ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಗೀಳು-ತುಡಿತದ ಬೇನೆ

By admin 03/04/2017 08/04/2018 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನಮ್ಮ ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ಸಲ ತಲ್ಲಣಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತೇವೆ. ಅದರ ಅನುಬವ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೂ ಆಗಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಆ ತಲ್ಲಣದ ಯೋಚನೆಗಳು ಎಲ್ಲೆ ಮೀರಿ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಗೂಡುಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆ, ಆ ಯೋಚನೆಗಳು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದು ಮೆಲ್ಲಗೆ ಕರಗಿ ಹೋಗದೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೊತ್ತು ಮನುಶ್ಯ ಅದೇ ಗುಂಗಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ ಆ ತಲ್ಲಣ ಸಾದಾರಣವಾದುದಲ್ಲ ಎಂದು ಒಪ್ಪಲೇಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಮನಸ್ಸಿನ ಪಾಡನ್ನು ಒಂದು ಬೇನೆ ಎಂದೇ ತೀರ್ಮಾನಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬೇನೆ ಹಲವು ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇವೆಲ್ಲ ಬೇನೆಗಳನ್ನು ತಲ್ಲಣದ ನಂಟಿನ ಬೇನೆಗಳು (Anxiety disorders) ಎಂಬ ಗುರುತಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಗುಂಪಿಸಬಹುದು.

ಈ ತಲ್ಲಣ ಅನ್ನುವಂತಹದ್ದು ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ಆಗುವಂತಹದ್ದು. ಹಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಈ ತಲ್ಲಣ ಎಶ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಬೇನೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ತಲ್ಲಣ ಇಲ್ಲವೇ ಬೇನೆಯ ಕುರುಹುಗಳಿರುವ ತಲ್ಲಣ ಎಂದು ನಿಕ್ಕಿಯಾಗಿ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಹೇಗೆ ? ಇದು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಶ್ಟವೇ.

ಸಾಮಾನ್ಯ ನಡವಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಬೇನೆಯ ನಡುವೆ ತೆಳುವಾದ ಗೆರೆಯಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಇಶ್ಟಕ್ಕೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಡವಳಿಕೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಇಂತಹದ್ದೇ ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸುವುದು ಸುಲಬವಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಬಹುದು…

ಒಬ್ಬ ಹುಡುಗಿ ಮನೆ ಮುಂದೆ ರಂಗೋಲಿ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ರಂಗೋಲಿಯಲ್ಲಿ ಏನೋ ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪಾಗಿರುವುದನ್ನು ಆಕೆ ಅದನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಗಮನಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆದರೆ ಆ ತಪ್ಪನ್ನು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳದೆ ಮುಂದಿನ ಸಲ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಿಡಿಸೋಣ ಬಿಡು ಎಂದು ಆ ಹುಡುಗಿ ಅಂದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಹುಡುಗಿಗೆ ಅಂತಹ ತಪ್ಪು ಎಸಗಿದೆನಲ್ಲಾ ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕೊಂಚ ಹೊತ್ತು ಕಿರಿಕಿರಿಯಾಗಬಹುದು. ಮೂರನೆಯ ಹುಡುಗಿಗೆ ಆಗಿರುವ ತಪ್ಪನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲೇಬೇಕು ಎಂದೆನ್ನಿಸಿ ನೀರಿನಿಂದ ರಂಗೋಲಿಯನ್ನು ತೊಳೆದು, ಮತ್ತೆ ಬಿಡಿಸಲು ಮುಂದಾಗಬಹುದು. ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಹುಡುಗಿಗೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕಸಿವಿಸಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ರಂಗೋಲಿಯಲ್ಲಿನ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಸರಿಪಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ಆ ಕೆಲಸದಲ್ಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಹೊತ್ತು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗಬಹುದು. ಈಗ ಈ ಹುಡುಗಿಯರಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ನಡವಳಿಕೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಾದ ನಡವಳಿಕೆ ಎಂದು ಬೊಟ್ಟು ಮಾಡುವುದು ಹೇಗೆ ?

ನಮ್ಮ ಅನಿಸಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ತಪ್ಪು-ಸರಿ ಎಂದು ಗುಂಪಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅವುಗಳಿಂದಾಗುವ ತೊಡಕಿನ ಅಂಶದ ಮೇಲೆ ಮಾನಸಿಕ ಬೇನೆಯರಿಮೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮೇಲೆ ಕೊಟ್ಟ ಉದಾಹರಣೆಯ ಹಾಗೆ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಲ್ಲಣ, ಕಸಿವಿಸಿ ಇವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ದಿನನಿತ್ಯದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ತೊಂದರೆಯೆನಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ದಿನದಲ್ಲಿ ಕೆಲ ನಿಮಿಶ ಇಲ್ಲವೇ ಗಂಟೆಗಳ ಹೊತ್ತು ಅದೇ ವಿಶಯ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸುಳಿದಾಡುತ್ತ ಒದ್ದಾಡುವಂತಾದರೆ ಅದನ್ನು ಬೇನೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬಹುದು.

ಗೀಳು – ತುಡಿತದ ಬೇನೆ

ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿ ಹಾಗೂ ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಕಾಡುವ ಬೇನೆಗಳು ಹಲವಾರಿವೆ. ಮಯ್ಯ ಮೇಲಾಗುವ ಬೇನೆಗಳು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು, ನಮ್ಮ ಬಗೆತಗಳಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಒತ್ತಡ, ಹೊಯ್ದಾಟ ಮತ್ತು ಅದರಿಂದುಂಟಾಗುವ ಬೇನೆಗಳು ಸುಲಬಕ್ಕೆ ನಮಗೆ ಕಾಣಸಿಗವು. ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕಾಡುವ ಬೇನೆಗಳಲ್ಲಿ ತಲ್ಲಣದ ನಂಟಿನ ಬೇನೆಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ ಗೀಳು-ತುಡಿತದ ಬೇನೆ (Obsessive-Compulsive Disorder) ಒಂದು ಮುಕ್ಯವಾದ ಬೇನೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಏನಿದು ಗೀಳು-ತುಡಿತದ ಬೇನೆ ?

ಈ ಬೇನೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲೇ ಇದರ ವಿಶೇಶತೆ ಎದ್ದು ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬೇನೆ ಇರುವವರನ್ನು ಎರಡು ಬಗೆಯ ತೊಂದರೆಗಳು ಗೋಳಾಡಿಸುತ್ತವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಗೀಳು – ಅಂದರೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಎಡೆಬಿಡದೆ ಮರುಕಳಿಸುವ ಯೋಚನೆಗಳು, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಮೂಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನೋಟಗಳು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕಳವಳ.

ಈ ಗೀಳಿನ ಬಾವನೆಗಳು ಹಲವು ಬಗೆಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, 1) ರೋಗಿಗೆ ಸುಮ್ಮನೆ ತಂತಾನೇ ಮಯ್ಯಿ ಕೊಳಕಾಗುತ್ತದೆ, ಸೋಂಕು ತಗಲುತ್ತದೆ ಅನ್ನುವ ದಿಗಿಲು ಉಂಟಾಗುವುದು. 2) ಹೆಣ್ಣು-ಗಂಡಿನ ಕೂಡುವಿಕೆ, ದರ್ಮ ಮುಂತಾದ ವಿಶಯಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಕಿಲ್ಲದ ಮಡಿವಂತಿಕೆ ಅತವಾ ಇದರ ಕುರಿತಾಗಿ ತನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಾನೇ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳು 3) ತನ್ನ ಇಲ್ಲವೇ ಬೇರೆಯವರ ಬಗ್ಗೆ ಸಿಟ್ಟಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು.

ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ತುಡಿತ– ಅಂದರೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿರುವ ಗೀಳಿನ ಯೋಚನೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ, ಏನನ್ನೋ ಮಾಡಲೇಬೇಕು ಎನ್ನುವ ತುಡಿತ. ಈ ತುಡಿತಗಳ ಬೇರು ಇರುವದು ಗೀಳಿನ ಆಲೋಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಂದಾಯಿತು. ಈ ತುಡಿತಗಳೂ ಹಲ ಬಗೆಯವು.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, 1) ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಏನನ್ನಾದರೂ ಚೊಕ್ಕಗೊಳಿಸುವುದು, ಇಲ್ಲವೇ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕಯ್ತೊಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು. 2) ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಂದು ತನಗೆ ಹಿಡಿಸಿದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಓರಣವಾಗಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಂಬಲ ಮತ್ತು ಆ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿಯೇ ಜೋಡಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು. 3) ಒಮ್ಮೆ ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸ ಸರಿಯಾಗಿ ನಡೆದಿದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂದು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಗಮನಿಸುವುದು, ಒರೆಹಚ್ಚುವುದು – ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬಾಗಿಲ ಚಿಲಕ ಹಾಕಿದ್ದೇನೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂದು ತಿರುಗಿ ತಿರುಗಿ ಕಾತರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.

ಈ ಎಲ್ಲಾ ಯೋಚನೆಗಳು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಲ್ಲಿಯೂ ಇರುತ್ತವಾದರೂ, ಗೀಳು-ತುಡಿತದ ಬೇನೆ ಇರುವವರಲ್ಲಿ ಇದು ಎಲ್ಲೆ ಮೀರಿರುತ್ತದೆ. ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಈ ಗೀಳು ಬಾವನೆಗಳನ್ನು, ಹಾಗೂ ಆ ಗೀಳಿನಿಂದ ಮೂಡುವ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ರೋಗಿಗಳು ತಮ್ಮ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲಾರರು. ಈ ಗೀಳು ಅವರಲ್ಲಿ ತನ್ನಶ್ಟಕ್ಕೆ ತಾನೇ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ದಿನಕ್ಕೆ ಒಂದಶ್ಟು ಹೊತ್ತು ಅವರು ಈ ಬೇನೆಯಿಂದ ತೊಂದರೆಪಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಾರಣಗಳು

ಸುಮಾರು 300 ವರ್ಶಗಳಿಂದ ಗೀಳು-ತುಡಿತದ ಬೇನೆಯ ಲಕ್ಶಣಗಳು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿವೆ. ಈ ಬೇನೆಯ ಒಂದು ಕುರುಹಾದ ದೇವರನ್ನು ಹೀಗಳೆಯುವ ಯೋಚನೆಗಳನ್ನು 17ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಸೈತಾನನ ಕಾಟ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಈ ಬೇನೆಯ ಮುಕ್ಯ ಲಕ್ಶಣಗಳಾದ ಅನುಮಾನ ಮತ್ತು ತೀರ್ಮಾನ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ವಿಶಯದಲ್ಲಿನ ಹಿಂಜರಿತವನ್ನು ಪ್ರೆಂಚ್ ಅರಿಗರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದರು. ಅನುಮಾನದ ಹುಚ್ಚುತನ ಅಂತಲೇ ಅವರು ಇದನ್ನು ಕರೆದಿದ್ದರು.

ಆಸ್ಟ್ರಿಯನ್ ಅರಿಗ ಸಿಗ್ಮಂಡ್ ಪ್ರಾಯ್ಡ್ ನ ಮನಸ್ಸಿನ ಬಗೆಯರಿಕೆ ಚಳಕಗಳು (Psychoanalysis techniques) 20ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿಮೆಚ್ಚುಗೆ ಗಳಿಸಿದ್ದವು. ಪ್ರಾಯ್ಡ್ ನ ಮನಸ್ಸಿನ ಬಗೆಯರಿಕೆ ಸಿದ್ದಾಂತಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ನಮ್ಮ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿನ ಬಗೆಹರಿಯದ ಮಾನಸಿಕ ತೊಳಲಾಟಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಈ ಗೀಳು ಮತ್ತು ತುಡಿತಗಳು ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತವೆ. ಈ ಸಿದ್ದಾಂತ ರೋಗಿಯ ಗೀಳಿನ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಈ ಬೇನೆಯ ತಳಮಟ್ಟದ ಕಾರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಮನಸ್ಸಿನ ಬಗೆಯರಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ತೂಕ ಕಳೆದುಕೊಂಡವು.

ಸೆರೋಟೋನಿನ್ ನಮ್ಮ ಮಿದುಳಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ನರಸೂಲುಗೂಡಿನಿಂದ ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆ ಸನ್ನೆಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ನರಸನ್ನೆಒಯ್ಯುಕ (Neurotransmitter). ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ನಿದ್ದೆ, ಹಸಿವು, ಮುಂತಾದವು ಸರಿಯಾಗಿ ನಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಸೆರೋಟೋನಿನ್ ಪಾತ್ರ ಮುಕ್ಯವಾದುದು. ಮಿದುಳಿನಲ್ಲಿ ಸೆರೋಟೋನಿನ್ ಮಟ್ಟ ಏರುಪೇರಾಗುವುದಕ್ಕೂ ಗೀಳು-ತುಡಿತದ ಬೇನೆಗೂ ನಂಟಿರುವುದನ್ನು ಅರಿಗರು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅರಕೆಗಳು ನಡೆಯಬೇಕಿವೆ, ನಡೆಯುತ್ತಲಿವೆ. ಈ ಬೇನೆ ಒಂದು ತಲೆಮಾರಿನಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಪೀಳಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಡುವ ಸಾದ್ಯತೆಗಳಿವೆ. hSERT ಎನ್ನುವ ಪೀಳಿಯ (Gene) ಮಾರ್ಪಾಟು ಈ ಬೇನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಲ್ಲುದಾಗಿದ್ದು, ಹುಟ್ಟುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಈ ಪೀಳಿ ಸಾಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.

ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರ, ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನ ಆಗುಹೋಗುಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಬವಗಳಿಂದ ನಾವು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಅನಿಸಿಕೆಗಳು ಹಾಗೂ ತಿಳುವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಗೆ(Cognition) , ಪೀಳಿಯ ನಂಟಿನ ಕಾರಣಗಳು, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಗೀಳು-ತುಡಿತದ ಬೇನೆಯ ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಲ್ಲವು.

