತ್ತರಿನ ಏಡಿಹುಣ್ಣಿನಂತಹ (leukemia) ಬೇನೆಗಳ ಆರಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆಯನ್ನು (bone marrow) ಮರುನಾಟಿ (transplant) ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ; ಕೊಳ್ಳುಗನ (recipient) ನೆತ್ತರಿನ ಗುಂಪಲ್ಲದ ಮನುಶ್ಯನಿಂದ ಮೂಳೆ ಮಜ್ಜೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರೆ, ಕೊಳ್ಳುಗನ (recipient) ನೆತ್ತರು ಗುಂಪು, ಕೊಡುಗನ (donor) ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಯಾವುದೇ ಒಬ್ಬ ಮನುಶ್ಯನ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುವಾಗ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ABO ಹಾಗು Rh ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳು ಹಾಗು ಸಂಬಂದಿಸಿದ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು ಮನುಶ್ಯರಲ್ಲಿ ಅಶ್ಟಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ; ಅವು ಇದ್ದರೂ ಸಣ್ಣ-ಪುಟ್ಟ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ (ethnicity) ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ.

ಬರಹದ ಉಳಿದ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಯ ನೆತ್ತರು ಗುಂಪುಗಳಾದ ABO ಮತ್ತು Rh ಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪು:
ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾ ನಾಡಿನ ಅರಿಗರಾದ (scientist) ಕಾರ‍್ಲ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಟಿನರ್ (Karl Landsteiner) ಮೊದಲಿಗರು (ಚಿತ್ರ 1). ಅವರು 1900 ರಲ್ಲಿ ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ A, B, ಮತ್ತು O ನೆತ್ತರು ಬಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಅವರ ಈ ಸಾದನೆಯನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿ 1930 ರಲ್ಲಿ, ನೊಬೆಲ್ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆಲ್ಪ್ರೆಡ್ ವಾನ್ ಡಿಕಾಸ್ಟೆಲ್ಲೊ (Alfred von Decastello) ಹಾಗು ಎಡ್ರಿಯಾನೊ ಸ್ಟುರ‍್ಲಿ (Adriano Sturli) ಅರಿಗರ ಜೋಡಿಯು 1902 ರಲ್ಲಿ ‘AB’ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು.

ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ (blood group) ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಗಳು (blood type) ಇರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ A, B, AB, ಹಾಗು O. ಎರಡು ಬಗೆಯ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು (antigens) ಹಾಗು ಎರಡು ಬಗೆಯ ಎದುರುಕಗಳು (antibodies) ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಗಳನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುತ್ತವೆ. ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು ಹಾಗು ಎದುರುಕಗಳ ಪಣುಗೆ-ಸೇರುಗೆಗಳಿಂದ (permutation & combination) ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ1 ರಲ್ಲಿ (ಪಟ್ಟಿ 1) ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ. (ಉಂಟು=ಒಗ್ಗದಿಕ/ಎದುರುಕ ಇದೆ, ಇಲ್ಲ= ಒಗ್ಗದಿಕ/ಎದುರುಕ ಇಲ್ಲ).

ಉದಾಹರಣೆಗೆ: A ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯ ಮನುಶ್ಯರ ಕೆನೆ ಕಣದ (RBC) ಮೇಲೆ A ಒಗ್ಗದಿಕ ಇರುತ್ತದೆ ( ಪಟ್ಟಿ 2). ಆದುದ್ದರಿಂದ, ಇವರಲ್ಲಿ A ಒಗ್ಗದಿಕದ ಇದಿರಾಗಿ, A ಎದುರುಕ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ಈ ಮನುಶ್ಯರಲ್ಲಿ A ಎದುರುಕ ಉಂಟಾದಲ್ಲಿ, ಅದು, ಈ ಮನುಶ್ಯರ ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ಮುದಿಪುಗೆಡಿಸುತ್ತವೆ. B ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರನ್ನು A ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯ ಮನುಶ್ಯರ ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತುಂಬಿದರೆ, ಈ ಮನುಶ್ಯರಲ್ಲಿರುವ B ಎದುರುಕವು, B ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ಮಯ್ ಹೊರಗಿನ ಅಂಶವೆಂದು (foreign body) ಗುರುತಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಮುದಿಪುಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

O ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಂದಿಗಳಲ್ಲಿ, ABO ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು (antigens) ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ, ಈ ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರನ್ನು ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಂದಿಗೆ ಕೊಡಲು ತೊಡಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ನೆತ್ತರು ಮಾರೆಡೆಗೊಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ (blood transfusion) O ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯವರನ್ನು ‘ಎಲ್ಲೆಯಿಲ್ಲದ ಕೊಡುಗರು’ (universal donors) ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ O ಗುಂಪಿನವರು, ಬರಿ O ಗುಂಪಿನವರಿಂದ ನೆತ್ತರನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾದ್ಯ (ಪಟ್ಟಿ 3).

AB ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರನ್ನು ‘ಎಲ್ಲೆಯಿಲ್ಲದ ಕೊಳ್ಳುಗರು’ (universal recipients) ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, AB ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರಿನವರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ABO ಎದುರುಕಗಳು (antibodies) ಇರುವುದಿಲ್ಲ; ಈ ಗುಂಪಿನವರು AB ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರಲ್ಲದೆ, ABO ಗುಂಪಿನ ಯಾವುದೇ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ, AB ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯವರು A ಮತ್ತು B ಎರಡೂ ಬಗೆಯ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ, ನೆತ್ತರನ್ನು ಉಳಿದ ABO ಗುಂಪಿನವರಿಗೆ ಕೊಡಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ (ಪಟ್ಟಿ 3).

ನೆತ್ತರು ಅಂಟಿಕ್ಕುವಿಕೆಯ ಒರೆತ (blood agglutination test) (ಚಿತ್ರ 2): ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಇರುವ ಸುಲಬವಾದ ದಾರಿಯಿಂದರೆ, ನೆತ್ತರನ್ನು ಅಂಟಿಕ್ಕುವಿಕೆಯ ಒರೆತಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸುವುದು. ನೆತ್ತರಿನಿಂದ ನೆತ್ತರು ಕಣಗಳು ಹಾಗು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿಸುವ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಬೇರ‍್ಪಡಿಸಿದಾಗ ರಸಿಕೆ (serum) ಎಂಬ ಅಡಕವು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಡಕಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ಒರೆ ಹಚ್ಚಬಹುದು.

ಒರೆ ಹಚ್ಚಬೇಕಾದ ನೆತ್ತರಿನ ಒಂದು ಬಾಗವನ್ನು A ಎದುರುಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಸಿಕೆಯೊಡನೆಯು (serum), ಮತ್ತೊಂದು ನೆತ್ತರಿನ ಬಾಗವನ್ನು B ಎದುರುಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಸಿಕೆಯೊಡನೆಯೂ ಬೆರೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡು ಬಗೆಯ ಬೆರೆಸುವಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ, ಯಾವುದರಲ್ಲಿ ಅಂಟಣೆ (agglutination) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದರ ಮೇಲೆ, ನೆತ್ತರು ಗುಂಪನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಒರೆನೋಡಿದ ನೆತ್ತರು, A ಎದುರುಕದೊಡನೆ ಅಂಟಿ, B ಎದುರುಕದೊಡನೆ ಅಂಟದಿದ್ದರೆ, ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ A ಒಗ್ಗದಿಕ ಇದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಒರೆ ಹಚ್ಚಿದ ನೆತ್ತರು A ಬಗೆಯದ್ದಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಪೀಳಿಯರಿಮೆ (genetics of ABO blood group): ಬರಹದ ಆರಂಬದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿರುವಂತೆ, ಮನುಶ್ಯರ ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು, ಅವರು ಹೆತ್ತವರಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಪೀಳಿಗಳು (genes) ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುತ್ತವೆ. ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಪೀಳಿಯರಿಮೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅರಕೆಗಳನ್ನು (research) ನಡೆಸಿದವರಲ್ಲಿ ಜರ‍್ಮನಿಯ ಲುಡ್ವಿಕ್ (Ludwik Hirszfeld) ಹಾಗು ಎಮಿಲ್ ವಾನ್ ಡನ್ಜರ‍್ನ್ (Emil von Dungern) ಮೊದಲಿಗರು. 1910-1911 ರಲ್ಲಿ ಅರಿಗರ ಈ ಜೋಡಿಯು ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಪೀಳಿಗಳ ಮರುಪಡೆಯುವಿಕೆಯ (genetic inheritance) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಟ್ಟರು.

ಈ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸದ್ಯದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ತಿಳಿವುಗಳೆಂದರೆ, ABO ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುವ ಪೀಳಿಗಳು ಮನುಶ್ಯನ ಒಂಬತ್ತನೆಯ ಅಂಬಿಸಿಂಬಿಯ/ಬಣ್ಣದಸಿಂಬಿಯ (chromosome) ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತವೆ ಹಾಗು ಒಬ್ಬ ಮನುಶ್ಯನ ABO ನೆತ್ತರು ಬಗೆ, ಅವನ ಬಾಳ್ವೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಬ್ಬ ಮನುಶ್ಯನ ABO ನೆತ್ತರು ಬಗೆ, ಅವಳು(ನು) ABO ನೆತ್ತರು ಪೀಳಿಯ ಮೂರು (A, B, ಅತವ O) ಇಕ್ಕಳಿಗಳಲ್ಲಿ (alleles) ಯಾವುದನ್ನು ಹೆತ್ತವರಿಂದ ಮರುಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ(ನೆ) (inherit) ಎನ್ನುವ ಅಂಶ ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಮನುಶ್ಯನು ಮರುಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಇಕ್ಕಳಿ (allele) ಹಾಗು ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯ ತಿರುಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ (ಪಟ್ಟಿ 4) ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

[ಪಟ್ಟಿ 4 ರ ವಿವರ: ಸಾದ್ಯವಾಗಬಹುದಾದಂತ ಹೆತ್ತವರ ಜೋಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರ ABO ಇಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು ಮೇಲಿನ ಸಾಲಿನಲ್ಲೂ, ಮತ್ತೊಬ್ಬರ ಇಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು ಎಡ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮಗುವಿನ ಪೀಳಿಮಾದರಿಯನ್ನು (genotype) ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಹಾಗು ತೋರುಮಾದರಿಯನ್ನು (phenotype) ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.]