ಚಿಕಿತ್ಸೆ

ಮಾನಸಿಕ ವೈದ್ಯರು (Psychiatrist) ನೀಡುವ ಮದ್ದಿನ ಜೊತೆಗೆ, ನುರಿತ ಮಾನಸಿಕ ತಜ್ನರು (Psychologist) ನೀಡುವ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳೂ ಈ ಬೇನೆಯನ್ನು ಇಡಿಯಾಗಿ ಹೋಗಲಾಡಿಸದಿದ್ದರೂ ಒಂದು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹತೋಟಿಯಲ್ಲಿಡಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಅರಿವಣಿಗೊಳ್ಳಿಕೆ-ನಡೆವಳಿಕೆಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ (Cognitive behavioral therapy) ಮತ್ತು ಮಯ್ಯೊಡ್ಡಿಕೆ/ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ (Exposure/ Response prevention) ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ವಿದಾನಗಳನ್ನು ಮಾನಸಿಕ ತಜ್ನರು ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಎರಡೂ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ವಿದಾನಗಳು ಬೇನೆಯನ್ನು ಹತೋಟಿಯಲ್ಲಿಡುವಲ್ಲಿ ತಜ್ನರ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿವೆ. ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮುಂದಿನ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

(ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆ: https://www.quora.com)

(ಈ ಬರಹವನ್ನು ಹೊಸಬರಹದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ)

ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 2

By admin 16/08/2016 13/08/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನಾವು ತಿಂದ ಆಹಾರವನ್ನು ಅರಗಿಸುವ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿರುವ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಬಗೆಗಿನ ಹಿಂದಿನ ಬರಹವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತ, ಈ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಇನ್ನಶ್ಟು ವಿಶಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ಹಲ್ಲುಗಳು:

ಹಲ್ಲುಗಳು ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕಡು ಗಟ್ಟಿತನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಂಗಗಳ ಗುಂಪು. ತಿಂದ ಕೂಳನ್ನು ಕಚ್ಚಿ ಕತ್ತರಿಸಲು, ಜಗಿಯಲು ಮತ್ತು ಆಡಿಸಿ ಸಣ್ಣದಾಗಿಸಲು ಹಲ್ಲುಗಳು ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಹಲ್ಲುಗಳು ನಮ್ಮ ಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಮೊಗಕ್ಕೆ ಆಕಾರವನ್ನು ಕೊಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಮಾತನಾಡುವಿಕೆಯಲ್ಲೂ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಹಲ್ಲೊಂದರಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಬಾಗಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಮುಡಿ (crown) ಮತ್ತು ಬೇರು (root). ಹಲ್ಲಿನ ಉಬ್ಬಿದ ಬಾಗವಾದ ಮುಡಿ ಒಸಡಿನ ಗೆರೆಯ ಮೇಲ್ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಮುಡಿಯ ನೆತ್ತಿಯ ಹೊರಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬು-ತಗ್ಗುಗಳಿದ್ದು, ಇವು ಜಗಿಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಒಸಡಿನ ಗೆರೆಯ ಕೆಳ ಬಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಹಲ್ಲನ್ನು ಹಲ್ಲಿನ ಬೇರು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಲ್ಲಿನ ಬೇರುಗಳು ಮೇಲ್ದವಡೆ/ಕೆಳದವಡೆ ಮೂಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹಲ್ಕುಳಿಯಲ್ಲಿ (alveolus of teeth) ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.

ಗಿಡಗಳ ಬೇರು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ, ಹಲ್ಲಿನ ಬೇರು ಹಲ್ಕುಳಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದೊಂದು ಹಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಹಲ್ಲಿನ ಬಗೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಒಂದರಿಂದ ಮೂರು ಬೇರುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಬೇರಿನ ಹೊರ ಬಾಗವು ಎಲುಬನ್ನು ಹೋಲುವ ಕ್ಯಾಲ್ಶಿಯಂ ಮತ್ತು ಅಂಟುವುಟ್ಟುಕದ ನಾರುಗಳ (collagen fiber) ಬೆರಕೆಯಾದ ಹಲ್ಗಾರೆಯನ್ನು (cementum) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಹಲ್ಗಾರೆ, ಹಲ್ಲಿನ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹಲ್ಕುಳಿಗೆ ಅಂಟಿಸಲು ನೆರವಾಗುವ ಹಲ್ತಂತುಗಟ್ಟುಗಳಿಗೆ (periodontal ligaments) ಆನಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಹಲ್ಲುಗಳು ಮೂರು ಪದರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ – ತಿರುಳಲ್ಲು (pulp), ಅಡಿಹಲ್ಲು (dentin), ಮತ್ತು ಅದಿರಲ್ಲು (enamel).

1) ತಿರುಳಲ್ಲು: ಹಲ್ಲಿನ ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ತಿರುಳಲ್ಲು ಮೆದುವಾದ ಗೂಡುಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಬೇರಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸಣ್ಣ ತೂತುಗಳಿಂದ ತಿರುಳಲ್ಲನ್ನು ತೂರುವ ನವಿರಾದ ನರದ ನಾರುಗಳು ಮತ್ತು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ತಿರುಳಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಅಡಿಹಲ್ಲು ಮತ್ತು ಅಡಿಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಪೊರೆಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ತಿರುಳಲ್ಲು ಮತ್ತು ಅಡಿಹಲ್ಲುಗಳ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ‘ಹಲ್ಬುಡಗೂಡುಗಳು’ (odontoblast) ಇರುತ್ತವೆ; ಈ ಬುಡಗೂಡುಗಳು (stem cell) ಅಡಿಯಲ್ಲನ್ನು ಮಾಡಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

2) ಅಡಿಹಲ್ಲು: ತಿರುಳಲ್ಲನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುವ ಅಡಿಹಲ್ಲು, ಅದಿರನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟು (tissue). ತಿರುಳಲ್ಲಿಗಿಂತ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುವ ಅಡಿಹಲ್ಲು ಅಂಟುವುಟ್ಟುಕದ ನಾರುಗಳು ಮತ್ತು ಹಯ್ಡ್ರಾಕ್ಸಿಲ್-ಅಪಟಯ್ಟ್ (ಕ್ಯಾಸಿಯಮ್ ಪಾಸ್ಪೇಟ್ ಅದಿರಿನ ಬಗೆ) ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ಅಡಿಹಲ್ಲು ಕಿರುತೂತುಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ; ಈ ಕಿರುತೂತುಗಳು, ತಿರುಳಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಆರಯ್ವ (nutrients) ಮತ್ತು ಅಡಕಗಳು (materials) ಹಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಪದರಗಳಿಗೂ ಹರಡಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

3) ಅದಿರಲ್ಲು: ಇದು ಬೆಳ್ಳಗೆ ಕಾಣುವ ಮುಡಿಯ ಹೊರಗಿನ ಪದರ. ಅಡಿಯಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಅದಿರಲ್ಲು ತುಂಬಾ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಎಲುಬುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ, ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಯಾವುದೇ ಅಂಗ ಇಲ್ಲವೇ ಅಂಗದ ಬಾಗವು ಅದಿರಲ್ಲಿನಶ್ಟು ಗಡುಸು ಇರಲಾರದು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ, ಇಡೀ ಅದಿರಲ್ಲು, ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವ ತುಂಬಾ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹಯ್ಡ್ರಾಕ್ಸಿಲ್-ಅಪಟಯ್ಟ್ (ಕ್ಯಾಸಿಯಮ್ ಪಾಸ್ಪೇಟ್ ಅದಿರಿನ ಬಗೆ) ಎನ್ನುವ ಅಂದಿರಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.

ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಗಳಾಗಿ ಗುಂಪಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ: ಕಚ್ಚಲ್ಲು (incisor), ಚೂಪಲ್ಲು (canine), ಮುಂದವಡೆ ಹಲ್ಲು (premolar) ಮತ್ತು ದವಡೆ ಹಲ್ಲು (molar)

1) ಕಚ್ಚಲ್ಲು/ಮುಂಬಲ್ಲು : ಬಾಯಿಯ ಮುಂಬಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವ ಈ ಹಲ್ಲುಗಳ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿನ ಹೊರಮಯ್ ಚಪ್ಪಟ್ಟೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಚ್ಚಲ್ಲುಗಳು ಆಹಾರವನ್ನು ತುಂಡರಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

2) ಚೂಪಲ್ಲು/ಕೋರೆ ಹಲ್ಲು: ಈ ಹಲ್ಲುಗಳ ನೆತ್ತಿಯು ಮೊನಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇವು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಆಹಾರವನ್ನು (ಉದಾ: ಮಾಂಸ) ಸೀಳಲು ಮತ್ತು ಎಳೆಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

3 ಮತ್ತು 4) ಮುಂದವಡೆ ಹಲ್ಲು ಮತ್ತು ದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳು: ಈ ಹಲ್ಲುಗಳ ನೆತ್ತಿಯು ಅಗಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಬ್ಬು ತಗ್ಗುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಮುಂದವಡೆಯಲ್ಲು ಮತ್ತು ದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳು ಆಹಾರವನ್ನು ಜಗಿಯಲು ಮತ್ತು ಆಡಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಮನುಶ್ಯರ ಬಾಳ್ಮೆ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ (life span) ಎರಡು ಜೊತೆ ಹಲ್ಲುಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (ಚಿತ್ರ 9, 10 & 11).

1) ಹಾಲು-ಹಲ್ಲುಗಳು (deciduous/milk teeth)

2) ಬಾಳಿಕೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳು (permanent teeth)

ಕೂಸು ಹುಟ್ಟುವಾಗ, ಅವುಗಳ ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಹಲ್ಲುಗಳು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಹುಟ್ಟಿದ ಆರು ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲುಗೊಂಡು, ಮೂರು ವರುಶಗಳು ತುಂಬುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಹಾಲಲ್ಲುಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಹಾಲಲ್ಲುಗಳಲ್ಲಿ 8 ಕಚ್ಚಲ್ಲುಗಳು, 4 ಚೂಪಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು 8 ದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆರು ವರುಶಗಳು ತುಂಬುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಹಾಲಲ್ಲುಗಳು ಉದುರಲು ಶುರುವಾಗುತ್ತವೆ. ಉದುರಿದ ಹಾಲಲ್ಲುಗಳ ಜಾಗದಲ್ಲಿ, ಬಾಳಿಕೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ.

ಹಾಲಲ್ಲುಗಳು ಹೊಮ್ಮುವ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲೇ, ಮೇಲ್ದವಡೆ ಮತ್ತು ಕೆಳದವಡೆಗಳ ಒಳಗೆ ಬಾಳಿಕೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಬಾಳಿಕೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳು ಮೂಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಹಾಲಲ್ಲುಗಳ ಬೇರುಗಳು ಬಡಕಲಾಗುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಹಾಲಲ್ಲುಗಳು ಸಡಿಲಗೊಂಡು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಉದುರುತ್ತವೆ. ಬಾಳಿಕೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳು ಒಸಡನ್ನು ತೂರಿಕೊಂಡು ಹಾಲಲ್ಲುಗಳ ತಾಣದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುತ್ತವೆ.

ಹರೆಯದ ಮನುಶ್ಯರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೂವತ್ತೆರಡು ಹಲ್ಲುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಕಮಾನಿನಂತೆ ಇರುವ ಮೇಲ್ದವಡೆ ಮತ್ತು ಕೆಳದವಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಹಲ್ಲುಗಳು ಎರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜೊಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಬಾಯಿಯಿಂದ ಗಂಟಲಿನ ಕಡೆಗೆ ನೇರವಾದ ಗೆರೆಯನ್ನು ಎಳೆದರೆ, ಮೇಲ್ದವಡೆ ಮತ್ತು ಕೆಳದವಡೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆ ನಾಲ್ಕು ಹೋಳುಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಒಂದೊಂದು ಹೋಳಿನಲ್ಲೂ ಎರಡು ಕಚ್ಚಲ್ಲು, ಒಂದು ಚೂಪು ಹಲ್ಲು, ಎರಡು ಮುಂದವಡೆ ಹಲ್ಲು ಮತ್ತು ಮೂರು ದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳಿರುತ್ತವೆ.

ಮೊದಲ ಇಪ್ಪತ್ತೆಂಟು ಹಲ್ಲುಗಳು ಹನ್ನೊಂದು-ಹದಿಮೂರರ ವಯಸ್ಸಿನ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮೂಡಿರುತ್ತವೆ. ದವಡೆಯ ಹಿಂಬದಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂರನೆಯ ದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳು (wisdom teeth), ಹರೆಯಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಮೂಡುತ್ತವೆ. ಮೂರನೆಯ ದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ‘ಹರೆಯದ ಹಲ್ಲು’ ಎಂದೂ ಕರೆಯುವುದುಂಟು. ಹೆಚ್ಚಿನವರಲ್ಲಿ ಹರೆಯದ ಹಲ್ಲುಗಳು ಒಸಡಿನ ಹೊರಕ್ಕೆ ಮೂಡದೇ, ದವಡೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಕೆಲವರ ದವಡೆಯಲ್ಲಿ, ಹರೆಯದ ಹಲ್ಲು ಮೂಡುವಶ್ಟು ಜಾಗ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಎರಡೂ ಬಗೆಯ ಮಂದಿಯಲ್ಲಿ, ಹರೆಯದ ಹಲ್ಲನ್ನು ಕೊಯ್ಯಾರಯ್ಕೆಯ (surgery) ಮೂಲಕ ಕೀಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೆಳದವಡೆಯ ಹಲ್ಲಿನ ಉಬ್ಬುಗಳು ಮೇಲ್ದವಡೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳ ತಗ್ಗುಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಡಿದ್ದರೆ, ಮೇಲ್ದವಡೆಯ ಹಲ್ಲಿನ ಉಬ್ಬುಗಳು ಕೆಳದವಡೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳ ತಗ್ಗಿಗೆ ಒಗ್ಗುವಂತಿರುತ್ತವೆ. ಹಲ್ಲುಗಳ ಈ ಬಗೆಯ ಅಣಿಗಾರಿಕೆಯು, ತಿಂದ ಆಹಾರವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲು ಮತ್ತು ಆಡಿಸಲು (grind) ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಒಸಡು (Gingiva/Gums): ಮೆತ್ತನೆಯ ಗೂಡುಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಒಸಡು, ಹಲ್ಲುಗಳ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವ ಮತ್ತು ಕಾಪಾಡುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.ಆದರೂ, ಒಸಡು ಹಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ.

(ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ…)

(ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಸೆಲೆಗಳು: histonano.com, innerbody.com, areteethbones.com, britannica.com, medical-dictionary.thefreedictionary.com)

ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 1

By admin 08/08/2016 06/08/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಈ ಸರಣಿ ಬರಹದ ಗುರಿ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸುವುದಾಗಿದೆ.

ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಂದರೇನು?
ಈ ಕೆಲಸ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಗೆ ಯಾಕೆ ಬೇಕು?
ಈ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವ ನಮ್ಮ ಮಯ್ ಅಂಗಗಳು (organs) ಯಾವುವು? ಅವು ಹೇಗೆ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ?

ನಾವು ಉಣ್ಣುವ ಆಹಾರವನ್ನು ಶಕ್ತಿ (energy), ಆರಯ್ವಗಳು (nutrients) ಮತ್ತು ತರುಮಾರ‍್ಪಿನ ಕಸಗಳನ್ನಾಗಿ (metabolic wastes) ಬದಲಾಯಿಸುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯನ್ನು ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಂಗಗಳ (organs) ಗುಂಪನ್ನು ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಹಮ್ಮುಗೆಯಿಂದ ಬರುವ ಆರಯ್ವಗಳು ಮತ್ತು ಕಸುವು, ನಮ್ಮ ಮಯ್ ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬೇಕೇಬೇಕು. ಇವುಗಳಿಲ್ಲದೇ ಮನುಶ್ಯ ಬದುಕಲಾರ. ಜೊತೆಗೆ, ಆಹಾರದಲ್ಲಿರುವ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಗೆ ಬೇಡವಾದ ಕಸ ಮತ್ತು ನಂಜುಗಳನ್ನು ಹೊರಗೆಡಹುವ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಅರಗೇರ್ಪಾಟಿನ ಮುಕ್ಯವಾದ ರಚನೆಗಳೆಂದರೆ, ಆಹಾರ ಸಾಗುವ ಕೂಳುಗೊಳವೆ (digestive tract) ಮತ್ತು ಈ ಕೊಳವೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಅಂಗಗಳು. ಈಗ ಅರಗೇರ್ಪಾಟಿನ ಒಡಲರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯೋಣ.

ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು ಕೂಳುಗೊಳವೆ ಮತ್ತು ಕೂಳುಗೊಳವೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಸುರಿಕಗಳನ್ನು (glands) ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಕೂಳುಗೊಳವೆಯು ಬಾಯಿ (mouth/buccal cavity), ಅನ್ನನಾಳ (esophagus), ಹೊಟ್ಟೆ (stomach), ಸಣ್ಣ ಕರುಳು (small intestine), ದೊಡ್ಡ ಕರುಳು (large intestine), ನೆಟ್ಟಗರುಳು (rectum) ಮತ್ತು ಗೊಳ್ಳೆ (anus) ಎಂಬ ಬಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅರಗಿಸುವಿಕೆಗೆ ನೆರವಾಗಲು ಕೂಳುಗೊಳವೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಸುರಿಕಗಳೆಂದರೆ ಉಗುಳು ಸುರಿಕ (salivary gland), ಈಲಿ (liver), ಮತ್ತು ಅರಗುಸುರಿಕ (pancreas).

ಬಾಯಿ/ಬಾಯ್ಕುಳಿ (ora/buccal cavity): ಬಾಯಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಮುಕ್ಯವಾದ ಅಂಗಗಳೆಂದರೆ ತುಟಿಗಳು, ನಾಲಿಗೆ, ಹಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಜೊಲ್ಲು ಸುರಿಕಗಳು

ತುಟಿಗಳು:

ಮೇಲ್ದುಟಿ ಮತ್ತು ಕೆಳದುಟಿ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ತುಟಿಗಳು, ಬಾಯಿಯ ಹೊರ ಬಾಗವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತವೆ. ಆಹಾರವನ್ನು ಜಗಿಯುವಾಗ ಮತ್ತು ಜಗಿಯದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಾಯಿಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಲು ಇವು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಪದಗಳ ಉಲಿಯುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಮೊಗನುಡಿತದಲ್ಲೂ (facial expression) ತುಟಿಗಳು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ತುಟಿಯು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳು (skeletal muscles) ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ನರಗಳನ್ನು(sensory nerves) ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇವು ತಿನ್ನುತ್ತಿರುವ ಆಹಾರದ ಮಂದತೆ (consistency) ಮತ್ತು ಬಿಸುಪಿನ (temperature) ಅರಿವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಮೇಲ್ದುಟಿಯು ಮೂಗಿನ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಆರಂಬವಾಗಿ, ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಗ್ತುಟಿ (nasolabial) ನೆರಿಗೆಗಳೊಡನೆ (folds) ಹೊಂದಿಕೊಂಡರೆ, ಕೆಳ ಬಾಗವು ವರ‍್ಮಿಲಿಯನ್ (vermilion) ಗೆರೆಗೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕೆಳದುಟಿಯು, ವರ‍್ಮಿಲಿಯೊನ್ ತುದಿಯಿಂದ ಆರಂಬವಾಗಿ, ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ತುಟಿಯಂಚಿಗಳನ್ನೂ (commissures), ಕೆಳಬಾಗದಲ್ಲಿ ದವಡೆಯನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ವರ‍್ಮಿಲಿಯನ್- ತೊಗಲುಗಳ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ, ನವಿರಾದ ತಿಳಿ ಗೆರೆಯೊಂದು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಗೆರೆಯು ತೊಗಲು ಮತ್ತು ವರ‍್ಮಿಯನ್‍ಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಎದ್ದು ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ದುಟಿಯ ವರ‍್ಮಿಲಿಯನ್ ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಏರಿದ ರಚನೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ; ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮೇಲ್ದುಟಿಯ ವರ‍್ಮಿಯಿಯನ್ ಗೆರೆಯು, ಒಲವಿನ ದೇವನೆಂದೇ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿರುವ ಕ್ಯುಪಿಡನ (cupid) ಕಯ್ಯಲ್ಲಿರುವ ಬಿಲ್ಲಿನಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದಾಗಿ ಇದಕ್ಕೆ ‘ಕ್ಯುಪಿಡ್’ನ ಬಿಲ್ಲು’ (cupid’s bow) ಎಂಬ ಹೆಸರಿದೆ.

ಮೇಲ್ದುಟಿಯ ನಡುವಿನಲ್ಲಿ, ಮೂಗಿನ ಕೆಳಬಾಗದಿಂದ, ವರ್ಮಿಲಿಯನ್ ಗೆರೆಯ ವರೆಗೆ ಎರಡು ಏರಿದ ನೇರವಾಗ ಗೆರೆಗಳಿದ್ದು; ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ಕಾಲುವೆಯಂತಹ ರಚನೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರಚನೆಯನ್ನು ‘ಒಲವುಕ’ (Philtrum) (ಗ್ರೀಕ್ ನುಡಿಯ philtron ಪದದಿಂದ philtrum ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ; philtron ಪದವು ಒಲವು, ಸೊಬಗು, ಮುದ್ದುತನ ಎನ್ನುವ ಹುರುಳನ್ನು ಕೊಡುವುದರಿಂದ, philtrum ಗೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ‘ಒಲವುಕ’ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.)

ನಾಲಿಗೆ:

ನಾಲಿಗೆಯು ಬಾಯಿ ಮತ್ತು ಬಾಯ್ಗಂಟಲುಗಳಿಗೆ (oropharynx) ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ನಾಲಿಗೆ ತುಂಬಾ ಸುಲಬವಾಗಿ ಹಲವು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಗುವ ಮತ್ತು ಹಲವು ಬಗೆಯ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ರುಚಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಉಲಿಯಲು, ಆಹಾರವನ್ನು ಜಗಿಯಲು, ನುಂಗಲು ಮತ್ತು ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಚೊಕ್ಕವಾಗಿಡಲು ನಾಲಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಮುನುಶ್ಯರ ನಾಲಿಗೆಯು ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡದಿಂದ (skeletal muscle) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಈ ಕಂಡದ ಹೊರ ಮಯ್ಯನ್ನು ತೆಳುವಾದ ಲೋಳ್ಪರೆ (mucus membrane) ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ನಾಲಿಗೆಯ ಬಾಗಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಲೋಳ್ಪರೆ ಹಲವು ಬಗೆಯ ರಚನೆಯ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಡದ ನಾರುಗಳು (muscle fibers) ಮೂರು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರಮೇಲೊಂದು ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಸಾಗುತ್ತವೆ ಹಾಗು ಈ ನಾರುಗಳು ಕಂತೆಗಳಂತಿದ್ದು (muscle bundle), ಅವುಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟು (connective tissue) ಬೇರ್ಪಡಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಅಡಿಲೋಳ್ಪರೆಯ (lamina propria) ಕೂಡಿಸುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳು ಕಂಡಗಳ ಕಂತೆಗಳ (muscle bundle) ನಡುವೆ ತೂರುವುದರಿಂದ, ಲೋಳ್ಪರೆಯು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಕಂಡಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ನಾಲಿಗೆಯ ಅಡಿಯ ಹೊರಮಯ್ (ventral surface) ಲೋಳ್ಪರೆ ನುಣುಪಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನಾಲಿಗೆಯ ಮೇಲಿನ ಹೊರಮಯ್ (dorsal surface) ಲೋಳ್ಪರೆಯು ಅಂಕುಡೊಂಕಾಗಿದ್ದು, ಹಲವು ಬಗೆಯ ನಾಲಿಗೆಯ-ಮುಂಚಾಚುಗಳನ್ನು (lingual papillae) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ನಾಲಿಗೆಯ ಮೇಲಿನ ಹಿಂಬದಿಯು V-ರಚನೆಯ ಗೆರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ; ಈ ಗೆರೆಯನ್ನು ಕೊನೆ-ಗೆರೆ (terminal sulcus) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗೆರೆಯು ನಾಲಿಗೆಯನ್ನು ಮುಂತುಂಡು ಮತ್ತು ಹಿಂತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಪಾಲುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಹಿಂತುಂಡು ನಾಲಿಗೆಯು ಬೇರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದರ ಹೊರಮಯ್ ನಾಲಿಗೆಯ ಬಾಯ್ತೆಪೆಗಳನ್ನು (lingual tonsils) ಹೊಂದಿರುವ ಹಲವು ಉಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ನಾಲಗೆಲ್ಲು (hyoid bone) ಮತ್ತು ದವಡೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ನಾಲಿಗೆಯ ಬೇರು, ನಾಲಿಗೆಯನ್ನು ಬಾಯಿಯ ನೆಲಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಸುತ್ತದೆ. ನಾಲಿಗೆಯ ಈ ಬಾಗವು ಅಲುಗಾಡುವುದಿಲ್ಲ.

ಮುಂತುಂಡಿನಲ್ಲಿ ನಾಲಿಗೆಯ ಮಯ್ ಮತ್ತು ನಾಲಿಗೆಯ ತುದಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಕಚ್ಚಲ್ಲುಗಳಿಗೆ (incisors) ಒರಗಿಕೊಳ್ಳುವ ನಾಲಿಗೆಯ ತುದಿ ತುಂಬಾ ಸುಲಬವಾಗಿ ಅಲುಗಾಡಬಲ್ಲದು. ನಾಲಿಗೆಯ ಮಯ್, ಅಲುಗಾಡುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ಹೊರ ಮಯ್ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುವ ಮುಂಚಾಚುಗಳು, ಹೊರ ಮಯ್ಗೆ ಒರಟುತನವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತವೆ.

ನಾಲಿಗೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ನಾಲಿಗೆ ಮುಂಚಾಚುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ವಿವರ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ,

1) ನಾರ್-ಬಗೆ ಮುಂಚಾಚು (Filiform papillae): ನಾಲಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಹೇರಳವಾಗಿ ಇರುವ ಇವು, ಉದ್ದನೆಯ ಬೆಣೆಗಳಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ನಾರ್-ಬಗೆಯ ಮುಂಚಾಚು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನನ್ನು (keratin protein) ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ, ಅವುಗಳ ಹೊರಮಯ್ ಬೂದು ಇಲ್ಲವೆ ಬಿಳಿಯ ಬಣ್ಣದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮುಂಚಾಚುಗಳ ಲೋಳ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು (taste buds) ಹುದುಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ನಾರ್-ಬಗೆ ಮುಂಚಾಚಿನಲ್ಲಿ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ನಾರ್-ಬಗೆ ಮುಂಚಾಚು ನಾಲಿಗೆಗೆ ಒರಟುತನವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ; ಈ ಒರಟುತನವು ಜಗಿಯುವಾಗ, ಆಹಾರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುವ ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

2) ಅಣಬೆ-ಬಗೆ ಮುಂಚಾಚು (fungiform papillae): ಎಣಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಇವು ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅಣಬೆಯಂತೆ ಕಾಣುವ ಅಣಬೆ-ಬಗೆ ಮುಂಚಾಚುಗಳು ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಸುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟಿನ ತಿರುಳಿದ್ದರೆ, ಹೊರಗಿನ ಲೋಳ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.

3) ಎಲೆ-ಬಗೆ ಮುಂಚಾಚು (foliate papillae): ನಾಲಿಗೆಯ ಅಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬು-ತಗ್ಗುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಈ ಮುಂಚಾಚುಗಳು ಅಶ್ಟಾಗಿ ಹಬ್ಬಿಕೊಂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ.

4) ಬಟ್ಟಲು ಮುಂಚಾಚು (vallate papillae): ಉಳಿದ ಮೂರು ಬಗೆಯ ಮುಂಚಾಚುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಇವುಗಳ ಎಣಿಕೆ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದರೂ, ಇವುಗಳ ಗಾತ್ರ ದೊಡ್ಡದಿರುತ್ತದೆ. ಮನುಶ್ಯರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, 50% ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು, ಬಟ್ಟಲು ಮುಂಚಾಚಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಬಟ್ಟಲು ಮುಂಚಾಚುಗಳ ಅಡ್ಡಳತೆ 1-3 ಮಿಲಿಮೀಟರ್ ಇರುತ್ತದೆ. V-ರಚನೆಯ ಕೊನೆ-ಗೆರೆಯ ಮುಂಬದಿಯಲ್ಲಿ 7-12 ಬಟ್ಟಲು ಮುಂಚಾಚುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಜೊಲ್ಲು-ಸುರಿಕದ ಕೊಳವೆಗಳು ಜೊಲ್ಲನ್ನು ಬಟ್ಟಲು ಮುಂಚಾಚುಗಳ ಸುತ್ತಲು ಇರುವು ಸಂದುಗಳಿಗೆ ಸುರಿಸುತ್ತವೆ.

ಈ ಬಗೆಯ ಅಗಳಿನ (moat) ಏರ‍್ಪಾಟು, ಬಟ್ಟಲು ಮುಂಚಾಚುಗಳ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುವ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳ ಮೇಲೆ ತ ಡೆಯಿಲ್ಲದೆ ಹರಿಕಗಳನ್ನು ಸುರಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಹರಿಕದ ಸುರಿಸುವಿಕೆ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವ ಆಹಾರದ ಕಿರುತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಜಾಡಿಸಿ, ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ಹೊಸ ರುಚಿಯರಿವಿಗೆ (sense of taste/ gustatory stimuli) ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊಲ್ಲಿನ ಹರಿಕದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕೊಬ್ಬಳಿಕದೊಳೆ (Lipase), ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳ ಮೇಲೆ ನೀರಂಜುಕದ (hydrophobic) ಪಸೆ ಉಂಟಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ನೀರಂಜುಕದ ಪಸೆ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರೆ, ಅದು ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ರುಚಿಯರಿವಿಕೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು (taste buds):

ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ನಾಲಿಗೆಯ ಮೇಲಲ್ಲದೇ ಬಾಯಿಯ ಉಳಿದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಇರುತ್ತವೆ. ನಾಲಿಗೆ ಮತ್ತು ಬಾಯಿಯ ಹಲಹದಿ ಮೇಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ (stratified epithelium) ಹುದುಗಿರುವ ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ಮೊಟ್ಟೆಯಂತಹ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, 50-75 ಗೂಡುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ರುಚಿಮೊಗ್ಗಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗೂಡುಗಳು ರುಚಿಗೂಡುಗಳಾಗಿದ್ದು (taste cells), ಈ ರುಚಿಗೂಡುಗಳು ಏಳರಿಂದ ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ಬಾಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು (life span) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಉಳಿದ ಬಗೆಯ ಗೂಡುಗಳೆಂದರೆ ತೆಳ್ಳನೆಯ ನೆರವಿನ ಗೂಡುಗಳು (supportive cells) ಮತ್ತು ಅಡಿ ಗೂಡುಗಳು (basal cells).

ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ಅಡಿ ಪರೆಯ (basal lamina) ಮೇಲೆ ನೆಲೆಸಿರುತ್ತವೆ. ತೊರೆ ಅರಿವಿನ ನರಗಳು (afferent sensory nerve) ಅಡಿ ಪರೆಯನ್ನು ತೂರಿಕೊಂಡು ರುಚಿಗೂಡುಗಳೊಡನೆ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ರುಚಿಗೂಡುಗಳ ಮೇಲ್ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮಿನ್ಗೊಂಡೆಗಳು (microvilli) ರುಚಿ-ಗಿಂಡಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹೊರ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಜೊಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿದ ರುಚಿಕಗಳು (tastants), ಮಿನ್ಗೊಂಡೆಗಳನ್ನು ತಾಕಿದಾಗ, ರುಚಿಗೂಡುಗಳ ಮೇಲಿರುವ ರುಚಿ ಪಡೆಕಗಳೊಡನೆ (taste receptors) ಒಡನಾಟವನ್ನು (interaction) ಆರಂಬಿಸುತ್ತವೆ.

ರುಚಿಗಳ ಬಗೆ:

ರುಚಿಮೊಗ್ಗುಗಳು ಅಯ್ದು ಬಗೆಯ ರುಚಿಕಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ ಉಪ್ಪು, ಹುಳಿ, ಸಿಹಿ, ಕಹಿ ಮತ್ತು ಇನಿ-ಸವಿ (Umami). ಉಪ್ಪು ಮತ್ತು ಹುಳಿ ರುಚಿಗಳನ್ನು ಮಿಂತುಣುಕುಗಳು (ions) ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಸಿಹಿ, ಕಹಿ ಮತ್ತು ಇನಿ-ಸವಿ ರುಚಿಗಳನ್ನು G-ಮುನ್ನು-ಜೋಡಿಸಿದ ಪಡೆಕಗಳು (G-protein-coupled receptors) ಹೊಂದಿಸುತ್ತವೆ.

(ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ…)

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: histonano.com/books, sunvalleygroup.co.za, emedicine.medscape.com, healthhype.com, thesalience.wordpress.com)

ತೊಗಲು – ಬಾಗ 3

By admin 25/07/2016 30/07/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಹಿಂದಿನ ಎರಡು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಒಡಲರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಈ ಕೊನೆಯ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ತೊಗಲಿನ ಕೆಲಸದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ತೊಗಲಿನ ಮುಕ್ಯವಾದ ಕೆಲಸಗಳು ಕೆಳಕಂಡಂತಿವೆ.

ಕೊಂಪರೆಸುವಿಕೆ (keratinization): ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನು (keratin protein), ದನಕರುಗಳ ಕೊಂಬುಗಳ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವುದರಿಂದ, ಈ ಮುನ್ನನ್ನು ‘ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನು’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ; ಇವು ಕೊಂಬಿನ ಪದರುಗಳಲ್ಲದೇ, ಮನುಶ್ಯರ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನೂ (tissues) ಒಳಗೊಂಡ, ಹಲವು ಬಗೆಯ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು (keratinocytes) ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನನ್ನು ಕೂಡಿಡುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯನ್ನು ಕೊಂಪರೆಸುವಿಕೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ತಳಪರೆಯ (stratum basale) ಬುಡಗೂಡಿನಿಂದ (stem cell) ಹುಟ್ಟುವ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು, ಹುಟ್ಟಿದ ಹೊಸದರಲ್ಲಿ ಆರ‍್ಮೂಲೆಯ (cuboidal) ಆಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಈ ಹಂತದ ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಬುಡಗೂಡುಗಳು ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಹೊಸ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಹಳೆಯ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ತೊಗಲಿನ ಹೊರಮಯ್ಯೆಡೆಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುವ ಗೂಡುಗಳು, ಮುಳ್ಪರೆಯನ್ನು (stratum spinosum) ತಲುಪುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನನ್ನು ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಮೊದಲುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಅವುಗಳ ಇಟ್ಟಳವು ಚಪ್ಪಟೆ ಹಾಗು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಮಾರ‍್ಪಡುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಮಾರ‍್ಪಾಡುವಿಕೆಯಿಂದ ಈ ಗೂಡುಗಳ ನೀರು ತಡೆಯುವ ಅಳವು ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ.

ಗೂಡುಗಳು ಮುಂದೆ ಸಾಗಿ, ಹರಳ್ಪರೆಯನ್ನು (stratum granulosum) ತಲುಪಿದಾಗ, ಮತ್ತಶ್ಟು ಚಪ್ಪಟೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಹಾಗು ಇನ್ನಶ್ಟು ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇಶ್ಟು ದೂರ ಸಾಗಿದ ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯ (dermis) ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ (blood vessels) ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು (nutrients) ಉಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಹಮ್ಮಡಿತದ (apoptosis) (ಹಮ್ಮುಗೆಯ ಮಡಿತ = programmed cell death) ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಯುತ್ತವೆ.

ಹಮ್ಮಡಿತದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಸತ್ತ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು, ಹೊಳ್ಪರೆ (stratum lucidum) ಹಾಗು ಕೋಡ್ಪರೆಗಳನ್ನು (stratum corneum) ತಲುಪಿದಾಗ ತುಂಬಾ ಗಟ್ಟಿಯಾದ, ಚಪಟ್ಟೆಯಾಗಿ, ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಜೋಡಣೆಯು, ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನಿನ ಬೇಲಿಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ ಹಾಗು ತೊಗಲಿನ ಕೆಳಗಿರುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು (tissues) ಕಾಯುತ್ತವೆ.

ಬಿಸುಪಿನ ಒನ್ನೆಸುವಿಕೆ (temperature homeostasis): ತೊಗಲು ನಮ್ಮ ಹೊರಮಯ್ ಹೊದಿಕೆಯಾದ್ದರಿಂದ, ಹೊರಗಿನ-ಪಾಡು (environment) ಹಾಗು ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಗಿನ ಒಡನಾಟಗಳಿಗೆ (interaction) ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ, ಮಯ್ ಬಿಸುಪನ್ನು (temperature) ಅಂಕೆಯಲ್ಲಿಡುತ್ತದೆ.

i) ಮಯ್ಕಾವೆರಿಕೆ (hyperthermia) : ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಬಿಸುಪು ಹೆಚ್ಚಾದರೆ, ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸಿ ಹಾಗು ಬೆವರುವಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ತೊಗಲು ಮಯ್ ಬಿಸುಪನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆವರು ಸುರಿಕಗಳಲ್ಲಿ (sweat glands) ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಬೆವರು, ನೀರನ್ನು ಹೊರಮಯ್ಗೆ ತಲುಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹೊರಮಯ್ ತಲುಪಿದ ಬೆವರಿನ ನೀರು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಹೀಗೆ ಆವಿಯಾಗುವ ಬೆವರಿನ ನೀರು, ಕಾವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು, ಹೊರಮಯ್ಯನ್ನು ತಂಪಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿರುವ (dermis) ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಹಿಗ್ಗುವಿಕೆಯು, ತೊಗಲಿಗೆ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ತೊಗಲಿನೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವ ನೆತ್ತರು, ಮಯ್ಯೊಳಗಿನ ಕಾವನ್ನೂ ತೊಗಲಿಗೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಹೊರಮಯ್ ತಲುಪಿದ ಕಾವು, ಮಯ್ಯಿಂದ ಹೊರ ಹೋಗುತ್ತದೆ.

ii) ಮಯ್ಕಾವಿಳಿಕೆ (hypothermia) : ಮಯ್ ಬಿಸುಪು ಎಂದಿನ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ಕೆಳಗೆ ಇಳಿದರೆ, ಕೂದಲು ನಿಮಿರುಗ ಕಂಡ (arrector pili muscle) ಹಾಗು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು ತೊಗಲು ಕುಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ. ನಿಮಿರುಗ ಕಂಡಗಳ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ, ತೊಗಲಿನ ಹೊರಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಗುಗ್ಗರಿ ಗುಳ್ಳೆಗಳು (goose bumps) ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.

ಗುಗ್ಗರಿ ಗುಳ್ಳೆಗಳು ಕೂದಲುಗಳ ತಾಳುಗಳನ್ನು ತೊಗಲಿನ ಹೊರಮಯ್ಯಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಲೆತ್ತುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಮಾರ‍್ಪಾಟು, ಕೂದಲಿನ ಸಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಹಿಡಿದಿಡಲ್ಪಟ್ಟ ಗಾಳಿಯು ತೊಗಲಿನ ಹೊರ ಮಯ್ಗೆ ಮತ್ತಶ್ಟು ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ತೊಗಲಿನ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆ, ತೊಗಲಿಗೆ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತೊಗಲಿನಲ್ಲಿ ತಂಪನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೂ, ಮಯ್ಯೊಳಗಿನ ಕಾವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

D ಬಾಳುಳುಪು ಮಾಡುವಿಕೆ (Vitamin D Synthesis): ನಾವು ಉಣ್ಣುವ ಕೂಳಿನಿಂದ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಮ್ ಅನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು D ಬಾಳುಳುಪು ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕಡುನೇರಳೆಯ ಕದಿರುಗಳು (UV light) ತೊಗಲಿಗೆ ಬಡಿದಾಗ, D ಬಾಳುಳುಪು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ತಳಪರೆ (stratum basale) ಹಾಗು ಮುಳ್ಪರೆಗಳು (stratum spinosum) 7-ಡಿಹಯ್ಡ್ರೊಕೊಲೆಸ್ಟಿರಾಲ್ಗುಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ನೇಸರನ ಬೆಳಕಿನ ಕಡುನೇರಳೆಯ ಕದಿರುಗಳು ತೊಗಲಿನ ಹೊರ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ತೂರುವಾಗ, ಅವು 7-ಡಿಹಯ್ಡ್ರೊಕೊಲೆಸ್ಟಿರಾಲ್ಗ ಳಿಗೆ ಬಡಿದಾಗ, 7-ಡಿಹಯ್ಡ್ರೊಕೊಲೆಸ್ಟಿರಾಲ್ಗೇಳು D3 ಬಾಳುಳುಪುಗಳಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. D3 ಬಾಳುಳುಪುಗಳು ಈಲಿಯಲ್ಲಿ (liver), ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಡಯಾಲ್ಗಹಳಾಗಿ (calcidiol) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಡಯಾಲ್ಗಪಳು ಬಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ (kidneys), D ಬಾಳುಳುಪಿನ ಚೂಟಿಯ (active) ಬಗೆಯಾದ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಟ್ರಿಯಾಲ್ಗಳಳಾಗಿ (calcitriol) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ.