A ಮತ್ತು B ಗಳೆರಡೂ ಮೇಲುಗಯ್ ಇಕ್ಕಳಿಗಳಾಗಿದ್ದು (dominant allele), ಇಳಿಗಯ್ ಇಕ್ಕಳಿಯಾದ (recessive allele) O ಇಕ್ಕಳಿಯ ತೋರುಮಾದರಿಯ (phenotype) ಮೇಲೆ ಮೇಲುಗಯ್ ಸಾದಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ, AO ಪೀಳಿಮಾದರಿಯನ್ನು (genotype) ಹೊಂದಿರುವ ಮನುಶ್ಯನಲ್ಲಿ, A ತೋರುಮಾದರಿ ಇರುತ್ತದೆ. OO ಪೀಳಿಮಾದರಿ ಇರುವವರಲ್ಲಿ, O ತೋರುಮಾದರಿ ಇರುತ್ತದೆ. A ಹಾಗು B ಇಕ್ಕಳಿಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕೂಡು-ಮೇಲುಗಯ್ (co-dominant) ಇಕ್ಕಳಿಗಳಾಗಿವೆ. ಹೆತ್ತವರ ಪಯ್ಕಿ, ಒಬ್ಬರಿಂದ A ಹಾಗು ಮತ್ತೊಬ್ಬರಿಂದ B ಇಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು ಮಗು ಪಡೆದರೆ, ಮಗುವಿನ ತೋರುಮಾದರಿ AB ಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿನ ಪೀಳಿಯರಿಮೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಮುಕ್ಯವಾದ ವಿಶಯ ಎಂದರೆ ‘‘ಬಾಂಬೆ ತೋರುಮಾದರಿ’ (Bombay phenotype). ಪೀಳಿಯರಿಮೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಹೆತ್ತವರ ತೋರುಮಾದರಿಯನ್ನು (phenotype) ಆದರಿಸಿ ಮಗುವಿನ ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪನ್ನು ಗುರುತಿಸುವಾಗ ಎಚ್ಚರ ವಹಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ABO ಒಗ್ಗದಿಕಗಳಲ್ಲದೆ, H ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಬಗೆಯ ಒಗ್ಗದಿಕವೂ ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುವಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, A ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯ ತಾಯಿಗೆ O ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯ ಮಗುವಿದ್ದರೆ, ತಂದೆಯು O ನೆತ್ತರು ಗುಂಪನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ ಇಲ್ಲವೇ O ಇಕ್ಕಳಿಗಳ ಪೀಳಿಮಾದರಿಯನ್ನು (OO, AO, ಇಲ್ಲವೆ BO ಪೀಳಿಮಾದರಿ) ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ (ಚಿತ್ರ 3). ಈ ಬಗೆಯ ಮರುಪಡೆಯುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (inheritance), ಮಗು ತಂದೆಯ ಹಾಗು ತಾಯಿಗಳಿಬ್ಬರಿಂದ ಒಂದೊಂದು O ಪೀಳಿಯ ಇಕ್ಕಳಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, O ಇಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಹೆತ್ತವರಿಂದ O ನೆತ್ತರು ಬಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಗು ಹುಟ್ಟಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ತಂದೆ-ತಾಯಿಗಳಿಂದ ಮಗು H ಒಗ್ಗದಿಕದ ಇಳಿಗಯ್ (recessive) ಇಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು ಮರುಪಡೆಯುವುದು.

ಹಾಗಾದರೆ H ಒಗ್ಗದಿಕದ ತನಿಬಗೆ (specialty) ಏನು? ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಅಡಕವನ್ನು (material) ಮಾಡಲು ಗೊತ್ತುಮಾಡಿದ ಮುನ್ನಡಕ (raw material/precursor) ಬೇಕು. ABO ನೆತ್ತರು ಗುಂಪಿಗೆ ಸಂಬಂದಿಸಿದಂತೆ A ಹಾಗು B ಅಡಕಗಳನ್ನು (ಒಗ್ಗದಿಕ ಕೂಡ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಅಡಕ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು) ಮಾಡಲು H ಒಗ್ಗದಿಕ ಎನ್ನುವ ಮುನ್ನಡಕ (precursor) ಬೇಕೇಬೇಕು.

ಜೊತೆಗೆ H ಮುನ್ನಡವನ್ನು B ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನಾಗಿಸಲು B ಎನ್ನುವ ದೊಳೆ (enzyme) ಕೂಡ ಇರಬೇಕು. B ದೊಳೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು, ಆ ಮನುಶ್ಯನಲ್ಲಿ B ಇಕ್ಕಳಿಯು ಇರಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ H ಮುನ್ನಡಕವನ್ನು A ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನಾಗಿಸಲು, A ದೊಳೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ A ಇಕ್ಕಳಿಯು ಇರಬೇಕು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: B ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನು ಮಾಡಲು H ಮುನ್ನಡಕ ಹಾಗು B ದೊಳೆ ಇರಬೇಕು.

H ಮುನ್ನಡಕವನ್ನು ಮಾಡಲು, ಆ ಮನುಶ್ಯನಲ್ಲಿ H ಒಗ್ಗದಿಕದ ಮೇಲುಗಯ್ ಪೀಳಿಮಾದರಿ (HH/Hh) ಇರಬೇಕು. ಆದರೆ, ಚಿತ್ರ 4 ರಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ (ಚಿತ್ರ 4) ತಂದೆ-ತಾಯಿಗಳಿಬ್ಬರಿಂದಲೂ H ಒಗ್ಗದಿಕದ ಇಳಿಗಯ್ ಇಕ್ಕಳಿಗಳನ್ನು (h) ಮಗು ಪಡೆದರೆ, ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ಇಳಿಗಯ್ ಪೀಳಿಮಾದರಿ (recessive phenotype) (hh) ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ H ಮುನ್ನಡಕವು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. H ಮುನ್ನಡಕ ಇರದ ಕಾರಣ, A ಮತ್ತು/ಅತವ B ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತವೆ.

ಪೀಳಿಯರಿಮೆಯ ಮೂಲಕ ತಿಳಿದಿರುವುದೇನೆಂದರೆ, ಮೇಲುಗಯ್ ಪೀಳಿಮಾದರಿ (dominant genotype) ಇಲ್ಲದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ, ಇಳಿಗಯ್ ಪೀಳಿಮಾದರಿಯು (recessive genotype) ಹೊಮ್ಮಲು (expression) ಅವಕಾಶವಿಕೆ. A ಮತ್ತು B ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೇಲುಗಯ್ ಪೀಳಿ ಇಕ್ಕಳಿಗಳು ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಈ ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ O ಒಗ್ಗದಿಕದ ತೋರುಮಾದರಿಯು ಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ. ತೀರ ಕಡಿಮೆ ಜನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವ ಈ ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರುಗುಂಪಿನ ಮರುಪಡೆಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಮೊದಲು ಗಮನಿಸಿದ್ದು ಬಾರತದ ಬಾಂಬೆ (ಇಂದಿನ ಮುಂಬಯ್) ಊರಿನಲ್ಲಿ. ಹಾಗಾಗಿ, ಇದಕ್ಕೆ ‘ಬಾಂಬೆ ತೋರುಮಾದರಿ’ (Bombay phenotype) ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು.

ಬರಹದ ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ Rh ನೆತ್ತರು ಗುಂಪು ಹಾಗು ನೆತ್ತರು ಮಾರೆಡೆಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯ (blood transfusion) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು:1. anthro.palomar.edu,2. nobelprize.org, 3. medicine.mcgill.ca )

ಗುಂಡಿಗೆ ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 4

By admin 27/02/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನೆತ್ತರು / ರಕ್ತ (Blood):

ಗುಂಡಿಗೆ-ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಿಂದಿನ ಬರಹವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ, ಈ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರು ಇಲ್ಲವೇ ರಕ್ತ (blood) ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುವ ಹರಿಕದ (fluid) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ.

ಒಬ್ಬ ಮನುಶ್ಯನಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕರಿಂದ ಅಯ್ದು ಲೀಟರ್‍ನಶ್ಟು ನೆತ್ತರು ಇರುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರನ್ನು ’ನೀರ‍್ಬಗೆಯ ಕೂಡಿಸುವ ಗೂಡುಕಂತೆ’ (liquid connective tissue) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ನೆತ್ತರು ಹತ್ತು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಅಡಕಗಳನ್ನು (materials) ಸಾಗಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಆವಿ (gas), ಕಸ ಹಾಗು ಆರಯ್ವಗಳ (nutrients) ಒನ್ನೆಲೆತವನ್ನು (homeostasis) ಹತೋಟಿಯಲ್ಲಿಡುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರು ಮುಕ್ಯವಾಗಿ ನೆತ್ತರು ಗೂಡುಗಳು (blood cells) ಮತ್ತು ನೆತ್ತರ ರಸಗಳನ್ನು (plasma) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ನೆತ್ತರು ಗೂಡುಗಳು: (ಚಿತ್ರ 1, 2, 3)
ನೆತ್ತರು ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಗೆ. ಕೆಂಪು ನೆತ್ತರು ಕಣಗಳು (red blood cells/RBC) , ಬೆಳ್ ನೆತ್ತರು ಕಣಗಳು (white blood cells/WBC), ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳು ಇಲ್ಲವೇ ನೆತ್ತರುತಟ್ಟೆಗಳು (platelets). ಬರಹದ ಉಳಿದ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿನ ಚುಟುಕ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು: ಕೆಂಪು ನೆತ್ತರು ಕಣ =ಕೆನೆ ಕಣ, ಬೆಳ್ ನೆತ್ತರು ಕಣ = ಬೆನೆ ಕಣ

ಕೆನೆ ಕಣ (RBC): (ಚಿತ್ರ 1, 2, 3, 4, 5)

ಉಳಿದ ನೆತ್ತರು ಕಣಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಕ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕೆನೆ ಕಣಗಳು, ಒಬ್ಬ ಹರಯದ ಮನುಶ್ಯನಲ್ಲಿ 2-3 x 10¹³ರಶ್ಟು ಸಂಕ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಯ (red bone marrow) ಕಾಂಡಗೂಡುಗಳು (stem cells) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಕ್ಶಣವೊಂದಕ್ಕೆ ಎರಡು ಮಿಲಿಯನ್ ನಶ್ಟು ಕೆನೆ ಕಣಗಳು ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ಇರ್‍ತಗ್ಗಿನ (biconcave) ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಕೆನೆಕಣಗಳು, ತಗ್ಗಿನಿಂದಾಗಿ ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ತೆಳ್ಳಗಿದ್ದು, ಉಬ್ಬಿದ ಹೊರಬಾಗವು ದಪ್ಪಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ರಚನೆಯು ಕೆನೆ ಕಣದ ಹೊರಮಯ್ ಹರವನ್ನು (surface area) ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಸಣ್ಣ ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (capillary) ತೊಡಕಿಲ್ಲದೆ ನುಸುಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಲಿಯುವಿಕೆಯ (mature) ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಕೆನೆ ಕಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ನಡುವಿಟ್ಟಳಗಳು (nucleus) ಕೆನೆ ಕಣದಿಂದ ಹೊರದೂಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಮಾರ‍್ಪಾಟು, ಬಲಿತ ಕೆನೆ ಕಣಗಳಿಗೆ ಇರ್‍ತಗ್ಗಿನ ಆಕಾರ ಹಾಗು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಬಾಗುವಿಕೆಯ ಗುಣವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ನಡುವಿಟ್ಟಳದಲ್ಲಿರುವ (nucleus) ಡಿ.ಎನ್.ಎ (DNA), ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ತೊಡಕುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ನಡುವಿಟ್ಟಳವನ್ನು ಹೊರದೂಡುವುದರಿಂದ, ಬಲಿತ ಕೆನೆ ಕಣದಲ್ಲಿ ಡಿ.ಎನ್.ಎ (DNA) ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಡಿ.ಎನ್.ಎ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಕೆನೆ ಕಣಗಳು, ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಕೆನೆ ಕಣಗಳು ಉಸಿರುಚೀಲಗಳಿಂದ (lungs), ಗೂಡುಗಳಿಗೆ (cells) ಉಸಿರುಗಾಳಿಯನ್ನು (oxygen) ಹಾಗು ಗೂಡುಗಳಿಂದ ಉಸಿರುಚೀಲಗಳಿಗೆ ಕಾರ್ಬನ್ ಡಯಾಕ್ಸಾಯಡ್‍ನ್ನು (carbon dioxide) ಸಾಗಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಲು ಕೆನೆ ಕಣಗಳು ರಕ್ತಬಣ್ಣಕ (hemoglobin) ಎಂಬ ಹೊಗರನ್ನು (pigment) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ರಕ್ತಬಣ್ಣಕವು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮುನ್ನುಗಳಿಂದ (protein) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಗ್ಲೊಬುಲಿನ್ ಮುನ್ನು ಹಾಗು ಹೀಮ್ ತುಣುಕು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿ ರಕ್ತಬಣ್ಣಕವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಹೀಮ್ ತುಣುಕು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಿರುತುಣುಕನ್ನು (ferrous ion) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಉಸಿರುಗಾಳಿಯನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಿರುತುಣುಕು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಹರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಬಗೆಯಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಿರುತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕೆನೆ ಕಣದ ರಕ್ತಬಣ್ಣಕಗಳು ಉಸಿರುಗಾಳಿಯನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಡುವ ಹಾಗು ಸಾಗಿಸುವ ಅಳವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿವೆ.

ಬೆನೆ ಕಣಗಳು (WBC): (ಚಿತ್ರ 1, 2, 3)
ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ ಬೆನೆ ಕಣಗಳ ಸಂಕ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದರೂ, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ (immune system) ಇವುಗಳ ಪಾಲು ತುಂಬಾ ಹಿರಿದು. ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿಗೆ ಎರಗುವ ಕುತ್ತುಗಳೊಡನೆ, ಹೊರಕುಳಿ (parasites), ಕೆಡುಕುಕಣಗಳೊಡನೆ (pathogens) ಹೋರಾಡಿ, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು ಬೆನೆ ಕಣಗಳ ಮುಕ್ಯ ಕೆಲಸ. ಈ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಬೆನೆ ಕಣಗಳ ಚುಟುಕು ವಿವರವನ್ನು ಕೊಡಲಾಗುವುದು. ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

ಬೆನೆಕಣಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಗೆಗಳಿವೆ: ನುಚ್ಚಿನಕಣ (granulocytes) ಹಾಗು ನುಚ್ಚಿಲ್ಲದಕಣ (agranulocytes).

1) ನುಚ್ಚಿನಕಣಗಳು (granulocytes): ಈ ಬಗೆಯ ಬೆನೆ ಕಣಗಳು ತಮ್ಮ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ (cytoplasm) ದೊಳೆ ಗುಳ್ಳೆಗಳನ್ನು (enzyme vesicles) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ದೊಳೆ ಗುಳ್ಳೆಗಳು, ನುಚ್ಚಿನಂತೆ (granular) ಕಾಣುವುದರಿಂದ, ಇವುಗಳನ್ನು ನುಚ್ಚಿನಕಣಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ನುಚ್ಚಿನ ಕಣಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಗೆ: i) ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣ (neutrophils), ii) ಕೆಂಬಣ್ಣೊಲವುಕಣ (eosinophils), iii) ಮರುಹುಳಿಯೊಲವುಕಣ (basophils). ನುಚ್ಚಿನಕಣಗಳಲ್ಲಿರುವ ದೊಳೆಯ ಬಗೆ ಹಾಗು ಬಣ್ಣಗಳ ಜೊತೆ ನುಚ್ಚಿನಕಣಗಳನ್ನು ಬೆರೆಸಿದಾಗ ಅವು ಯಾವ ಬಣ್ಣದೆಡೆಗೆ ಒಲವು ತೋರುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ನುಚ್ಚಿನಕಣಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.

i) ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣ (neutrophils): 40-70% ಬೆನೆ ಕಣಗಳು ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಯ (bone marrow) ಕಾಂಡಗೂಡುಗಳಿಂದ (stem cells) ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಇವು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು (pathogens), ಅದರಲ್ಲೂ ದಂಡಾಣುಗಳು (bacteria) ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕಾಗ, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಮೊನೆಯಾಳುಗಳಾಗಿ (soldiers) ಎಚ್ಚೆತ್ತು ನೆತ್ತರಿನಿಂದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ನುಸುಳಿದ ಮಯ್ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಓಡುತ್ತವೆ. ಹಾಗು ದಂಡಾಣುಗಳಿಂದ ಮಯ್ಯಿಗೆ ತಗಲಬಹುದಾದ ತೊಡಕುಗಳನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತವೆ.

ii) ಕೆಂಬಣ್ಣೊಲವುಕಣ (eosinophils): ಒಟ್ಟು ಬೆನೆ ಕಣಗಳಲ್ಲಿ 1-6% ಅಶ್ಟು ಕೆಂಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕುವ ಹೊರಕುಳಿಗಳನ್ನು (parasites) ಸದೆಬಡಿಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

iii) ಮರುಹುಳಿಯೊಲವುಕಣ (basophils): ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಇವು, ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ ಹರಿದಾಡುವ ಬೆನೆ ಕಣಗಳ 0.01%-0.3% ಅಶ್ಟು ಬಾಗಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಮರುಹುಳಿಯೊಲವುಕಣಗಳು, ಒಗ್ಗದಿಕೆಯಂತಹ (allergy) ಒಂದಶ್ಟು ಗೊತ್ತುಮಾಡಿದ ಉರಿಯೂತಗಳ (inflammation) ಹಮ್ಮುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

2) ನುಚ್ಚಿಲ್ಲದಕಣಗಳು (agranulocytes): ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ (cytoplasm) ದೊಳೆ ಗುಳ್ಳೆಗಳನ್ನು (enzyme vesicles) ಹೊಂದಿರದ ಬೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ನುಚ್ಚಿಲ್ಲದಕಣಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಗೆ.

i) ಹಾಲ್ರಸ ಕಣ (lymphocytes): 30% ರಶ್ಟು ಬೆನೆ ಕಣಗಳು ಹಾಲ್ರಸ ಕಣಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಇವು ಮುಕ್ಯವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ (pathogens) ಎದುರಾಗಿ ಉಸಿರಿ-ಎದುರುಕಗಳನ್ನು (antibody) ಮಾಡುವ ಹಾಗು ನಂಜುಕಣಗಳಿಗೆ (virus) ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ii) ಒಂಜೀವಕಣ (monocytes): ಬೆನೆ ಕಣಗಳಲ್ಲೇ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಗೂಡಾದ ಒಂಜೀವಕಣಗಳು, ಬೆನೆ ಕಣಗಳ 2-10% ನಶ್ಟರಿತ್ತವೆ. ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳ (macrophages) ಸಂಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ ಇಲ್ಲವೆ ಉರಿಯೂತದ ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಕೆಯ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು ಬೇಕಾದಾಗ, ಒಂಜೀವಕಣಗಳು, ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳಾಗಿ ಬದಲಾಗಿ, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ (immune system) ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳು ಇಲ್ಲವ ೇನೆತ್ತರುತಟ್ಟೆಗಳು (platelets): (ಚಿತ್ರ 1, 2, 3, 6)

ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ (red bone marrow) ನೆಲೆಸಿರುವ ಹಿರಿನಡುವಣಕಣಗಳ (megakaryocyte) ಚೂರಾಗುವಿಕೆಯಿಂದ ಸಾವಿರಾರು ಸಂಕ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳು, ಹರಿಸುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿರುವ ನೆತ್ತರಿನ ಜರಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ನಡುವಿಟ್ಟಳವಿಲ್ಲದ (nucleus), ಈ ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳು ಹೆಚ್ಚೆಂದರೆ ಒಂದು ವಾರದವರೆಗೆ ಬದುಕಬಹುದು.

ಚಪ್ಪಟ್ಟೆಯಾದ ಕಿರುಬಿಲ್ಲೆಗಳಂತಿರುವ ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳು, ನೆತ್ತರು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (blood clotting) ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಬಿರುಕು ಇಲ್ಲವೇ ಇನ್ಯಾವುದೇ ತೊಂದರೆಯಾದಾಗ, ಕೊಳವೆಗಳ ಹೊರಕ್ಕೆ ನೆತ್ತರು ಜಿನುಗದಂತೆ ತಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ನೆತ್ತರಿನ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಿಕೆ ಮಯ್ ಒನ್ನೆಲೆತವನ್ನು (homeostasis) ಕಾಪಾಡುತ್ತದೆ. ಗಾಯವಾದಾಗ ಮಯ್ಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ನೆತ್ತರು ಸೋರದಂತೆ, ನೆತ್ತರನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು ಈ ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳೇ.

ನೆತ್ತರು ಹೇಗೆ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುತ್ತದೆ?: (ಚಿತ್ರ 6)

ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ (adhesion): ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಬಿರುಕುಂಟಾದ ಬಾಗದ ಸುತ್ತ-ಮುತ್ತ ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳು ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ii) ಚುರುಕುಗೊಳಿಸುವಿಕೆ (activation): ಗೋಡೆಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡ ಚಪ್ಪಟಿಗಳು, ತಮ್ಮ ಆಕಾರವನ್ನು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ತಮಲ್ಲಿರುವ ಪಡೆಕಗಳನ್ನು (receptors) ಚುರುಕುಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (activation). iii) ಒಗ್ಗೂಡುವಿಕೆ (aggregation): ಚುರುಕುಗೊಂಡ ಪಡೆಕಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ, ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಬೆಸಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯ ಬಿರುಕಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ‘ಚಪ್ಪಟಿಕ ಬೆಣೆ’ಯನ್ನು (platelet plug) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಚಪ್ಪಟಿಕ ಬೆಣೆಯು, ಒನ್ನೆಲೆತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮೊದಲನೆಯ ಹಂತವಾಗಿದೆ (primary hemostasis).

ಎರಡನೆಯ ಹಂತವಾಗಿ ಚಪ್ಪಟಿಕ ಬೆಣೆಯು, ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಿಕೆಯ ಜರಿಯನ್ನು (coagulation cascade) ಚುರುಕುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಜರಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬಗೆಯ ಕ್ರಿಯೆ ಹಾಗು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಉಂಟಾಗಿ, ತಂತುಗಳು (fibrin) ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ತಂತು, ಚಪ್ಪಟಿಕ ಬೆಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹರಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಚಪ್ಪಟಿಕ ಬೆಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹರಡಿಕೊಂಡ ತಂತು ಬಲೆಯು ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನೂ ತನ್ನ ಬಲೆಗೆ ಬೀಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯಾಗಿ ಬಿರುಕಾದ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಪ್ಪು (clot) ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ನಿದಾನವಾಗಿ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯ ಗಾಯವು ಮಾಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ (heal), ಚಪ್ಪಟಿ-ತಂತು ಬೆಣೆ ಕರಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ.