ಕಾಪು (protection): ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು (pathogens) ಮತ್ತು ಕಡುನೇರಳೆ ಕದಿರುಗಳನ್ನೂ (UV rays) ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹಲವು ಬಗೆಯ ತೊಡಕುಗಳಿಂದ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಗಿನ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕಾಯುವಲ್ಲಿ ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆರೋಗ್ಯವಂತ ತೊಗಲಿನ ಹೊರಪದರದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಸತ್ತ ಕೊಂಪರೆಗಳ ಒತ್ತಣೆಯು (density) ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು, ನಂಜುಳ (virus), ಬೂಸು (fungus), ಒಚ್ಚೀರು (bacteria) ಮುಂತಾದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಅಶ್ಟು ಸುಳುವಾಗಿ ನುಸುಳಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ತೊಗಲಿನಲ್ಲಿ ಬಿರುಕು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಈ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ನುಸುಳುವ ಸಾದ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.

ಹೊರತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಗೂಡುಗಳು ಎಡೆಬಿಡದೆ ಹುಟ್ಟುವುದರಿಂದ, ತೊಗಲಿನ ಮೇಲ್ಪದರ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ತರಚಿದರೆ ಇಲ್ಲವೆ ಕೊಯ್ದುಕೊಂಡರೆ, ಆ ಬಾಗವು ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಕರ‍್ವದಣ್ಣಗೂಡುಗಳು ಕರ‍್ವಾಣ್ಣ ಹೊಗರನ್ನು (melanin pigment) ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕಡುನೇರಳೆ ಕದಿರುಗಳು, ಒಳ ಮಯ್ಯನ್ನು ನುಸುಳುವ ಮೊದಲೇ, ಅವುಗಳನ್ನು ಕರ‍್ವಣ್ಣ ಹೊಗರು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಡುನೇರಳೆ ಕದಿರುಗಳು ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿಗೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಕೆಡುಕುಗಳನ್ನು ಕರ‍್ವೊಣ್ಣ ಹೊಗರು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

ತೊಗಲಿನ ಬಣ್ಣ (skin color): ಮೂರು ಬಗೆಯ ಹೊಗರುಗಳು (pigments) ಮನುಶ್ಯರ ಮಯ್ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತೀರ‍್ಮಾನಿಸುತ್ತವೆ. ಆ ಹೊಗರುಗಳೆಂದರೆ,

1) ಕರ‍್ವಣ್ಣ ಹೊಗರು (melanin pigment)

2) ಕೆಂಬೇರ್ ಹೊಗರು (carotene pigment)

3) ನೆತ್ತರುಬಣ್ಣಕ (hemoglobin)

ಕರ‍್ವಣ್ಣಗೂಡುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಕರ‍್ವಣ್ಣ ಹೊಗರು, ತೊಗಲಿನಲ್ಲಿ ಕಂದು (brown) ಇಲ್ಲವೆ ತಿಳಿಗಂದಿನ (tan) ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ, ಕೂದಲುಗಳಿಗೆ ಕಂದು ಇಲ್ಲವೆ ಕಪ್ಪುಬಣ್ಣವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ತೊಗಲಿಗೆ ನೇಸರನ ಬೆಳಕಿನ ಕಡುನೇರಳೆಯ ಕದಿರುಗಳು ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ತಾಗಿದಂತೆಲ್ಲ, ಕರ‍್ವಣ್ಣ ಹೊಗರಿನ ಮಾಡುವಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೆಂಬೇರ್ ಹೊಗರು, ತೊಗಲಿಗೆ ಅರಿಶಿನ ಇಲ್ಲವೆ ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಕರ‍್ವಣ್ಣ ಹೊಗರನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುವ ತೊಗಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆಂಬೇರ್ ಹೊಗರನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ನೆತ್ತರುಬಣ್ಣಕವನ್ನೂ, ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದ ಕರ‍್ವಣ್ಣ ಹೊಗರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೊಗಲುಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ನೆತ್ತರಿನ ಕೆನೆಕಣಗಳಲ್ಲಿ (RBC) ಇರುವ ಈ ಹೊಗರು, ತೊಗಲಿನ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ನಸುಗೆಂಪಿನ (pink) ಬಣ್ಣದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ತೊಗಲಿನ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ಹಿಗ್ಗಿದ್ದಾಗ, ತೊಗಲಿನಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರಿನ ಮೊತ್ತವೂ ಹೆಚ್ಚುವುದರಿಂದ, ತೊಗಲಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು ಹಿಗ್ಗಿದಾಗ, ನೆತ್ತರುಬಣ್ಣಕವು ಎದ್ದು ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ.

ತೊಗಲಿನ ಅರಿವು (cutaneous sensation): ಮುಟ್ಟುವಿಕೆ, ಒತ್ತುವಿಕೆ, ನಡುಗುವಿಕೆ, ಬಿಸುಪು ಹಾಗು ನೋವುಗಳ ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಗೆು ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲಿನ ಅರಿವುಗಳನ್ನು ತೊಗಲು ತಿಳಿಸಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿರುವ (epidermis) ಮೆರ‍್ಕೆಲ್ ತಟ್ಟೆಗೆ (Merkel disc) ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿರುವ ನರದ ಗೂಡುಗಳು ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಜೋಡಣೆಯು ತೊಗಲು ಮುಟ್ಟುವ ಅಡಕದ ಮಂದತೆ ಹಾಗು ಇಟ್ಟಳಗಳನ್ನು ಅರಿಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಮುಂಚಾಚುಗಳಲ್ಲಿ (dermal papillae) ಇರುವ ಮುಟ್ಟರಿವಿನ ಬಿಡಿಕಗಳು (corpuscles of touch), ತೊಗಲಿನ ಮುಟ್ಟರಿವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಒಳ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಒತ್ತರಿವಿನ ಬಿಡಿಕಗಳು/ಪದರ ಬಿಡಿಕಗಳು (lamellar corpuscles) ತೊಗಲಿನ/ಮಯ್ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಒತ್ತಡ ಹಾಗು ನಡುಕಗಳನ್ನು ಅರಿಯುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಇವುಗಳಲ್ಲದೇ, ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯ ತುಂಬೆಲ್ಲಾ ಸುಳು ನರಗೂಡುಗಳು (simple neurons) ಹರಡಿಕೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇವು ನೋವು, ಬಿಸಿ, ಇಲ್ಲವೇ ತಂಪಿನ ಅರಿವುಗಳನ್ನು ಅರಿಯಲು ನೆರವಾಗಬಲ್ಲವು.ಈ ಅರಿವು ಪಡೆಕಗಳು (sensory receptors) ಮಯ್ ತೊಗಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ಒಂದೇ ತೆರನಾಗಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದಶ್ಟು ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಣಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಮತ್ತೊಂದ್ದಶ್ಟು ಕಡೆ ಕಡಿಮೆ ಎಣಿಕೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಏರ‍್ಪಾುಟಿನಿಂದಾಗಿ, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿಯ ಕೆಲವು ಬಾಗಗಳು ಮುಟ್ಟುವಿಕೆ, ಬಿಸುಪು ಇಲ್ಲವೇ ನೋವುಗಳನ್ನು ಅರಿಯುವ ಮಟ್ಟ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದರೆ, ಮತ್ತಶ್ಟು ಬಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಅರಿವಿನ ಅಂಗಗಳ (sensory organs) ಬಗೆಗಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ತೊಗಲಿನ ಅರಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಶ್ಟು ಆಳವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

ಹೊರವಡಿಕೆ (excretion): ಮಯ್ಯನ್ನು ತಂಪಾಗಿಸಲು ಬೆವರನ್ನು ಸುರಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಗುಳ್ಳೆ ಬೆವರು ಸುರಿಕಗಳು (accrine sweat glands), ಮಯ್ ಕಸವನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಗುಳ್ಳೆ ಸುರಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಬೆವರು, ನೀರು ಮತ್ತು ಮಿಂತುಣುಕುಗಳಲ್ಲದೇ (electrolytes) ಕೆಲವು ಇರ‍್ಪುಕಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಬೆವರಿನಲ್ಲಿ ಸೋಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರಯ್ಡ್ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ, ಪೊಟಾಸಿಯಮ್, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಮ್ ಹಾಗು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಂ ಮಿಂತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ ಮಿಂತುಣುಕುಗಳ ಮಟ್ಟ ಹೆಚ್ಚಿದರೆ, ಬೆವರಿನಲ್ಲೂ ಅವುಗಳ ಮಟ್ಟ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ, ಮಿಂತುಣುಕುಗಳ ಸರಿಯಾದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ನಮ್ಮ ಮಯ್ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮಿಂತುಣುಕುಗಳಲ್ಲದೇ, ಲ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಆಸಿಡ್ (lactic acid), ಯುರಿಯ (urea), ಯುರಿಕ್ ಆಸಿಡ್ (uric acid), ಹಾಗು ಅಮೋನಿಯ (ammonia) ಮುಂತಾದ ತರುಮಾರ‍್ಪಿ ನ (metabolic) ಕಸಗಳು ಕೂಡ ಬೆವರಿನ ಮೂಲಕ ಹೊರದೂಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ಮತ್ತೊಂದು ಮಜವಾದ ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ, ಹೆಂಡವನ್ನು ಕುಡಿದವರಲ್ಲಿ, ಹೆಂಡವು ಬೆವರಿನ ಮೂಲಕ ಮಯ್ಯಿಂದ ಹೊರ ಬರುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೆಂಡವನ್ನು ಬೆವರು ಸುರಿಕಗಳ ಗೂಡುಗಳು ಹೀರಿಕೊಂಡು, ಬೆವರಿನ ಉಳಿದ ಅಡಕಗಳೊಂದಿಗೆ, ಹೆಂಡವನ್ನೂ ಹೊರ ಹಾಕುತ್ತವೆ.
ಈ ಬರಹದೊಂದಿಗೆ ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಸರಣಿ ಬರಹಗಳನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮುಂದಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿಯ ಮತ್ತೊಂದು ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: innerbody.com, daviddarling.info, sphweb.bumc.bu.edu,godshotspot)

ತೊಗಲು – ಬಾಗ 2

By admin 21/07/2016 30/07/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಿಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ, ತೊಗಲಿನ ಒಡಲರಿಮೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ತೊಗಲಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ನೆರವಿನ (accessory) ಬಾಗಗಳ ಒಡಲರಿಮೆಯನ್ನು ಅರಿಯೋಣ.

ತೊಗಲಿನ ನೆರವಿನ ಬಾಗಗಳು:

1) ಕೂದಲುಗಳು

2) ಉಗುರುಗಳು

3) ಬೆವರು ಸುರಿಕಗಳು (sweat glands)

4) ಮಯ್-ಜಿಡ್ಡಿನ ಸುರಿಕಗಳು (sebaceous glands)

5) ಗುಗ್ಗೆ ಸುರಿಕಗಳು (ceruminous glands)

ಕೂದಲು : (ಚಿತ್ರ 1, 2, & 3)

ತೊಗಲಿನ ನೆರವಿನ ಬಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕೂದಲು ಸತ್ತ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳಿಂದ (keratinocytes) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಕಂಬಗಳಾಗಿವೆ. ಅಂಗಯ್, ಅಂಗಾಲು, ತುಟಿಗಳು, ಒರತೆರದ ಒಳ ತೆರಪುಗಳು (labia minora = inner vaginal lips) ಹಾಗು ತುಣ್ಣೆಯ ತುದಿಗಳನ್ನು (glans penis) ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಕೂದಲು ಹೊರ ಮಯ್ ತುಂಬೆಲ್ಲಾ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಕಡುನೇರಳೆಯ ಕದಿರುಗಳು (UV rays) ತೊಗಲಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ತಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ತೊಗಲಿನ ಸುತ್ತಲು ಬೆಚ್ಚನೆಯ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುವ ಮೂಲಕ ಮಯ್ಯನ್ನು ಬೆಚ್ಚಗಿಡಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೂದಲಿನ ಇಟ್ಟಳದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಾಗಗಳಿವೆ, (ಚಿತ್ರ 2)

i) ಕೂದಲಿನ ಚೀಲ (hair follicle)

ii) ಕೂದಲಿನ ಬೇರು (hair root)

iii) ಕೂದಲಿನ ತಾಳು (hair shaft)

ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ (epidermis) ಗೂಡುಗಳ ಸಾಲುಗಳು ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಗುಳಿಯನ್ನು ಕೂದಲಿನ ಚೀಲ (hair follicle) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಈ ಚೀಲದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಬುಡಗೂಡುಗಳು (stem cells) ಕೂದಲನ್ನು ಮಾಡಲು ಬೇಕಾದ ಕೊಂಪರೆಗಳನ್ನು (keratin) ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತವೆ. ಕರ‍್ವಣ್ಣಗೂಡುಗಳಿಂದ (melanocytes) ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಕರ‍್ವಣ್ಣ ಹೊಗರು (melanin pigment), ಕೂದಲಿಗೆ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಕೂದಲಿನ ಚೀಲದೊಳಗೆ ಕೂದಲಿನ ಬೇರು ಇರುತ್ತದೆ. ಕೂದಲಿನ ಚೀಲ ಹಾಗು ಅದರೊಳಗಿನ ಕೂದಲಿನ ಬೇರುಗಳು (hair root) ತೊಗಲಿಗೆ ಹೂತುಕೊಂಡಂತಿರುತ್ತವೆ. ಕೂದಲಿನ ಚೀಲವು ಹೊಸ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದಂತೆಲ್ಲಾ, ಕೂದಲಿನ ಬೇರುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಗೂಡುಗಳು ತೊಗಲಿನ ಹೊರ ಮಯ್ ಮೇಲ್ಬಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕೂದಲನ್ನು ತಲುಪುವವರೆಗೆ ನೂಕಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ತೊಗಲಿನ ಹೊರ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವ ಕೂದಲಿನ ಬಾಗವೇ ಕೂದಲಿನ ತಾಳು.

ಕೂದಲಿನ ಬೇರು ಹಾಗು ತಾಳು ಮೂರು ಪದರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ,

i) ಪಿಸಿಮೊಗಲು (cuticle)

ii) ತೊಗಟೆ (cortex)

iii) ತಿರುಳು (medulla)

ಕೂದಲಿನ ಹೊರ ಪದರವಾದ ಪಿಸಿಮೊಗಲು ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಪಿಸಿಮೊಗಲಿನ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಮೀನಿನ ಹುರುಪೆಗಳಂತೆ (scales) ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುರುತ್ತವೆ. ಕೂದಲಿನ ಅಡ್ಡಗಲದ (width) ಹೀಚಿನ ಬಾಗವು ಪಿಸಿಮೊಗಲಿನ ಕೆಳಗಿರುವ ತೊಗಟೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕಡುಬಿನ (spindle) ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೊಗಟೆಯು, ಕೂದಲಿಗೆ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕೊಡುವ ಹೊಗರನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ಕೂದಲಿನ ಒಳಗಿನ ಪದರವಾದ ತಿರುಳು ಎಲ್ಲಾ ಕೂದಲುಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇವು ಕೂದಲುಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಹೊಗರು ಹಾಗು ಕೊಂಪರೆಯಿಂದ (keratin) ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೂಡುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕೂದಲಿನ ಒಳಬಾಗವು ತೊಗಟೆಯಿಂದ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಉಗುರುಗಳು:

ಕಯ್ ಹಾಗು ಕಾಲ್ ಬೆರಳುಗಳ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಉಗುರುಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳ ಹಾಳೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಉಗುರುಗಳು ಬೆರಳುಗಳ ತುದಿಯನ್ನು ಕಾಯುತ್ತವೆ; ಕೆರೆಯಲು ಕೊಡ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ.

ಉಗುರುಗಳಲ್ಲಿ 3 ಬಾಗಗಳಿರುತ್ತವೆ:

i) ಉಗುರಿನ ಬುಡ / ಬುಡ (root of the nail)

ii) ಉಗುರಿನ ಒಡಲು / ಒಡಲು (body of the nail)

iii) ಉಗುರಿನ ತುದಿ / ತುದಿ (free edge of the nail)

ತೊಗಲಿನಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಉಗುರಿನ ಬಾಗವನ್ನು ‘ಉಗುರಿನ ಬುಡ’” ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ತೊಗಲಿನ ಹೊರಕ್ಕೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಉಗುರಿನ ಬಾಗವು “‘ಉಗುರಿನ ಒಡಲು”’ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಬೆಳೆಯುವ ಉಗುರಿನ ತುತ್ತತುದಿಯನ್ನು “‘ಉಗುರಿನ ತುದಿ’” ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಬಹುದು.

ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಒಳ ಪದರವನ್ನು ಉಗುರಚ್ಚು (nail matrix) ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಉಗುರುಗಳು ಉಗುರಚ್ಚುಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ಉಗುರಚ್ಚು ಉಗುರಿನ ಬುಡವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತವೆ. ಉಗುರಚ್ಚಿನ ಬುಡಗೂಡುಗಳು ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುತ್ತವೆ. ಈ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು, ಗೂಡಿಗೆ ಗಟ್ಟಿತನವನ್ನು ಕೊಡುವ ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನನು (kertain protein) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನುಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಗೂಡುಗಳ ಹಾಳೆಗಳಾಗಿ ಮಾರ‍್ಪಡುತ್ತವೆ. ಉಗುರಿನ ಬುಡವನ್ನು ಮಾಡುವ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳ ಹಾಳೆಗಳು ತೊಗಲಿನಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದಾಗ ‘ಉಗುರಿನ ಒಡಲು’ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಉಗುರಚ್ಚೆಯಿಂದ ಹೊಸ ಗೂಡುಗಳು ಹುಟ್ಟಿದಂತೆಲ್ಲಾ, ಉಗುರಿನ ಬುಡ ಹಾಗು ಒಡಲುಗಳ ಗೂಡುಗಳು, ಉಗುರಿನ ತುದಿಯ ಕಡೆಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಉಗುರೊಡಲಿನ ತಳ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆ (epidermis) ಹಾಗು ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಗಳು (dermis) ಒಟ್ಟಾಗಿ ಉಗುರಿನ ಹಾಸಿಗೆಯನ್ನು (nail bed) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಉಗುರೊಡಲಿಗೆ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು (nutrients) ಉಣಿಸುವ ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು, ಉಗುರು ಹಾಸಿಗೆಗೆ ನಸುಗೆಂಪು (pink) ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತವೆ.

ತೊಗಲಿನ ಹೊರಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉಗುರಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಉಗುರೊಡಲಿನ ಕೆಳಗಿರುವ ಉಗುರಚ್ಚೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಬೆಳ್ಳನೆಯ ಕಮಾನಿನಂತೆ ಇರುವ ಈ ಇಟ್ಟಳವನ್ನು ‘ಉಗುರಿನ ಕಮಾನು’ (lunule) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ತೊಗಲಿನ ಹೊರಗೆ ಕಾಣಿಸುವ ಉಗುರು, ಬೆರಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಬದಿಗಳು (lateral) ಹಾಗು ಕೆಳ ಅಂಚುಗಳು ಒಂದು ಪದರದ ಮೇಲ್ಪರೆಯನ್ನು (epithelium) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಪದರವನ್ನು ಮೊಳೆಯುಗುರು (eponychium) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ. ಮೊಳೆಯುಗುರು ಉಗುರಿನ ಅಂಚು ಹಾಗು ಬೆರಳುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಕಿಂಡಿಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಡುವುದರಿಂದ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಬೆವರು ಸುರಿಕಗಳು (sudoriferous glands/ sweat glands): (ಚಿತ್ರ 1, 5, & 6)

ಹೊರ ಸುರಿಕಗಳ (exocrine glands) ಗುಂಪಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಬೆವರು ಸುರಿಕಗಳು ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ (dermis) ಇರುತ್ತವೆ.

ಬ್ಸುರಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಗೆ:

i) ಗುಳ್ಳೆ ಸುರಿಕ (eccrine gland): ಈ ಬಗೆಯ ಸುರಿಕಗಳು ತಮ್ಮ ಸುರಿಕದ ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಒಸರುಗಳನ್ನು (secretion), ಗುಳ್ಳೆಯೊಸರಿಕೆಯ (exocytosis) ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಸರುತ್ತವೆ.

[ಗುಳ್ಳೆಯೊಸರಿಕೆ (exocytosis) (ಚಿತ್ರ 6) : ಸುರಿಕದ ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಒಸರನ್ನು (secretion), ಗೂಡುಗಳು ಗುಳ್ಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಡುತ್ತವೆ. ಒಸರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗುಳ್ಳೆಗಳನ್ನು ‘ಗೂಡ್ಗುಳ್ಳೆಗಳು’ (vesicles) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಈ ಗೂಡ್ಗುಳ್ಳೆಗಳನ್ನು ಸುರಿಕದ ಗೂಡುಗಳು, ಗೂಡಿನಿಂದ ಹೊರದೂಡುತ್ತವೆ. ಈ ಹಮ್ಮುಗೆಯನ್ನು ಗುಳ್ಳೆಯೊಸರಿಕೆ (exocytosis) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.]

ಗುಳ್ಳೆ ಸುರಿಕಗಳು, ಮಯ್ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ ಬೆವರಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಾಗವು ಉಪ್ಪು ಹಾಗು ನೀರನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಗುಳ್ಳೆ ಸುರಿಕಗಳು ಮಾಡುವ ಬೆವರು, ಕೊಳವೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ ತೊಗಲಿನ ಹೊರ ಮಯ್ ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಬೆವರು ಮಯ್ ಬಿಸುಪನ್ನು ಆವಿ-ತಂಪುಗೆಯ (evaporative cooling) ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ತಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ.

ii) ಚಿವುಟು ಸುರಿಕ (apocrine gland): ಈ ಬಗೆಯ ಸುರಿಕಗಳಲ್ಲಿ, ಸುರಿಕದ ಗೂಡುಗಳು, ತಾವು ಮಾಡಿದ ಒಸರುಗಳನ್ನು, ಕುಡಿಸೀಳಿಕೆಯ (budding) ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಸರುತ್ತವೆ. ಚಿವುಟು ಸುರಿಕಗಳು, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಕುಳು (arm pit) ಹಾಗು ತೊಡೆ ಸಂದಿಗಳಲ್ಲಿ (pubic region) ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ಸುರಿಕಗಳ ಕೊಳವೆಗಳು, ಕೂದಲು ಚೀಲದ ಒಳಕ್ಕೆ ಚಾಚಿಕೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಚಿವುಟು ಸುರಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಬೆವರು, ಕೂದಲಿನ ತಾಳುಗಳ ಮೂಲಕ ತೊಗಲಿನ ಹೊರ ಮಯ್ ತಲುಪುತ್ತದೆ.

ಮನುಶ್ಯರ ಎಳೆ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಚಿವುಟು ಸುರಿಕಗಳು ಬೆವರನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಹಾಗು ಹರಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಮಯ್ನೆರೆದ (puberty) ಕೂಡಲೇ ಈ ಸುರಿಕಗಳು ಮಂದವಾದ ಎಣ್ಣೆಯಂತ ಹರಿಕವನ್ನು (liquid) ಮಾಡಲು ಆರಬಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಹರಿಕವನ್ನು ಮಯ್ ಮೇಲಿನ ದಂಡಾಣುಗಳು (bacteria) ಉಣ್ಣುತ್ತವೆ. ಚಿವುಟು ಸುರಿಕದ ಬೆವರನ್ನು ದಂಡಾಣುಗಳು ಅರಗಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಮಯ್-ವಾಸನೆ (body odor) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

ಮಯ್-ಜಿಡ್ಡಿನ ಸುರಿಕಗಳು (Sebaceous glands):

ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹೊರ ಸುರಿಕದ (exocrine gland) ಬಗೆಯ ಮಯ್-ಜಿಡ್ಡಿನ ಸುರಿಕಗಳು, ಮಯ್-ಜಿಡ್ಡನ್ನು (sebum) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅಂಗಯ್ ಹಾಗು ಅಂಗಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ತೊಗಲಿನಲ್ಲಿ ಜಿಡ್ಡಿನ ಸುರಿಕಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಸುರಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಮಯ್-ಜಿಡ್ಡು, ಕೊಳವೆಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ತೊಗಲಿನ ಹೊರಮಯ್ ಹಾಗು ಕೂದಲಿನ ಚೀಲಗಳನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ.

ಮಯ್-ಜಿಡ್ಡು, ತೊಗಲಿಗೆ ನೀರಿಳಿಯದಿರುವಿಕೆ (water proof) ಹಾಗು ಹಿನ್ನೆಳೆಕೆಗಳನ್ನು (elasticity) ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಕೂದಲಿನ ಚೀಲಗಳ ಮೂಲಕ ಹೊರಮಯ್ಗೆ ಹಾದುಹೋಗುವಾಗ, ಮಯ್-ಜಿಡ್ಡು, ಕೂದಲಿನ ಪಿಸಿಮೊಗಲುಗಳನ್ನು (cuticle) ಹೆರೆಯುತ್ತವೆ (lubricate). ಈ ಬಗೆಯ ಜಿಡ್ಡಿನ ಹೆರೆಯುವಿಕೆ, ಪಿಸಿಮೊಗಲಿಗೆ ಕಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಗುಗ್ಗೆ ಸುರಿಕ (ceruminous gland):

ಗುಗ್ಗೆ ಸುರಿಕಗಳು, ಕಿವಿಗೊಳವೆಗಳ (ear canal) ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಗುಗ್ಗೆ ಸುರಿಕಗಳು ಮೇಣದಂತಿರುವ ಗುಗ್ಗೆಯನ್ನು (cerumen) ಮಾಡುತ್ತವೆ ಹಾಗು ಒಸರುತ್ತವೆ. ಗುಗ್ಗೆಯು ಕಿವಿಗೊಳವೆಯನ್ನು ಕಾಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕಿವಿದಮಟೆಯನ್ನು (ear drum) ಹೆರೆಯುತ್ತದೆ (lubricate). ಅಂಟಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ, ದೂಳು ಹಾಗು ಗಾಳಿಯ ಮೂಲಕ ಕಿವಿಗೊಳವೆಯನ್ನು ನುಸುಳುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ಮೂಲಕ ಗುಗ್ಗೆಯು ಕಿವಿಯ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಗುಗ್ಗೆ ಸುರಿಕವು, ಎಡೆಬಿಡದೆ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಗುಗ್ಗೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಹೊಸದಾಗಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಗುಗ್ಗೆಯು, ಹಳೆಯ ಗುಗ್ಗೆಯನ್ನು ಕಿವಿಗೊಳವೆಯ ಹೊರ ತೂತಿನೆಡೆಗೆ ತಳ್ಳುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟ ಗುಗ್ಗೆಯನ್ನು ಗುಗ್ಗೆ-ತೆಗೆಯುಕದ (ear wax remover) ನೆರವಿನಿಂದ ಹೊರ ತೆಗೆಯಬಹುದಾಗಿದೆ. ಹಳೆಯ ಗುಗ್ಗೆಯನ್ನು ತೆಗೆಯದ್ದಿದರೆ, ಅದು ತಂತಾನೇ ಕಿವಿಯಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ.

ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಒಡಲರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಂತಾಯಿತು. ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಕೆಲಸದ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿಯೋಣ.

(ತಿಳಿವು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1. imgkid.com, 2. ivyroses.com, 3. alwaystestclean.com, 4. studyblue.com, 5. mayoclinic.org 6. rci.rutgers.edu 7. wiki/Sebaceous_gland, 8. anatomyatlases.org, 9. webmd.com, 10. innerbody.com)

ತೊಗಲು – ಬಾಗ 1

By admin 18/07/2016 30/07/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿರುವ ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸುತ್ತಾ ಬರಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸರಣಿ ಬರಹವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ, ಮುಂದಿನ ಮೂರು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ (Integument system) ಒಡಲರಿಮೆ (anatomy) ಹಾಗು ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯನ್ನು (physiology) ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ವಿಶೇಶತೆ ಎಂದರೆ, ತೊಗಲು ಕೆಲವೇ ಮಿಲಿಮೀಟರಗಳಶ್ಟು ತೆಳ್ಳಗಿದ್ದರೂ, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಅಂಗಗಳಲ್ಲೇ ತುಂಬಾ ದೊಡ್ಡದು. ಅದು ಹೇಗೆ ಗೊತ್ತೆ? ಒಬ್ಬ ಹದುಳಾಗಿರುವ (healty) ಮನುಶ್ಯನ ತೊಗಲನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, ಅದರ ತೂಕ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ 5 Kg ಹಾಗು ಅಗಲ 20 Sq ft ಇರುತ್ತದೆ.

ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಅರಿದಾದ (important) ಬಾಗಗಳೆಂದರೆ:

1) ತೊಗಲು (skin): ತೊಗಲು ನಮ್ಮ ಹೊರ ಮಯ್ ಹೊದಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಮಯ್ಯನ್ನು ಇರ‍್ಪುಗಳು (chemicals), ಸೀರುಸುರಿಗಳು (microorganisms) ಮತ್ತು ಕಡುನೇರಳೆ ಕದಿರುಗಳಂತ (UV rays) ಕೇಡುಕುಕಣಗಳಿಂದ (pathogens) ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಕಾಯುವ ಪದರದಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

2) ಕೂದಲುಗಳು ಮತ್ತು ಉಗುರುಗಳು: ಇವು ತೊಗಲಿನ ಮುಂಚಾಚುಗಳಂತೆ ಬೆಳೆದು, ತೊಗಲಿಗೆ ಕಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

3) ಹೊರಸುರಿಕೆಗಳು (exocrine glands): ತೊಗಲಿನ ಬಿಸುಪನ್ನು (temperature) ತಗ್ಗಿಸಲು, ತೊಗಲನ್ನು ಕಾಯಲು ಹಾಗು ತೊಗಲನ್ನು ತೇವಗೊಳಿಸಲು (moisturize), ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹೊರಸುರಿಕೆಗಳು ಬೆವರು, ಎಣ್ಣೆ ಹಾಗು ಮೇಣಗಳನ್ನು ಸುರಿಸುತ್ತವೆ.

ಈ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ತೊಗಲಿನ ಒಡಲರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

ತೊಗಲು ಮೂರು ಪದರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ, (ಚಿತ್ರ 1 & 2)

1)   ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆ/ಹೊರತೊಗಲ್ಪರೆ (epidermis)
2)   ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆ (dermis)
3)   ಕೆಳತೊಗಲ್ಪರೆ/ಒಳತೊಗಲ್ಪರೆ (hypodermis)

ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆ (epidermis): (ಚಿತ್ರ 3)

ತೊಗಲಿನ ಹೊರಬಾಗವಾದ ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಮಯ್ ಹೊರಗಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಗಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುತ್ತದೆ. 1/10 ಮಿಲಿಮೀಟರಿನಶ್ಟು ತೆಳ್ಳಗಿರುವ ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯು ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದು ಜೋಡಿಸಿರುವ 40-50 ಸಾಲುಗಳ ಹುರುಪೆ ಮೇಲ್ಪರೆಗಳಿಂದ (squamous epithelium) ಮಾಡಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಪದರವು ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ನೆತ್ತರು ಇಲ್ಲವೆ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಪದರಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು (nutrients), ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಿಂದ ಪಸರಿಸುವ (diffusion) ಹರಿಕವು (fluid) ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯು 4 ಬಗೆಯ ಗೂಡುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ: (ಚಿತ್ರ 3, 4, 5, 6, & 7)

i) ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು (keratinocytes): 90% ರಶ್ಟು ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯು ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ತಾಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಬುಡಗೂಡುಗಳಿಂದ (stem cells) ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಕೊಂಪರೆ (keratin) ಮುನ್ನನ್ನು (protein) ಮಾಡುವ ಹಾಗು ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಅಳವನ್ನು (capacity) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕೊಂಪರೆ ಮುನ್ನು, ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳಿಗೆ ಒರಟುತನ (toughness), ಹುರುಪೆತನ (scalyness) ಹಾಗು ನೀರ್-ತಡೆತವನ್ನು (water resistance) ಕೊಡುತ್ತದೆ.

ii) ಕರ‍್ವಣ್ಣಗೂಡುಗಳು (melanocytes): 8% ನಶ್ಟು ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಗೂಡುಗಳು, ಕರ‍್ವಣ್ಣಗೂಡುಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ (melanocytes). ಕರ‍್ವಣ್ಣವೆಂಬ (melanin) ಹೊಗರನ್ನು (pigment) ಮಾಡುವ ಕರ‍್ವಣ್ಣಗೂಡುಗಳು, ಕಡುನೇರಳೆ ಕದಿರುಗಳು (UV rays) ಹಾಗು ನೇಸರನ ಸುಡುವಿಕೆಯಿಂದ (sun burn) ನಮ್ಮ ತೊಗಲನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತವೆ.

iii) ಲ್ಯಾಂಗರ‍್ಹಾನ್ಸ್ ಗೂಡುಗಳು (Langherhans cells): ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿರುವ ಗೂಡುಗಳ ಪಯ್ಕಿ, 1% ನಶ್ಟು ಲ್ಯಾಂಗರ‍್ಹಾನ್ಸ್ ಗೂಡುಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ತೊಗಲಿನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕಲು ಮುನ್ನುಗ್ಗುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು (pathogens) ಗುರುತಿಸುವ ಹಾಗು ಅವುಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವ ಗೆಯ್ಮೆಯನ್ನು ಲ್ಯಾಂಗರ‍್ಹಾನ್ಸ್ ಗೂಡುಗಳು ಮಾಡುತ್ತವೆ.

iv) ಮರ‍್ಕೆಲ್ ಗೂಡುಗಳು (Merkel cells) : ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಒಟ್ಟುಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ, 1% ಗೂ ಕಡಿಮೆಯಶ್ಟು ಇರುವ ಈ ಗೂಡುಗಳು ಮುಟ್ಟುವ-ಅರಿವನ್ನು (sense of touch) ಹೊಂದಿದೆ. ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಒಳಬಾಗದಲ್ಲಿ, ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯು ನರದ ತುದಿಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಮರ‍್ಕೆಲ್ ಗೂಡುಗಳು ಬಿಲ್ಲೆಯ ಇಟ್ಟಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟರಿವಿನ ತಟ್ಟೆಗಳು (tactile disc) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಇಟ್ಟಳವು, ಮಟ್ಟುವ ಅರಿವನ್ನು ಅರಿಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಲ್ಲಿ 4 ಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಅಂಗಯ್ ಹಾಗು ಅಂಗಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಸ್ವಲ್ಪ ದಪ್ಪಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ನಾಲ್ಕು ಪದರಗಳಲ್ಲದೆ, ಅಯ್ದನೇ ಪದರವನ್ನೂ ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. (ಚಿತ್ರ 4 & 8)

i) ತಳಪರೆ (stratum basale): ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ತಳಬಾಗದಲ್ಲಿರುವ ತಳಪರೆಯು ಬುಡಗೂಡುಗಳನ್ನು (stem cells) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಗೂಡುಗಳು ಬುಡಗೂಡುಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ತಳಪರೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು, ಕರ‍್ವಣ್ಣಗೂಡು, ಹಾಗು ಮರ‍್ಕೆಲ್ ಗೂಡುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.

ii) ಮುಳ್ಪರೆ (stratum spinosum): ತಳಪರೆಯ ಮೇಲಿರುವ ಮುಳ್ಪರೆಯು, ಲ್ಯಾಂಗರ್ಹಾನ್ಸ್ ಗೂಡುಗಳು ಹಾಗು ಮುಳ್ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳನ್ನು (spiny keratinocytes) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಮುಳ್ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳ ಮೇಲಿರುವ ಮುಳ್ಳುಗಳು ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳ ಮುಂಚಾಚುಗಳು (projections). ಈ ಮುಳ್ಳುಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ, ಮುಳ್ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡ ಮುಳ್ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳ ಗುಂಪು, ತೊಗಲಿನಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ತಿಕ್ಕಾಟಕ್ಕೆ ತಡೆಯೊಡ್ಡುತ್ತವೆ.

iii) ಹರಳ್ಪರೆ (stratum granulosum): ಮುಳ್ಪರೆಯ ಮೇಲೆ ಹರಳ್ಪರೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹರಳ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಮೇಣವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಈ ಮೇಣವು, ತೊಗಲಿಗೆ ನೀರ್-ತಡೆತನವನ್ನು (water resistance) ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಿಂದ ಹರಡುವ ಹರಿಕವು ಹರಳ್ಪರೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟದ ಕಾರಣ, ಈ ಪದರಕ್ಕೆ ಆರಯ್ವಗಳು ತಲುಪುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ, ಈ ಪದರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಸತ್ತ ಗೂಡುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.

iv) ಹೊಳ್ಪರೆ (stratum lucidum): ಮಂದವಾದ ತೊಗಲನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಂಗಯ್ ಮತ್ತು ಅಂಗಾಲುಗಳಲ್ಲಿ, ಹರಳ್ಪರೆಯ ಮೇಲೆ ಹೊಳ್ಪರೆ ಯನ್ನು (stratum lucidum) ಕಾಣಬಹುದು. ಹೊಳ್ಪರೆಯು, ಹಲವು ಪದರಗಳ ಸತ್ತ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

v) ಕೋಡ್ಪರೆ (stratum corneum): ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಹೊರಗಿನ ಪದರವನ್ನು ಕೋಡ್ಪರೆ (stratum corneum) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಇದು ತೊಗಲಿನ ಹೊರಪದರವೂ ಹವ್ದು. ಈ ಪದರವು, ಹಲವು ಸಾಲುಗಳ, ಚಪ್ಪಟ್ಟೆಯಾದ, ಸತ್ತ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಪದರದ ಸತ್ತ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಕಳಚಿ ಬೀಳುತ್ತಲಿರುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಬಿದ್ದ ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳ ತಾಣಕ್ಕೆ, ಒಳ ಪದರಗಳಿಂದ, ಕೊಂಪರೆಗೂಡುಗಳು ಬಂದು ನೆಲೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆ (dermis): (ಚಿತ್ರ 1, 2, 3, 4, 8 & 9)

ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆ ದಪ್ಪಗಿರುತ್ತದೆ. ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯು ಕಟ್ಟಲೆಮೀರಿದ ಒತ್ತಾದ ಕೂಡಿಸುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟು (irregular dense connective tissue), ನರಗಳು, ನೆತ್ತರು ಹಾಗು ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯು ತೊಗಲಿಗೆ ಹಿನ್ನೆಳೆತ (elasticity) ಹಾಗು ಬಲವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.

ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಹೊದಿಕೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಮುಂಚಾಚು ಹೊದಿಕೆ (papillary layer) & ಬಲೆಬಗೆಯ ಹೊದಿಕೆ (reticular layer).

i) ಮುಂಚಾಚು ಹೊದಿಕೆ (papillary layer): ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಕೆಳ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮುಂಚಾಚು ಹೊದಿಕೆಯು, ಬೆರಳಿನ ಇಟ್ಟಳದಂತಿರುವ ಮುಂಚಾಚುಗಳನ್ನು (projection/papillae) ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈ ಮುಂಚಾಚುಗಳು ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯೆಡೆಗೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಮುಂಚಾಚುಗಳು ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಹೊರ ಮಯ್ ಹರವನ್ನು (surface area) ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಮುಂಚಾಚುಗಳಲ್ಲಿ ನರಗಳು ಹಾಗು ನೆತ್ತರುಕೊಳವೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಮುಂಚಾಚುಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ನೆತ್ತರು, ಮೇಲೆತೊಗಲ್ಪರೆಗೆ ಬೇಕಾದ ಆರಯ್ವಗಳು ಹಾಗು ಉಸಿರುಗಾಳಿಯನ್ನು (oxygen) ಉಣಿಸಿದರೆ, ನರಗಳು ಮೇಲ್ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಮೂಲಕ ಮುಟ್ಟರಿವು (sense of touch), ನೋವರಿವು (sense of pain) ಹಾಗು ಬಿಸುಪರಿವುಗಳನ್ನು (sense of temperature) ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ii) ಬಲೆಬಗೆಯ ಹೊದಿಕೆ (reticular layer): ಮುಂಚಾಚು ಹೊದಿಕೆಯ ಕೆಳಗಿರುವ ಬಲೆಬಗೆಯ ಹೊದಿಕೆಯು, ಮುಂಚಾಚು ಹೊದಿಕೆಗಿಂತ ದಪ್ಪ ಹಾಗು ಬಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬಲೆಬಗೆಯ ಹೊದಿಕೆಯ ಅಂಟುವುಟ್ಟು (collagen) ಹಾಗು ಪುಟಿ ನಾರುಗಳನ್ನು (elastic fibers) ಹೊಂದಿರುವ ಕಟ್ಟಲೆಮೀರಿದ ಒತ್ತಾದ ಕೂಡಿಸುವ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು (irregular dense connective tissue) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ನಾರುಗಳು ಎಲ್ಲಾ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲೂ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ, ಇದು ತೊಗಲಿಗೆ ಬಲ ಹಾಗು ಹಿನ್ನೆಳೆತಗಳನ್ನು (elasticity) ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ತೊಗಲಿನ ಗೂಡುಗಳ ಒತ್ತಡ ಹಾಗು ನೋವಿನ ಅರಿವುಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ನೆರವಾಗುವಂತೆ, ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ಕೆಳತೊಗಲ್ಪರೆ / ಒಳತೊಗಲ್ಪರೆ (hypodermis):

ತೊಗಲಿನ ಕಟ್ಟಾಳದ (deeper) ಪದರವೆ ಕೆಳತೊಗಲ್ಪರೆ. ಇದನ್ನು ನಡುತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಕೆಳಗೆ ಕಾಣಬಹುದು. ತೊಗಲು ಹಾಗು ತೊಗಲಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲುಬುಗಳು ಹಾಗು ಕಂಡಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಳತೊಗಲ್ಪರೆಯು ಬಳುಕುವ ಕೊಂಡಿಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಕೊಬ್ಬನ್ನು ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಕಣಜವೂ ಹವ್ದು. ಕೆಳತೊಗಲ್ಪರೆಯು ಸಡಿಲವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಿದ ಹಿನ್ನೆಳೆಕ (elastin) ಹಾಗು ಅಂಟುವುಟ್ಟುಕದ (collagen) ನಾರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಿರೆಡೆಯ ಕೂಡಿಸುವ ಗೂಡುಗಳನ್ನು (areolar connective tissue) ಹೊಂದಿದೆ.