ನೆತ್ತರು ಕಣಗಳ ಬಗೆ ಹಾಗು ಅವು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸಗಳ ಬಗೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಅನಿಮೇಶನ್‍ಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಸುಲಬವಾಗಿ ತಿಳಿಯುವಂತೆ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ನೆತ್ತರುರಸ/ರಕ್ತರಸ (plasma):

ನೀರ‍್ಬಗೆ (liquid) ಬಾಗವಾದ ನೆತ್ತರು-ರಸವು ನೆತ್ತರಿನ ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿ 55% ರಶ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರು-ರಸವು ಮುಕ್ಯವಾಗಿ ನೀರು, ಮುನ್ನುಗಳು, ಕರಗಿದ ಅಂಶಗಳು, ಹೀಗೆ ಹತ್ತು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಅಡಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. 90% ರಶ್ಟು ನೆತ್ತರುರಸವು ನೀರಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ನೆತ್ತರುರಸದಲ್ಲಿರುವ ಮುನ್ನುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಯವಾಗಿ ಉಸಿರಿ-ಎದುರುಕಗಳು (antibody) ಹಾಗು ಆಲ್ಬುಮಿನ್ (albumin) ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಬಾಗವಾದ ಉಸಿರಿ-ಎದುರುಕಗಳು, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ (pathogens) ಹೊರಮಯ್ ಮೇಲಿರುವ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳಿಗೆ (antigen) ಬೆಸಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಆಲ್ಬುಮಿನ್, ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ಸಮಬಿಗುಪಿನ (isotonic) ನೀರ‍್ಬಗೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿನ ಪರೆತೂರ‍್ಪಿನ (osmotic) ಮಟ್ಟವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ನೆತ್ತರು-ರಸವು ಹತ್ತು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕರಗಿದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ; ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಯವಾದ ಅಂಶಗಳೆಂದರೆ, ಗ್ಲುಕೋಸ್, ಉಸಿರುಗಾಳಿ (oxygen), ಕಾರ್ಬನ್ ಡಾಯಾಕ್ಸಾಯಡ್, ಮಿಂಚೋಡುಕಗಳು (electrolytes), ಆರಯ್ವಗಳು (nutrients) ಹಾಗು ಗೂಡುಗಳಿಂದ ಹೊರದೂಡಲ್ಪಡುವ ತರುಮಾರ‍್ಪಿನ ಕಸಗಳು (metabolic waste). ನೆತ್ತರು ಮಯ್ಬಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿದಾಡುವಾಗ, ನೆತ್ತರು-ರಸವು ಈ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಒಯ್ಯುಗದ (medium) ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಸರಣಿಯ ಮುಂದಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರು/ರಕ್ತದ ಗುಂಪುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಲಾಗುವುದು.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳ ಸಲೆಗಳು: 1) britannica.com, 2) wikipedia.org, 3) healtheducare.com, 4) seplessons.ucsf.edu, 5) bio.utexas.edu
6) classroom.sdmesa.edu, 7) www.innerbody.com)

ಗುಂಡಿಗೆ ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 3

By admin 20/02/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟು:

ಹಿಂದಿನ ಎರಡು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ (1, 2) ಎದೆಗುಂಡಿಗೆ (heart) ಹಾಗು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ (blood vessels) ರಚನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಗುಂಡಿಗೆ-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವ ಬಗೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರು (ರಕ್ತ) ಮುಕ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ ಉಸಿರುಚೀಲದ ಹರಿಯುವಿಕೆ (pulmonary circulation) ಹಾಗು ಏರ‍್ಪಡಿತದ ಹರಿಯುವಿಕೆ (systemic circulation).

ಈ ಎರಡು ಬಗೆಗಳಲ್ಲದೆ, ಮತ್ತೆರಡು ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು:

1) ಗುಂಡಿಗೆಯ ಹರಿಯುವಿಕೆ (coronary circulation)

2) ಈಲಿ-ತೂರುಗಂಡಿಯ ಹರಿಯುವಿಕೆ (hepatic portal circulation).

ಈಗ ಈ ನಾಲ್ಕೂ ಬಗೆಯ ಹರಿಯುವಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ.

ಉಸಿರುಚೀಲದ ಹರಿಯುವಿಕೆ (pulmonary circulation):

ಉಸಿರುಚೀಲದ ಹರಿಯುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರು (ರಕ್ತ), ಗುಂಡಿಗೆಯಿಂದ ಉಸಿರುಚೀಲಗಳಿಗೆ (lungs) ಹಾಗು ಉಸಿರುಚೀಲದಿಂದ ಗುಂಡಿಗೆಗೆ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಹರಿಯುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ:

i) ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಉಸಿರುಗಾಳಿಯನ್ನು (oxygen) ಹೊಂದಿರುವ ನೆತ್ತರು ಮೇಲಿನ ಹಾಗು ಕೆಳಗಿನ ಉಸಿರಿಳಿ-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ (vena cava) ಮೂಲಕ ಬಲ ಸೇರುಗೋಣೆಯನ್ನು (right atrium) ತಲುಪುತ್ತದೆ.

ii) ಬಲ ಸೇರುಗೋಣೆಯ (right atrium) ನೆತ್ತರು ಮೂರ‍್ತುದಿ ತೆರಪನ್ನು (tricuspid valve) ತಳ್ಳಿಕೊಂಡು, ಬಲ ತೊರೆಕೋಣೆಯನ್ನು (right ventricle) ಸೇರುತ್ತದೆ.

iii) ಗುಂಡಿಗೆಯ ಬಲ ತೊರೆಗೋಣೆಯಲ್ಲಿನ ನೆತ್ತರು ಉಸಿರುಚೀಲದ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ (pulmonary artery) ನೆರವಿನಿಂದ ಉಸಿರುಚೀಲವನ್ನು (lungs) ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ.

iv) ಉಸಿರುಚೀಲವು ನೆತ್ತರನ್ನು ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ ತಣಿಸುತ್ತದೆ (ಉಸಿರುಚೀಲವು ನೆತ್ತರನ್ನು ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ ತಣಿಸುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಶ್ಟು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಉಸಿರೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹೊರ ಉಸಿರಾಟದ ಬರಹವನ್ನು ಓದುವುದು).

v) ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ ಹುಲುಸಾದ ನೆತ್ತರು ಉಸಿರುಚೀಲದ ಸೇರುಗೊಳವೆಗಳ (pulmonary vein) ಮೂಲಕ ಎಡ ಸೇರುಗೋಣೆಯನ್ನು (left atrium) ತಲುಪುತ್ತದೆ.

vi) ಎಡ ಸೇರುಗೋಣೆಯಿಂದ ನೆತ್ತರು, ಇರ‍್ತುದಿ ತೆರಪುಗಳ (bicuspid valve) ಮೂಲಕ ಎಡತೊರೆಗೋಣೆಯನ್ನು (left ventricle) ಸೇರುತ್ತದೆ.

ಏರ‍್ಪಡಿತದ ಹರಿಯುವಿಕೆ (systemic circulation): (ಚಿತ್ರ 1)

ಗುಂಡಿಗೆ ಮತ್ತು ಉಸಿರುಚೀಲಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ಮಯ್ ಬಾಗಗಳ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಗೆ (tissues) ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ (oxygen) ಹುಲುಸಾದ ನೆತ್ತರನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ಹಾಗು ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ (oxygen) ಬರಿದಾದ ನೆತ್ತರನ್ನು ಗುಂಡಿಗೆಗೆ ಮರಳಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುವ ಹರಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಏರ‍್ಪಡಿತ ಹರಿಯುವಿಕೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸುತ್ತಿನ (loop) ಹರಿಯುವಿಕೆ ಹೀಗಿದೆ:

i) ಉಸಿರುಚೀಲದ ಹರಿಯುವಿಕೆಯ (pulmonary circulation) ನೆರವಿನಿಂದ ಎಡ ತೊರೆಗೋಣೆಯನ್ನು (left ventricle) ತಲುಪಿದ ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ನೆತ್ತರು ಉಸಿರು-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯನ್ನು (aorta) ಸೇರುತ್ತದೆ.

ii) ಉಸಿರು-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯಿಂದ (aorta) ದೊಡ್ಡತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (large arteries) , ಸಣ್ಣತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (small arteries) ಹಾಗು ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ (arterioles) ಮೂಲಕ ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯನ್ನು (capillaries) ತಲುಪುತ್ತದೆ.

iii) ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರಿನ ಉಸಿರುಗಾಳಿಯು ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನೂ, ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ ಕಾರ‍್ಬನ್ ಡಯಾಕಾಯ್ಡ್ (carbon di-oxide) ನೆತ್ತರನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. (ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಶ್ಟು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಒಲವಿದ್ದರೆ, ಉಸಿರೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಒಳ ಉಸಿರಾಟದ ಬಾಗವನ್ನು ಓದುವುದು).

iv) ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ ಬರಿದಾದ, ಕಾರ‍್ಬನ್ ಡಯಾಕಾಯ್ಡ್ ನಿಂದ ತುಂಬಿದ ನೆತ್ತರು, ನವಿರುಸೇರುಗೊಳವೆಗಳು (venules) ಹಾಗು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (veins) ಸಾಗಿ, ಉಸಿರಿಳಿ-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (vena cava) ಹಾಯ್ದು, ಗುಂಡಿಗೆಯ ಬಲ ಸೇರುಗೋಣೆಯನ್ನು (right atrium) ತಲುಪುತ್ತದೆ.

ಮೇಲಿನ ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಹಂತಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುವುದೇನೆಂದರೆ, ಮಯ್ಯ ಇತರ ಅಂಗಗಳಿಂದ ತಂದ, ಉಸಿರ‍್ಗಾಳಿ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ನೆತ್ತರಿಗೆ ಸಾಕಶ್ಟು ಉಸಿರ‍್ಗಾಳಿಯನ್ನು ತುಂಬುವ ಅರಿದಾದ ಕೆಲಸ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಸಿರ‍್ಗಾಳಿ (oxygen) ಮತ್ತು ಕಾರ‍್ಬನ್ ಡಯಾಕಾಯ್ಡ್ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಅನಿಮೇಶನ್ ನಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು.

(ಉಸಿರುಚೀಲದಲ್ಲಿ ಉಸಿರ‍್ಗಾಳಿಯಿಂದ ತಣಿದ ನೆತ್ತರು ಮಯ್ಯಯ ಎಲ್ಲ ಬಾಗಕ್ಕೂ ತಲುಪಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಕಸುವು ಉಣಿಸಿ ಮರಳುವಾಗ ಕರಿಗಾಳಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಗುಂಡಿಗೆಯ ಬಲ ಸೇರುಗೋಣೆಗೆ ಸೇರುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ತಿಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಚುಕ್ಕಿಯ ಸಾಗಾಟದ ಮೂಲಕ ಕಾಣಬಹುದು.)

ಗುಂಡಿಗೆಯ ಹರಿಯುವಿಕೆ (coronary circulation):

ಮಯ್ಯಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಗಕ್ಕೂ ನೆತ್ತರನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುವ ಗುಂಡಿಗೆಗೂ (heart) ಉಸಿರುಗಾಳಿ ಹಾಗು ಆರಯ್ವಗಳು ಬೇಕು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಗುಂಡಿಗೆಯು ತನ್ನದೇ ಒಂದು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಉಸಿರು-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯಿಂದ (aorta) ಎಡ ಮತ್ತು ಬಲ ಗುಂಡಿಗೆ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (coronary arteries) ಕವಲೊಡೆದು, ಗುಂಡಿಯ ಎಡ ಹಾಗು ಬಲ ಬಾಗಗಳಿಗೆ ನೆತ್ತರನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ.

ಗುಂಡಿಗೆಯ ಹಿಂಬದಿಯಲ್ಲಿ ಗುಂಡಿಗೆಗುಳಿ (coronary sinus) ಎಂಬ ಸೇರುಗೊಳವೆಯು (vein), ಗುಂಡಿಗೆ ಕಂಡಗಳಿಂದ ಉಸಿರುಗಾಳಿಯು ಬರಿದಾದ ನೆತ್ತರನ್ನು ಉಸಿರಿಳಿ-ಸೇರುಗೊಳವೆಗೆ (vena cava) ಬಸಿಯುತ್ತದೆ. ಉಸಿರಿಳಿ-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯಿಂದ ನೆತ್ತರು ಬಲ ಸೇರುಗೋಣೆಯನ್ನು (right atrium) ಸೇರುತ್ತದೆ. ಈ ನೆತ್ತರು ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ ಕಳೆಯೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು (rejuvenate) ಉಸಿರುಚೀಲದ ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ, ಉಸಿರುಚೀಲದೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ.

ಈಲಿ-ತೂರುಗಂಡಿಯ ಹರಿಯುವಿಕೆ (hepatic portal circulation):

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (veins) ನೆತ್ತರನ್ನು ಗುಂಡಿಗೆಯ ಕಡೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಹೊಟ್ಟೆ ಹಾಗು ಕರುಳುಗಳ (intestine) ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ನೆತ್ತರನ್ನು, ಈಲಿ-ತೂರುಗಂಡಿಯ ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯ (hepatic portal vein) ಮೂಲಕ, ನೆತ್ತರನ್ನು ಈಲಿಗೆ (liver) ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ.

ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನ (digestive system) ಬಾಗಗಳಾದ ಹೊಟ್ಟೆ ಹಾಗು ಕರುಳುಗಳು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ನೆತ್ತರು, ಆಹಾರದಿಂದ ಹೀರಿಕೊಂಡ ಆರಯ್ವ (nutrients) ಹಾಗು ರಾಸಾಯನಿಕಗಳಿಂದ (chemicals) ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರು ಈಲಿಯನ್ನು (liver) ತಲುಪಿದಾಗ, ಈಲಿಯು 1) ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿರುವ ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. 2) ಆಹಾರದಿಂದ ಹೀರಿಕೊಂಡ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಸೂಲುಗೂಡುಗಳು (cells) ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುವಂತೆ ತರುಮಾರ‍್ಪಿಸುತ್ತದೆ (metabolize). 3) ಆಹಾರದಿಂದ ಹೀರಿಕೊಂಡ ನಂಜು ಕಣಗಳು (toxic elements) ಹಾಗು ಆಹಾರದ ಅಂಶಗಳ ತರುಮಾರ‍್ಪಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ನಂಜನ್ನು (toxins) ತೆಗೆಯುತ್ತದೆ.

ನಂಜನ್ನು ತೆಗೆದು ಚೊಕ್ಕಮಾಡಿದ, ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳು ಬಳಸಲು ಯೋಗ್ಯವಾದ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತ ನೆತ್ತರು ಈಲಿಯಿಂದ ಕೆಳ ಉಸಿರಿಳಿ-ಸೇರುಗೊಳವೆಯ (inferior vena cava) ಮೂಲಕ ಗುಂಡಿಗೆಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಈ ನೆತ್ತರು, ಉಸಿರುಚೀಲದ ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ ಉಸಿರುಗಾಳಿಯನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡರೆ, ಉಸಿರುಗಾಳಿಯ ಹಾಗು ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತ ನೆತ್ತರು ಏರ‍್ಪಡಿತ ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ, ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಮಯ್ಬಾಗಗಗಳನ್ನೂ ತಲುಪುತ್ತದೆ.

ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರಿನ (blood) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1) what-when-how.com, 2) wikipedia.org, 3) what-when-how.com/nursing, 4) innerbody.com)

ಏನಿವು ಗ್ರ್ಯಾವಿಟೇಶನಲ್ ಅಲೆಗಳು?

By admin 15/02/2016 15/02/2016 ಇತ್ತೀಚಿನ ಸುದ್ದಿ

– ಪ್ರಶಾಂತ ಸೊರಟೂರ

ವಿಜ್ಞಾನದ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲೆಡೆ ಈಗ ಚರ್ಚೆಯಾಗುತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಸುದ್ದಿಯೆಂದರೆ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಇಲ್ಲವೇ ಗ್ರ್ಯಾವಿಟೇಶನ್ನಿನ ಅಲೆಗಳು (gravitational waves) ಮನುಷ್ಯರ ಅಳತೆಗೆ ಎಟುಕಿದ ಸುದ್ದಿ. ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿರುವ ಲಿಗೋ (LIGO – Laser Interferometer Gravitational-Wave observatory) ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವು, ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ತಾನು ಅಳೆದಿದೆ ಎನ್ನುವ ವಿಷಯವನ್ನು 11.02.2016 ರಂದು ಹೊರಜಗತ್ತಿನ ಮುಂದಿಟ್ಟಿದೆ.

ಅಲ್ಬರ್ಟ್ ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರು ಸುಮಾರು 100 ವರುಶಗಳ ಹಿಂದೆ ಹೋಲುತನದ ಸಿದ್ಧಾಂತದ (theory of relativity) ಮೂಲಕ ಊಹಿಸಿದ್ದ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು, ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಇವೇ ಅನ್ನುವುದು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನಿಕ್ಕಿಯಾಗಿದ್ದು ಈಗ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಚರ್ಚೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಕಾರಣವಾದರೆ, ಈ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆಯು ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಬಗೆಗಿನ ನಮ್ಮ ಅರಿವನ್ನು ಇನ್ನಿಲ್ಲದಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಿದೆ ಅನ್ನುವುದು ಚರ್ಚೆ ಕಾವೇರಲು ಇನ್ನೊಂದು ಕಾರಣ.

’ಗ್ರ್ಯಾವಿಟೇಶನ್ನಿನ ಅಲೆಗಳು’ (gravitational waves) ಅಂದರೇನು ಅನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಮುನ್ನ ಗ್ರ್ಯಾವಿಟೇಶನ್ ಇಲ್ಲವೇ ಗ್ರ್ಯಾವಿಟಿ ಅಂದರೇನು ಅಂತಾ ತಿಳಿಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಗ್ರ್ಯಾವಿಟೇಶನ್ ಕುರಿತ ತಿಳುವಳಿಕೆಗಳು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿರುವುದು ಇದರ ಸುತ್ತಲಿರುವ ಕುತೂಹಲವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ.

1687 ರಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್ ಅವರು ಗ್ರ್ಯಾವಿಟೇಶನ್ (gravitation) ಎಂಬ ಬಲವಿದ್ದು (force), ಆ ಬಲವು ರಾಶಿ (mass) ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವೆ ಸೆಳೆತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಾರಿದರು.

ಮರದಿಂದ ಬಿದ್ದ ಸೇಬಿನಹಣ್ಣು ಮೇಲೇ ಹೋಗದೇ ನೆಲಕ್ಕೇ ಬೀಳಲು, ನೆಲ ಮತ್ತು ಸೇಬಿನ ನಡುವಿರುವ ಈ ಸೆಳೆತದ ಬಲವೇ ಕಾರಣ. ಈ ಬಲವು ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುವ ವಸ್ತುವು, ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುವ ವಸ್ತುವನ್ನು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ವಸ್ತುಗಳ ರಾಶಿಯಿಂದಾಗಿ (mass) ಉಂಟಾಗುವ ಈ ಸೆಳೆತದ ಬಲವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಹಾಕಲು ನ್ಯೂಟನ್ ಗಣಿತದ ನಂಟನ್ನು ಕೂಡ ಮುಂದಿಟ್ಟರು. ಅದರಂತೆ,

Gravitational force is directly proportional to the product of their masses and inversely proportional to the square of the distance between them

ಅಂದರೆ,

ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಡುವ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲವು (gravitational force / gravity) ಅವೆರಡು ರಾಶಿಗಳ ಗುಣಿತಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಆ ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವಿರುವ ದೂರದ ಇಮ್ಮಡಿಗೆ ತಿರುವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ

F = (m1 x m2 / r²) x G

ಇಲ್ಲಿ, F = ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲ (gravitational force)

m1 ಮತ್ತು m2 = ವಸ್ತು-1 ಮತ್ತು ವಸ್ತು-2 ರಾಶಿ (mass)

r = ಆ ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವಿನ ದೂರ

G = ಬದಲಾಗದಂಕೆ (constant)

ವಸ್ತುಗಳ ರಾಶಿ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲವು (gravitational force) ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಅದೇ, ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವಿನ ದೂರ ಹೆಚ್ಚಿದರೆ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲವು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಿಷಯವನ್ನು ಮೇಲಿನ ಗಣಿತದ ನಂಟಿನಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ನ್ಯೂಟನ್ನರ ಮೇಲಿನ ನಿಯಮವು ಅರಿಮೆಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಕಂಡಿರದಂತಹ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಾಣುವಲ್ಲಿ ಅಡಿಪಾಯವಾಯಿತು. ದಿನದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿದ್ದ ಹಲವಾರು ಆಗುಹೋಗುಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ಕರಾರುವಕ್ಕಾಗಿ ತಿಳಿಸುವಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಟನ್ನರ ನಿಯಮವು ನೆರವಾಗುತ್ತಾ ಬಂದಿತು. ಸೇಬು ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೀಳಲು ಕಾರಣವೇನು ಎನ್ನುವುದರಿಂದ ಹಿಡಿದು ವಿಮಾನ ಕಟ್ಟಣೆಯವರೆಗೆ ಈ ನಿಯಮದ ವಿಸ್ತಾರ ಹರಡುತ್ತಾ ಸಾಗಿತು.

ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ನಿಯಮವು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕರಾರುವಕ್ಕು ಫಲಿತಾಂಶಗಳಿಂದಾಗಿ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಗ್ಗೆ ನ್ಯೂಟನ್ನರು ತೋರಿದ ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸುಮಾರು 230 ವರುಶಗಳ ಕಾಲ ಯಾರೊಬ್ಬರೂ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ 1915 ರಲ್ಲಿ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ (gravitation/gravity) ಕುರಿತ ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಅರಿವು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ದನಿ ಕೇಳಿತು. ಆ ದನಿಯೇ ಅಲರ್ಟ್ ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ (Albert Einstein).

ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರು ಕೈಗೊಂಡ ಅರಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ 1905 ರಷ್ಟರ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಬೆಳಕಿನ ಗುಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅರಿವು ವಿಜ್ಞಾನದ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿತ್ತು. ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರು ಮುಂದಿಟ್ಟಿದ್ದ ’ ಹೊರತಾದ ಹೋಲುತನದ ಸಿದ್ಧಾಂತ’ವು (special theory of relativity) ಬೆಳಕಿನ ವೇಗದ ಬಗ್ಗೆ ಮಹತ್ತರವಾದ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳಿತ್ತು. ಅದರಂತೆ,

ಬರಿದುದಾಣದಲ್ಲಿ (vacuum) ಸಾಗುವ ಬೆಳಕಿನ ವೇಗವನ್ನು ಯಾವ ವಸ್ತುವಿನ ವೇಗವೂ ಮೀರಲಾರದು. ಒಂದಳತೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿರುವ ನೋಡುಗರಾಗಲಿ (observer) ಇಲ್ಲವೇ ಒಂದೆಡೆ ನೆಲೆನಿಂತಿರುವ ನೋಡುಗರಾಗಲಿ, ಬೆಳಕಿನ ವೇಗವು ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಬೇರೆ ವಸ್ತುಗಳಂತೆ ನೋಡುಗರ ವೇಗಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರು ಬೆಳಕಿನ ವೇಗದ ಬಗ್ಗೆ ಕಂಡುಕೊಂಡ ತಿಳುವಳಿಕೆಗೆ ನ್ಯೂಟನ್ನರು ಮುಂದಿಟ್ಟಿದ್ದ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ’ಬಲ’ದ ಕಲ್ಪನೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಉದಾಹರಣೆಯ ಮೂಲಕ ನೋಡೋಣ.

ಸೂರ್ಯನ ಏರ್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ (solar system) ಹಲವು ಸುತ್ತುಗಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತಲು ಸುತ್ತುತ್ತಲಿವೆಯಲ್ಲವೇ? ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನೆಲವು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತಲೂ ವರುಶಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸುತ್ತಿನಂತೆ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ನ್ಯೂಟನ್ನರ ನಿಯಮದಂತೆ ರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನೆಲ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವೆ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲ (gravitation force) ಏರ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಹೇರಳವಾದ ರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂರ್ಯ ನೆಲವನ್ನು ಈ ಸೆಳೆತದ ಬಲದಿಂದಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ನೆಲವು ಸೂರ್ಯನ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಈಗ ಹೀಗೊಂದು ಊಹೆಯನ್ನು ಮಾಡೋಣ, ಸೂರ್ಯ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಮಾಯವಾದನು ಅಂದುಕೊಳ್ಳೋಣ ಆಗ ನ್ಯೂಟನ್ನರ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಏನಾಗಬೇಕು? ರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂರ್ಯನೇ ಇಲ್ಲವಾದಾಗ ನೆಲ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಟ್ಟ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲವೇ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ನೆಲವು ’ಕೂಡಲೇ’ ತಾನು ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ ದಾರಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ಬೇರೆಡೆಗೆ ಸಾಗಲು ತೊಡಗುತ್ತದೆ.

ಇಂತಹ ಒಂದು ಊಹೆಯ ಆಗುಹೋಗುವಿನಲ್ಲಿ ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ತೊಂದರೆ ಕಂಡುಬಂದಿತು ಅದೆಂದರೆ ’ಕೂಡಲೇ’ ಎಂಬುದು. ಬೆಳಕಿನ ವೇಗವು ಪ್ರತಿ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಸುಮಾರು 3 ಲಕ್ಷ ಕಿ.ಮೀ. ಆಗಿರುವಾಗ ಮತ್ತು ಈ ವೇಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೂ ಸಾಗಲಾರದು ಎಂದಾಗ ಅದು ಹೇಗೆ ಸೂರ್ಯ ಇಲ್ಲವಾದಾಗ ಅದರ ಪರಿಣಾಮವು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ’ಕೂಡಲೇ’ (ಅಂದರೆ ~0 ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ) ಆಗುತ್ತದೆ? ನೆಲ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವಿನ ದೂರ ಮತ್ತು ವೇಗದ ಮಿತಿಯಾದ ಬೆಳಕಿನ ವೇಗವನ್ನು ಬಳಸಿ ಲೆಕ್ಕಹಾಕಿದರೆ ಸೂರ್ಯ ಇಲ್ಲವಾದಾಗಿನ ಪರಿಣಾಮ ನೆಲವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸುಮಾರು 8 ನಿಮಿಶಗಳಾದರೂ ಬೇಕು! ಹಾಗಾದರೆ ನಾನು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಬೆಳಕಿನ ವೇಗದ ಮಿತಿ ತಪ್ಪೇ? ಇಲ್ಲಾ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲದ ಕಲ್ಪನೆಯೇ ತಪ್ಪೇ? ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರನ್ನು ಕಾಡತೊಡಗಿತು.

ನ್ಯೂಟನ್ನರ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಬಲದ (gravitational force) ನಿಯಮ ಮತ್ತು ತಾವು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಬೆಳಕಿನ ಗುಣಗಳ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರಿಗೆ ಕೊನೆಗೂ ಪರಿಹಾರ ಸಿಕ್ಕಿತು. 1915 ರಲ್ಲಿ ತಾವು ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಸುಮಾರು ಹತ್ತು ವರುಶದ ಬಳಿಕ ಇನ್ನೊಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಅವರು ಮುಂದಿಟ್ಟರು. ಅದೇ ಹರಡಿದ ಹೋಲುತನದ ಸಿದ್ಧಾಂತ (general theory of relativity).

ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ,

ರಾಶಿಸೆಳೆತವು (gravitation / gravity) ಒಂದು ಬಲವಾಗಿರದೇ, ರಾಶಿ (mass) ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುಗಳು ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲು ಉಂಟುಮಾಡುವ ತಗ್ಗಿನಂತಹ ಬಾಗುವಿಕೆಯ ಆಗುಹವಾಗಿದೆ (phenomenon).

ಈ ಮೇಲಿನ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರದಿಂದ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಯಾವೊಂದು ವಸ್ತುವೂ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಹರಹು (space) ಸಮತಟ್ಟಾಗಿರುತ್ತದೆ ಅದೇ ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುವೊಂದು ಆ ಹರಹುವಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿತೆಂದರೆ ಅದು ತನ್ನ ಸುತ್ತಲು ಬಾಗಿದ ತಾಣವೊಂದನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ರಾಶಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಹರಹು ಬಾಗುವಿಕೆ (curvature of space) ಇರುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಹೆಚ್ಚು ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುವು ತನ್ನ ಸುತ್ತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹರಹು ಬಾಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ, ಕಡಿಮೆ ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುವು ತನ್ನ ಸುತ್ತಲು ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದ ಹರಹು ಬಾಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಬಾಗುವಿಕೆಯ ಈ ಪರಿಣಾಮದಿಂದಾಗಿ ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು ವಸ್ತುವು ಇನ್ನೊಂದು ವಸ್ತುವನ್ನು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುವು ಉಂಟುಮಾಡಿದ ಇಳಿಜಾರಿನ, ತಗ್ಗಿನಂತಹ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುವು ಸಿಲುಕಿ, ಹೆಚ್ಚು ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುವಿನೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ.

ಇದನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಯೊಂದರ ಮೂಲಕ ಇನ್ನಷ್ಟು ತಿಳಿಯೋಣ. ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ ಬಟ್ಟೆಯ ಹೊದಿಕೆಯೊಂದರ ತುದಿಗಳನ್ನು ಬಿಗಿದು ಅದರ ಮೇಲೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಂದು ಗುಂಡನ್ನು ಇಟ್ಟರೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆ? ಗುಂಡು ತನ್ನ ಸುತ್ತಲೂ ತೆಗ್ಗಿನ ರಚನೆಯೊಂದನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಗುಂಡನ್ನು ಹೊದಿಕೆಯಿಂದ ತೆಗೆದರೆ, ಹೊದಿಕೆ ಸಮತಟ್ಟಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಗುಂಡಿನ ಬದಲು ಹಲವು ಗುಂಡುಗಳನ್ನು ಹೊದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟರೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗುಂಡೂ ತನ್ನ ಸುತ್ತ ತೆಗ್ಗೊಂದನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ ಇಲ್ಲವೇ ಚಿಕ್ಕ ಗುಂಡು ದೊಡ್ಡ ಗುಂಡು ಉಂಟುಮಾಡಿದ ತೆಗ್ಗಿನ ತಾಣದೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆಯೇ ಹರಹು (space) ಕೂಡ ಹೊದಿಕೆಯಂತಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತುಗಳು ಇರುವೆಡೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ತೆಗ್ಗಿನಂತಹ, ಬಾಗಿದ ತಾಣಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಬಾಗುವಿಕೆಯ ಪರಿಣಾಮವೇ ರಾಶಿಸೆಳೆತ (gravitation / gravity).

ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಈ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಸೂರ್ಯನ ಏರ್ಪಾಟಿಗೆ ಈಗ ಹೊಂದಿಸಿ ನೋಡೋಣ. ಸೂರ್ಯ ರಾಶಿ (mass) ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿರುವ ಹರಹುವನ್ನು (space) ಬಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆನೇ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುವ ಬುಧ, ನೆಲ, ಶುಕ್ರ, ಶನಿ ಮುಂತಾದ ಸುತ್ತುಗಗಳೂ ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಹರಹುವನ್ನು ಬಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯನ ರಾಶಿ ಇತರ ಸುತ್ತುಗಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ತುಂಬಾ ಹೆಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸುತ್ತಲಿನ ಹರುಹು ಬಾಗುವಿಕೆ (curvature of space) ಹೆಚ್ಚಿನದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಅದರ ಸುತ್ತ ದೊಡ್ಡ ತೆಗ್ಗಿನಂತಹ ಹರಹು ಉಂಟಾಗಿದ್ದು, ಈ ತೆಗ್ಗಿನೆಡೆಗೆ ಇತರ ಸುತ್ತುಗಗಳು ಸೆಳೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

(ಸೂರ್ಯ, ಸುತ್ತುಗಗಳ ಸುತ್ತ ಅವುಗಳ ರಾಶಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ತೆಗ್ಗಿನಂತಹ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಚಿತ್ರ)

(ನೆಲ ಮತ್ತು ಚಂದಿರನ ಸುತ್ತ ಅವುಗಳ ರಾಶಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ತೆಗ್ಗಿನಂತಹ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಚಿತ್ರ)

ಈಗ ಈ ಮುಂಚೆ ನ್ಯೂಟನ್ನರ ನಿಯಮಕ್ಕೆ ಹೊಂದದಿದ್ದ ಊಹೆಯನ್ನೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಮಾಡೋಣ. ಅಂದರೆ ಸೂರ್ಯ ಏರ್ಪಾಡಿನಿಂದ ಸೂರ್ಯ ಒಮ್ಮೆಲೇ ಮಾಯವಾದನು ಅಂದುಕೊಳ್ಳಿ ಆಗ ಏನಾಗುತ್ತದೆ? ಬಟ್ಟೆಯ ಹೊದಿಕೆಯ ಮೇಲಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಕಬ್ಬಿಣದ ಗುಂಡನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದೊಡನೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಆಗುತ್ತದೆ, ಸೂರ್ಯ ಉಂಟುಮಾಡಿದ್ದ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ತೆಗ್ಗು ಇಲ್ಲವಾಗಿ ಹರಹು ಸಮತಟ್ಟಾಗಲು ತೊಡಗುತ್ತದೆ. ತೆಗ್ಗಿನಂತಹ ಹರಹು (space) ಮೇಲೆದ್ದು, ಸಮತಟ್ಟಾಗಲು ತೊಡಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಗುಳಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಜಾಗದಿಂದ ಅಲೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹರಹು ಹರಡುತ್ತದೆ. (ಹೊದಿಕೆಯ ಮೇಲಿಂದ ಗುಂಡನ್ನು ತೆಗೆದಾಗಲೂ ಇದೇ ಬಗೆಯ ಅಲೆಗಳು ಹೊದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು). ಹೀಗೆ ರಾಶಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತು ಒಂದು ಜಾಗದಿಂದ ಕದಲಿದಾಗ ಉಂಟಾಗುವ ಅಲೆಗಳೇ ಗ್ರ್ಯಾವಿಟೇಶನ್ನಿನ ಅಲೆಗಳು ಇಲ್ಲವೇ ’ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು’ (gravitational waves).

ಈ ಬಗೆಯ ಆಗುಹೋಗುವಿನಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಟನ್ನರ ನಿಯಮದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದ್ದ ತೊಡಕು ಪರಿಹಾರವಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಸೂರ್ಯ ಮಾಯವಾದ ’ಕೂಡಲೇ’ ನೆಲವು ತನ್ನ ದಾರಿಯಿಂದ ಬೇರೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಸೂರ್ಯ ಇಲ್ಲವಾದಾಗ ಉಂಟಾದ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ನೆಲವನ್ನು ತಾಕಿದ ಮೇಲೆಯೇ ನೆಲವು ಬೇರೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಕೂಡ ಬೆಳಕಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತವೆ ಹಾಗಾಗಿ ಸೂರ್ಯ ಇದ್ದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಅಲೆಗಳು ನೆಲವನ್ನು ತಾಕಲು ಸುಮಾರು 8 ನಿಮಿಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ರಾಶಿ (mass) ಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತು ಕದಲಿದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಅದಿದ್ದ ಜಾಗದಿಂದ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು (gravitational waves) ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆಯಾದರೂ, ಅವುಗಳ ಕಡುಹು (intensity) ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮನುಷ್ಯರು ಮಾಡಿದ ಸಲಕರಣೆಗಳು ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಅಳತೆಮಾಡಬೇಕೆಂದರೆ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುವ ಬಾನಕಾಯಗಳು ಕದಲಬೇಕು ಇಲ್ಲವೇ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದು ಹೇರಳವಾದ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬೇಕು. ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಆದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೂ ಇಂತದೇ, ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಲಿಗೋ ಪ್ರಯೋಗಲಾಯವು ಆ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಆ ಘಟನೆ ಯಾವುದು ಮತ್ತು ಲಿಗೋ ಹೇಗೆ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಈಗ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ನೆಲದಿಂದ ಸುಮಾರು 1.3 ಬಿಲಿಯನ್ ಬೆಳಕಿನ ವರುಶಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಬೆಳಕಿನ ವೇಗ ಪ್ರತಿ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಸುಮಾರು 3 ಲಕ್ಷ ಕಿ,ಮೀ. ವೇಗದಲ್ಲಿ 1.3×10⁹ ವರುಶಗಳು ಸಾಗಿದರೆ ದೊರೆಯುವ ದೂರದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ ಸುಮಾರು 30 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ರಾಶಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ಎರಡು ಕಪ್ಪುಕುಳಿಗಳು (black holes) ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಬೆಸೆದುಕೊಂಡವು. ಈ ಬೆಸುಗೆ ಎಷ್ಟು ಹೇರಳವಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತೆಂದರೆ ಅಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ತೇಲುತ್ತಾ ಬಂದು ನೆಲವನ್ನು ಸೋಕಿದವು! ಹೀಗೆ ಸೋಕಿದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಲಿಗೋ (LIGO) ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಲಕರಣೆಯು ಸೆರೆಹಿಡಿಯಿತು.

(ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಕಪ್ಪುಕುಳಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗಿ ನೆಲವನ್ನು ಸೋಕುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಚಿತ್ರ)

ಗಮನಿಸಿ: ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಬೆಳಕಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಮೇಲಿನ ಘಟನೆ 1.3 ಬಿಲಿಯನ್ ಬೆಳಕಿನ ವರುಶಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ಘಟನೆ ನಿಜವಾಗಲೂ ನಡೆದದ್ದು ಈಗ ಅಲ್ಲ, ಸರಿಸುಮಾರು 1.3 ಬಿಲಿಯನ್ ವರುಶಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆ! ಅದರ ಪರಿಣಾಮ ನಮ್ಮನ್ನೀಗ ತಲುಪುತ್ತಿದೆಯಷ್ಟೇ!

ಲಿಗೋ ಸಲಕರಣೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಬಗೆ:

ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ವಸ್ತುವೊಂದಕ್ಕೆ ತಾಕಿದಾಗ ವಸ್ತುವು ಒಂದು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕುಗ್ಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಹಿಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಅಲೆಗಳ ಈ ಗುಣವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಲಿಗೋ (LIGO – Laser Interferometer Gravitational-Wave observatory) ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಸಲಕರಣೆಯು ಅಲೆಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಲಿಗೋ ಸಲಕರಣೆಯು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಬಗೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.

(ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಇದ್ದಾಗ ಉಂಟಾಗುವ ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣಗಳ ಬಗೆಗಳು ತೋರಿಸುವ ಚಿತ್ರ)

ಲೇಸರ್ ಸಲಕರಣೆಯಿಂದ ಹೊರಟ ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣ ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಗೆ ತಾಗಿ ಎರಡು ಕಿರಣಗಳಾಗಿ ಸೀಳೊಡಿಯುತ್ತದೆ. ಸೀಳೊಡೆದ ಕಿರಣಗಳು ಇನ್ನೆರಡು ಕನ್ನಡಿಗೆ ತಾಗಿ ಮತ್ತೇ ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತವೆ. ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯ ಹಿಂದೆ ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಸಲಕರಣೆಯೊಂದನ್ನು ಅಣಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಸೀಳೊಡೆದ ಕಿರಣಗಳು ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದೇ ದೂರ ಸಾಗಿ ಮರಳುತ್ತವೆ. ಎರಡು ಕಿರಣಗಳೂ ಒಂದೇ ದೂರ ಸಾಗಿದಾಗ ಅವುಗಳೆರಡು ಕೂಡಿ ಮಾಡುವ ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣ ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯ ಮೂಲಕ ಅದರ ಹಿಂದಿರುವ ಬೆಳಕಿನ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಎರಡು ಕಿರಣಗಳ ಏರಿಳಿತಗಳು ಒಂದೇ ಆದರೆ ಅವುಗಳು ತಿರುವು-ಮುರುವು (reverse) ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ಹೀಗಾಗುತ್ತದೆ.

ಅದೇ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಇದ್ದಾಗ, ಅವುಗಳು ಸಲಕರಣೆಗೆ ತಾಗಿ ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯಿಂದ ಒಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯ ದೂರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯ ದೂರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡಿಗಳ ದೂರವು ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯಿಂದ ಆಗ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅವುಗಳಿಂದ ಹೊಮ್ಮುವ ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣಗಳೂ ಹೆಚ್ಚು ಇಲ್ಲವೇ ಕಡಿಮೆ ದೂರವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣಗಳ ಏರಿಳಿತಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಬೇರೆಯಾದ ಏರಿಳಿತಗಳಿಂದಾಗಿ ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣವು ನಡುವಿರುವ ಕನ್ನಡಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗಿ, ಹಿಂದಿರುವ ಬೆಳಕು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುಕಕ್ಕೆ ತಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಬೆಳಕಿನ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುಕವು ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಪಡೆದಾಗ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ಎರಗಿದವು ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಹಾಕುತ್ತದೆ.

ಮುಂದಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು:

ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಕಡುಹು (intensity) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಹಾಗಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ತುಂಬಾ ತೊಡಕಿನ ಕೆಲಸ. ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಎಂದಿಗೂ ಆಗದೇ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರೇ ಹೇಳಿದ್ದರಂತೆ. ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಜಗತ್ತಿನ ಹಲವೆಡೆಯ ಅರಿಗರು ಹತ್ತಾರು ವರುಶಗಳಿಂದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದು, ಈಗ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಈ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಅರಿಮೆಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ತುಂಬಾನೇ ಮಹತ್ವವಾದ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ಕಂಡುಹಿಡಿದದ್ದು ಬಾನರಿಮೆಯ ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಹೇಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತೋ ಹಾಗೆನೇ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳು ನಿಜವಾಗಿ ಇವೇ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಅಳೆಯಬಹುದು ಅನ್ನುವ ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆ ತುಂಬಾನೇ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಜಗತ್ತಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ಮಿಂಚು-ಸೆಳೆತದ (electromagnetism) ಇರುವಿಕೆ, ಅಳೆಯುವಿಕೆ ಹೇಗೆ ಅರಿಮೆಯಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ಅರಹುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (communication) ಬಿರುಸಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿತೋ ಹಾಗೆನೇ ರಾಶಿಸೆಳೆತದ ಅಲೆಗಳ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಿಕೆ ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರ ತಿಳುವಳಿಕೆ, ಸಲಕರಣೆಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಿದೆ ಎಂಬ ಮಾತು ವಿಜ್ಞಾನ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿದೆ.

ಗಮನಕ್ಕೆ: ಐನ್‍ಸ್ಟೀನ್ ಅವರ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ ರಾಶಿಸೆಳೆತವು ಹರಹು (space) ಮತ್ತು ಹೊತ್ತು (time) ಎರಡನ್ನೂ ಬಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಹರಹುಹೊತ್ತು (Spacetime) ಎಂದು ಒಗ್ಗೂಡಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ರಾಶಿಹೊಂದಿರುವ ವಸ್ತು ಹೇಗೆ ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿನ ಹರಹುವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಾಗಿಸುತ್ತದೆಯೋ ಹಾಗೆನೇ ಅದು ಹೊತ್ತು ಮೆಲ್ಲಗೆ ಸಾಗುವಂತೆಯೂ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸಲು ಈ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಹರಹುಹೊತ್ತಿನ (Spacetime) ಬದಲಾಗಿ ಹರಹುವಿನ (Space) ಮೇಲಾಗುವ ಪರಿಣಾಮವೊಂದನ್ನೇ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.

(ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: en.wikipedia.org, bornscientist.com, www.esa.int, scienceblogs.com, sci-techuniverse.blogspot.com, www.jupiterscientific.org, www.abc.net.au ,scientificamerican.com)

ಗುಂಡಿಗೆ ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 2

By admin 11/02/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು:

ಈ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಗುಂಡಿಗೆ-ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಮುಕ್ಯ ಕವಲುಗಳಾದ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ಇಲ್ಲವೇ ರಕ್ತಗೊಳವೆಗಳು (blood vessels) ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುವ ಬಾಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಬಗೆಗಳು, ಅವುಗಳ ಕಟ್ಟಣೆ ಮುಂತಾದ ವಿಶಯಗಳನ್ನು ಈ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (blood vessels) ಚುರುಕಾಗಿ ಹಾಗು ಸರಾಗವಾಗಿ ಗುಂಡಿಗೆಯಿಂದ ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಿಗೆ ಹಾಗು ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಿಂದ ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ನೆತ್ತರು (ರಕ್ತವು) ಹರಿಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ.

ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗಾತ್ರ & ಇಟ್ಟಳ: (ಚಿತ್ರ 1 & 2) ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಎಲ್ಲಾ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ನೆತ್ತರನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಟೊಳ್ಳಾದ ನಾಳಗುಂಡಿಯನ್ನು (lumen) ಹಾಗು ಈ ಗುಂಡಿಯನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿದ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು (blood vessel wall) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಯು ಮೂರು ಪದರಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.

1) ಒಳ ಪದರ (tunica intima): ಒಳ ಪದರವು, ಒಳ ಹಿಂಪುಟಿ ಪರೆ (inner elastic lamina), ತಳ ಪರೆ (basement membrane) ಹಾಗು ಒಳ ಪರೆಗಳನ್ನು (endothelium) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಹುರುಪೆ ಮೇಲ್ಪರೆಯ (squamous epithelium) ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಳ ಪರೆಯು ನೆತ್ತರುಕಣಗಳನ್ನು (blood cells) ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲೇ ಇರುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ನೆತ್ತರು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವುದನ್ನೂ ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

2) ನಡು ಪದರ (tunica media): ಹೊರ ಹಾಗು ಒಳಪದರಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಈ ಪದರವು ನುಣುಪು ಕಂಡ (smooth muscle) ಹಾಗು ಹಿಂಪುಟಿ ನಾರುಗಳಿಂದ (elastic fibers) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

3) ಹೊರ ಪದರ (tunica externa): ಈ ಪದರವು ಕೂಡಿಕೆಯ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (connective tissue) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.

ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಬಗೆಗಳು:

ಮಕ್ಯವಾಗಿ ಮೂರು ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.

1) ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (arteries)
2) ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (veins)
3) ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (capillaries)

ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು & ನವಿರುನೆತ್ತರುತೊರೆಗೊಳವೆಗಳು (arteries & arterioles): (ಚಿತ್ರ 1 & 2i)
ಎದೆಗುಂಡಿಗೆಯಿಂದ (ಹ್ರುದಯ/heart) ನೆತ್ತರನ್ನು ಹೊರ ಸಾಗಿಸುವ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (arteries) ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತೊರೆಗೊಳವೆಗಳಿಂದ ಸಾಗಿಸಲ್ಪಡುವ ನೆತ್ತರು, ಉಸಿರುಗಾಳಿಯಿಂದ (oxygen) ಹುಲುಸಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಹೊರತಾದ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯೆಂದರೆ ಉಸಿರುಚೀಲದ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (pulmonary arteries); ಇವು ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಉಸಿರುಗಾಳಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನೆತ್ತರನ್ನು ಎದೆಗುಂಡಿಗೆಯಿಂದ ಉಸಿರುಚೀಲದೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ.

ದೊಡ್ಡ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (large arteries): ಎದೆಗುಂಡಿಗೆಯ ಒತ್ತುವಿಕೆಯಿಂದ ನೆತ್ತರು ರಬಸವಾಗಿ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯೊಳಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟ ನೆತ್ತರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹಾಕುತ್ತದೆ. ಈ ಒತ್ತಡವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು, ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳು: i) ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಕಂಡಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ, ii) ಮಂದತೆ ಹಾಗು ಹಿಗ್ಗುವ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಹಿಗ್ಗುವಿಕೆಗೆ ನೆರವಾಗಲು ದೊಡ್ಡ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಹಿಂಪುಟಿ ಗೂಡುಕಟ್ಟು (elastic tissue) ಇರುತ್ತದೆ. ಉದಾ:ಉಸಿರು-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆ (aorta).

ಸಣ್ಣ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (small arteries) : ಸಣ್ಣ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಕಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ನುಣುಪು ಕಂಡಗಳ (smooth muscles) ಹಿಗ್ಗುವಿಕೆ ಇಲ್ಲವೆ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆ, ಕೊಳವೆಯ ನಾಳಗುಂಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅಂಕೆಯಲ್ಲಿಡುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿಯ ಯಾವ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಎಶ್ಟು ನೆತ್ತರು ಹರಿಯಬೇಕು ಎಂಬುವುದು ತೀರ‍್ಮಾನವಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಣ್ಣ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಕುಗ್ಗಿಸುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಅವುಗಳ ನಾಳದ ಗಾತ್ರ ಕುಗ್ಗುತ್ತದೆ; ಕುಗ್ಗಿದ ನಾಳಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರು ನೆತ್ತರೊತ್ತಡವನ್ನು (blood pressure) ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಸಣ್ಣ ನೆತ್ತರುನಾಳಗಳು ಹಿಗ್ಗಿದಾಗ, ನೆತ್ತರೊತ್ತಡ ತಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯಾಗಿ ಸಣ್ಣ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರನ್ನು ಅಂಕೆಯಲ್ಲಿಡುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯು ನಮ್ಮ ನೆತ್ತರೊತ್ತಡದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುವಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (arterioles): ಸಣ್ಣ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ತುದಿಗಳು ಕವಲೊಡೆದು ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಇವು ನೆತ್ತರನ್ನು ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ (capillaries) ಸಾಗಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರೊತ್ತಡ (blood pressure) ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ಮೂರು ಕಾರಣಗಳು: ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 1) ಇವುಗಳ ಸಂಕೆ ಹೆಚ್ಚು, 2) ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರಿನ ಮೊತ್ತ ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ, 3) ಎದೆಗುಂಡಿಗೆಯಿಂದ ಇವು ದೂರವಿರುವುದರಿಂದ, ಎದೆಗುಂಡಿಗೆಯಿಂದ ಹೊಮ್ಮುವ ಒತ್ತಡ ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಹೀಗಾಗಿ, ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರ ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳು ತೆಳುವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಸಣ್ಣ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಂತೆ, ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರಗೊಳವೆಗಳು ಕೊಡ ನುಣುಪುಕಂಡದ ನೆರವಿನಿಂದ, ನಾಳಗುಂಡಿಯ (lumen) ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸುವ-ಕುಗ್ಗಿಸುವುದರಿಂದ, ನೆತ್ತರೊತ್ತಡವನ್ನು (blood pressure) ಅಂಕೆಯಲ್ಲಿಡುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (capillaries/blood capillaries): (ಚಿತ್ರ 1 & 2iii)

ನವಿರು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು, ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲೇ ತೀರ ಸಣ್ಣ ಹಾಗು ಇವುಗಳ ಗೋಡೆಗಳು ತುಂಬಾ ತೆಳು. ಇವು ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿಯೂ (tissues) ಇರುತ್ತವೆ. ನವಿರು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಒಂದು ತುದಿ ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಜೊತೆಗೂಡಿದರೆ, ಮತ್ತೊಂದು ಬದಿಯ ತುದಿಯು ನವಿರು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ (venules) ಜೊತೆಗೂಡುತ್ತವೆ.

ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು, ನೆತ್ತರನ್ನು ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ (tissues) ಸೂಲುಗೂಡಿನ (cell) ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಮೂಲಕ ಆವಿಗಳ ಅದಲು-ಬದಲಿಕೆಯ (gaseous exchange) ಹಮ್ಮುಗೆ, ಆರಯ್ವಗನ್ನು (nutrients) ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ಬಡಿಸುವ ಹಾಗು ತರುಮಾರ‍್ಪಿನ (metabolic) ಕಸವನ್ನು ಗೂಡುಗಳಿಂದ ತೆಗೆಯುವ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗಲೆಂದು ಹಾಗು ನೆತ್ತರು-ಸೂಲುಗೂಡುಗಳ ನಡುವಿನ ದೂರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು, ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಯು ಒಂದು ಪದರದ ಒಳ ಪರೆಯನಶ್ಟೇ (endothelium) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯ ಒಳಪರೆಯು ಜರಡಿಯಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ನೆತ್ತರುಕಣಗಳನ್ನು (blood cells) ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯಲ್ಲೇ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು, ಹರಿಕ (fluid), ಕರಗಿದ ಆವಿ (dissolved gases) ಹಾಗು ಇತರ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು (chemicals) ಗೂಡುಕಟ್ಟಿನೆಡೆಗೆ ಇಲ್ಲವೇ ನೆತ್ತರಿನ ಎಡೆಗೆ ಸಾಗಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ನವಿರು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆ ಹಾಗು ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಮುನ್ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆ ಗೆಂಡೆಗಳಿರುತ್ತವೆ (precapillary sphincters). ಈ ಗೆಂಡೆಗಳು, ನವಿರು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಒಳಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗುವ ನೆತ್ತರಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅಂಕೆಯಲ್ಲಿಡುತ್ತವೆ. ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ ಬಗೆಗಳೂ ಹಲವು. ಈ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳು ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವ ಕೆಲಸದ ಮಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಅವುಗಳನ್ನು ತಲುಪುವ ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಸಂಕೆ ಹಾಗು ನೆತ್ತರಿನ ಮೊತ್ತ ತೀರ‍್ಮಾನವಾಗುತ್ತದೆ.

ಚುರುಕಾದ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ನವಿರು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಸಂಕೆ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದರೆ, ಚುರುಕಲ್ಲದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು, ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ತಲುಪುವ ನೆತ್ತರಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಇಲ್ಲವೆ ಮುದುಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಮುನ್ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೆಂಡೆಗಳು ಅಂಕೆಯಲ್ಲಿಡುತ್ತವೆ.

ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ಮತ್ತು ನವಿರು-ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (veins and venules): (ಚಿತ್ರ 1 & 2ii)
ಗುಂಡಿಗೆಯಿಂದ ಹೊರಟು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪುವ ನೆತ್ತರನ್ನು, ಗುಂಡಿಗೆಗೆ ಮರಳಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (veins) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಗುಂಡಿಗೆಯ ಒತ್ತುವಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಒತ್ತಡವನ್ನು ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (arteries) ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (veins) ನೆತ್ತರೊತ್ತಡ ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ತೊರೆನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳು ತೆಳ್ಳಗಿರುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ನುಣುಪುಕಂಡದ (smooth muscle) ಮಟ್ಟ ಹಾಗು ಹಿಂಪುಟಿತನವೂ (elasticity) ಕಡಿಮೆ.

ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ನೆಲಸೆಳೆತ (gravity), ಕದಲ್ತಡೆ (inertia) ಹಾಗು ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳ (skeletal muscles) ಕುಗ್ಗಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಒತ್ತಡಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ನೆತ್ತರನ್ನು ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ತಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು, ನೆತ್ತರು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು, ಗುಂಡಿಗೆಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಶ್ಟೇ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಒಮ್ಮುಕ ತೆರಪುಳನ್ನು (valves) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಯು, ಅವುಗಳ ಅಕ್ಕ-ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು ಹಿಂಡಿದಾಗ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ನೆತ್ತರು, ತೆರಪುಗಳನ್ನು (valves) ತಳ್ಳಿಕೊಂಡು ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಟ್ಟಿನಕಂಡಗಳು ಸಡಿಲಗೊಂಡಾಗ, ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ನೆತ್ತರು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹರಿಯದಂತೆ ತೆರಪುಗಳು ತಡೆಯೊಡ್ಡುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನವಿರು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (venules) ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ನೆತ್ತರನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ, ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ (veins) ಸಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿನ ನೆತ್ತರು ಉಸಿರಿಳಿ-ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ (venacava) ಮೂಲಕ ಗುಂಡಿಗೆಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ.

ಮುಂದಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಗುಂಡಿಗೆ-ಕೊಳವೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಮತ್ತಶ್ಟು ವಿಶಯಗಳನ್ನು ತಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳ ಸೆಲೆಗಳು: 1) www.studyblue.com, 2) bioserv.fiu.edu , 3) www.innerbody.com)

(ಈ ಬರಹವು ಹೊಸಬರಹದಲ್ಲಿದೆ)