ಈ ಬಗೆಯ ಇಟ್ಟಳವು ತೊಗಲು ಸುಳುವಾಗಿ ಜಗ್ಗಲು ಹಾಗು ಅಲುಗಾಡಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಳತೊಗಲ್ಪರೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕೊಬ್ಬಿನ ಗೂಡುಕಟ್ಟು ಕಸುವನ್ನು ಕೊಬ್ಬಿನ ಟ್ರಯ್-ಗ್ಲಿಸರಯ್ಡ್ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಕೊಬ್ಬಿನ ಗೂಡುಕಟ್ಟು, ಮಯ್ಯೊಳಗಿನ ಕಂಡಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಬಿಸುಪನ್ನು (temperature) ಹಿಡಿದಿಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಮಯ್ ಬಿಸುಪನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ತೊಗಲೇರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಕೂದಲುಗಳು, ಉಗುರುಗಳು ಹಾಗು ಹೊರಸುರಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

(ತಿಳುವಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1) innerbody.com 2) en.wikipedia.org, 3) daviddarling.info, 4) dartmouth.edu, 5) studyblue.com, 6) wikipedia.org/wiki/Melanocyte 7) en.wikipedia.org/wiki/Merkel_cell, 8) en.wikipedia.org/wiki/Langerhans_cell, 9)en.wikipedia.org/wiki/Dermis)

ಕಾಪು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 4

By admin 14/07/2016 13/08/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೆರ‍್ಪಾಟಿನ ಈ ಕೊನೆಯ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯ (physiology) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ಕೆಡುಕುಕಣಗಳಿಂದ (pathogens) ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು, ನಮ್ಮ ಮಯ್ ಬಗೆಬಗೆಯ ಕಾಯುವಿಕೆಯ ಹಮ್ಮುಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಮ್ಮುಗೆಯು ಕಾಯುವ ಮಯ್ ಬಾಗ ಹಾಗು ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಬಗೆಗಳ ಮೇಲೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ಎರಡು ಬಗೆಗಳಾಗಿ ಗುಂಪಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

1) ಹೊರಗಾಪು (external defenses) ಮತ್ತು ಒಳಗಾಪು (internal defenses) : ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕದಂತೆ ಹೊರಗಾಪು ತಡೆದರೆ, ಹೊರಗಾಪನ್ನು ಮಣಿಸಿ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳಿದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಒಳಗಾಪು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

2) ರೂಡಿಯ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (Innate immunity) ಮತ್ತು ಹೊಂದಿಸಿದ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (adaptive immunity): (ಚಿತ್ರ 1)

i) ರೂಡಿಯ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇವು ಹೊರಗಾಪು ಇಲ್ಲವೇ ಒಳಗಾಪಿನ ಬಾಗವಾಗಿರಬಹುದು.

ii) ಹೊಂದಿಸಿದ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (adaptive immunity): ಪಡೆದ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (acquired immunity) ಎಂದೂ ಹೇಳಬಹುದಾದ ಇದು ಗೊತ್ತುಮಾಡಿದ (specific) ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನಶ್ಟೆ ಎದುರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಒಬ್ಬ ಮನುಶ್ಯನ ಕಾಪು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಬೆಳೆಯತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಕೆಡುಕುಕಣಗಳಿಗೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳದೆಯೂ ಒಂದಶ್ಟು ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಪನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದಾಗಿದೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ,

ಅ) ಮುನ್ಮದ್ದಿಕೆ (vaccination): ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಡಕವನ್ನು ‘ಮುನ್ಮದ್ದು’ (vaccine) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ. ಮುನ್ಮದ್ದನ್ನು ಮನುಶ್ಯನ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುವ ಎಸಕವನ್ನು ಮುನ್ಮದ್ದಿಕೆ (vaccination) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮುನ್ಮದ್ದು, ಮುನ್ಮದ್ದನ್ನು ಪಡೆದ ಮನುಶ್ಯನಲ್ಲಿ ಸೋಂಕನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡದೇ, ಮುಶ್ಯನ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು ಕೆರಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಕಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಆ) ತಾಯಿಯ ಎದುರುಕಗಳು (maternal antibodies): ತಾಯಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವು ಎದುರುಕಗಳು ಬಸಿರುಚೀಲವನ್ನು (placenta) ದಾಟಿ ಮಗುವನ್ನು ಸೇರಿದರೆ, ಮತ್ತಶ್ಟು ಎದುರುಕಗಳು ತಾಯಿಯ ಮೊಲೆಯ ಹಾಲನ್ನು ಮಗುವಿಗೆ ಉಣಿಸಿದಾಗ, ಮಗುವಿನ ಮಯ್ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯಾಗಿ ತಾಯಿಯಿಂದ ಪಡೆದ ಎದುರುಕಗಳು, ಮಗುವನ್ನು ಕೆಲವು ಕಾಲ ಕಾಯುತ್ತವೆ.

ಹೊರಗಾಪು (external defenses): ಕೆಳಗಿನ ಅಂಶಗಳು ಹೊರಗಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

i) ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಡುವ ಒಳಗಿನ ಹಾಗು ಹೊರಗಿನ ಹೊದಿಕೆಗಳು (skin & epithelial barrier), ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಹೊರತೊಗಲಿನ (epidermal layer of skin) ಗೂಡುಗಳ ಎಡೆಬಿಡದ ಬೆಳೆಯುವಿಕೆ, ಸಾಯುವಿಕೆ ಹಾಗು ಕಳಚಿಬೀಳುವಿಕೆಯ ಹಮ್ಮುಗೆ, ಮಯ್ಗೆ ಹೊಸಹುಟ್ಟಿನ (renew) ತಡೆಗೋಡೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ii) ಗುಗ್ಗೆ (cerumen), ಲೋಳೆ (mucus), ಕಣ್ಣೀರು ಮತ್ತು ಎಂಜಲುಗಳು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಅಂಟಿಸಿಕೊಂಡು ಮಯ್ಯಿಂದ ಹೊರದೂಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಮಯ್ ಮೇಲೆ ಕೂರುವ ಒಂದಶ್ಟು ಬಗೆಯ ದಂಡಾಣುಗಳನ್ನೂ ಕೊಲ್ಲುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

iii) ತಿಂದ ಕೂಳನ್ನು ಅರಗಿಸಲು ಹೊಟ್ಟೆಯು ಒಂದು ಬಗೆಯ ಹುಳಿಯನ್ನು (stomach acid) ಸೂಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹುಳಿಯು, ಕೂಳಿನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದಾದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ.

iv) ಒರೆತೆರದ (vaginal) ಸುರಿಕೆಗಳು (secretions) ಹಾಗು ಉಚ್ಚೆ ಕೂಡ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳಲು ಹೊಂಚು ಹಾಕುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

v) ನಮ್ಮ ಮಯ್ ಮೇಲೆ ಹಾಗು ಮಯ್ ಒಳಗೆ ನೆಲೆಸಿರುವ ಒಳಿತಿನ ಸೀರುಸಿರಿಗಳು (beneficial microbes) ಕೆಡುಕಣಗಳೊಡನೆ ಮಯ್ಮೇಲೆ ಹಾಗು ಒಳಗೆ ನೆಲೆಸುವಿಕೆಗೆ ಗುದ್ದಾಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಕಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

ಒಳಗಾಪು (internal defense): ಒಳಗಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿನ ಹಮ್ಮುಗೆಗಳು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

i) ಜ್ವರ (fever): ಮಯ್ಗೆ ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದಾಗ, ಮಯ್ ಬಿಸುಪು (temperature) ಹೆಚ್ಚುವ ಮೂಲಕ ಜ್ವರ ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಜ್ವರ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಚುರುಕಿನ ಗತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮರುಹುಟ್ಟಿಸುವಿಕೆಯ ಹಮ್ಮುಗೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡಿ, ಅವುಗಳ ಸಂಕ್ಯೆ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ii) ಉರಿಯೂತ (Inflammation): ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಬಾಗದ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು (blood vessels) ಹಿಗ್ಗುವ (dilate) ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚಿನ ನೆತ್ತರು ಈ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಹರಿಯುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಿದ ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಬೆನೆ ಕಣಗಳು (WBC) ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಬೇಗನೆ ಹಾಗು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಕ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ತಲುಪಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಿಗ್ಗಿದ ನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳು, ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಗೆ (tissue) ನೆತ್ತರಿನ ಹರಿಕ (fluid) ಹಾಗು ನೆತ್ತರು ಗೂಡುಗಳು (blood cells) ಜಿನುಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಆ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಊತ (swelling) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಳ್ ನೆತ್ತರ (ಬೆನೆ) ಕಣಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವಾಗ ಉಂಟಾಗುವ ಇರ‍್ಪುಗಳಿಂದ (chemicals) ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಉರಿಯುವಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಮಯ್ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಉಂಟಾದ ಉರಿ + ಊತದ ಹಮ್ಮುಗೆಯು ಸೋಂಕು ಹರಡದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

iii) ಹುಟ್ಟುಕೊಲ್ಲು ಕಣಗಳು/ಹುಕೊ ಕಣಗಳು (natural killer cells/NK cells): ನಂಜುಳಗಳು (virus) ಹೊಕ್ಕಿರುವ ಗೂಡುಗಳು ಹಾಗು ಏಡಿ ಹುಣ್ಣಿನ ಗೂಡುಗಳನ್ನು (cancer cells) ಗುರುತಿಸುವ ಹಾಗು ಕೊಲ್ಲುವ ಕಸುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇವು ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳಲ್ಲೇ (lymphocytes) ತನಿಬಗೆಯದು (special).

ಹದುಳದ ಗೂಡುಗಳ ಮೇಲೆ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಹೊರಮಯ್ ಗುರುತುಗಳು (surface markers) ಇರುತ್ತವೆ. ಹಾಗು ಇವುಗಳ ಸಂಕ್ಯೆಯು ಇಂತಿಶ್ಟೆ ಇರಬೇಕು ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹುಕೊ ಕಣ ಗೂಡುಗಳ ಈ ಗುರುತುಗಳ ಬಗೆ ಹಾಗು ಸಂಕ್ಯೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ಏಡಿ ಹುಣ್ಣಿನ ಬೇನೆ (cancer) ಇಲ್ಲವೇ ಇನ್ನಾವುದೇ ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದಾಗ, ಗೂಡುಗಳ ಈ ಹೊರಮಯ್ ಗುರುತುಗಳ ಸಂಕೆ ಏರುಪೇರಾಗಬಹುದು. ಈ ಏರುಪೇರನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲ ಹುಕೊ ಕಣಗಳು, ಏಡಿ ಹುಣ್ಣಿನ ಗೂಡುಗಳು ಹಾಗು ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಗೂಡುಗಳು ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಹರಡುವ ಮುನ್ನ, ಅವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ.

iv) ತಿನಿಗೂಡುಗಳು (phagocytes): ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ನುಂಗುವ ಹಾಗು ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಸುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು (neutrophils) ಮತ್ತು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳಂತ (macrophages) ಗೂಡುಗಳನ್ನು ‘ತಿನ್ನುವ ಗೂಡು’ಗಳು ಇಲ್ಲವೆ ‘ತಿನಿಗೂಡುಗಳು’ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ತಿನಿಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳಲ್ಲದೆ, ಮುರಿದ ಹಾಗು ಸತ್ತ ಗೂಡುಗಳನ್ನೂ ಗುರುತಿಸುವ ಹಾಗು ತಿನ್ನುವುದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹಸನ (clean) ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

v) ಗೂಡ್ಬಗೆ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (cell-mediate immunity): (ಚಿತ್ರ 2 & 3) ನುಸುಳುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ರೂಡಿಯ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ (innate immunity) ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು (macrophages) ಹಾಗು ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳು (dendritic cells) ಎದುರುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ನುಂಗುವ ಹಾಗು ಅವುಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನು (antigen) ಅಣಿಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ‘ಒಗ್ಗದಿಕ ಒಪ್ಪಿಸುವ ಗೂಡು’ಗಳಾಗಿ (ಒಗ್ಗೂಡು) (antigen presenting cells/APC) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಹೊರ ಮಯ್ಮೇಲೆ ಏರಿಸಿಕೊಂಡ ಒಗ್ಗೂಡುಗಳು (APCs), ಹಾಲ್ರದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸುತ್ತವೆ.

ಚುರುಕಲ್ಲದ T-ಗೂಡುಗಳು ಹಾಲ್ರಸದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದಶ್ಟು T-ಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಪಡೆಕಗಳನ್ನು (receptors) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಒಗ್ಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು T-ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, T-ಗೂಡುಗಳು ಚುರುಕುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಹಾಗು ಮರುಹುಟ್ಟಿಸುವ (reproduce) ಹಮ್ಮುಗೆಯ ಮೂಲಕ ಬಿರುಸಿನಿಂದ ತಮ್ಮ ಸಂಕ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಂಡ ಚುರುಕಿನ T-ಗೂಡಿನ (activated T-cells) ದಂಡು, ಮಯ್ಯಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಹರಡಿ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುತ್ತವೆ.

ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಂಡ T-ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಗೆ: ‘ಗೂಡ್ನಂಜಿನ T-ಗೂಡು’ (cytotoxic T-cell) ಹಾಗು ‘ನೆರವಿನ T-ಗೂಡು’ (helper T-cell). ಗೂಡ್ನಂಜಿನ T-ಗೂಡುಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಕೆಡುಕುಕಣ ಹಾಗು ನಂಜುಳಗಳ ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡು, ತನ್ನ ನಂಜಿನ (toxin) ನೆರವಿನಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ. ನೆರವಿನ T-ಗೂಡುಗಳು, B-ಗೂಡು ಹಾಗು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳನ್ನು ಬಡಿದೆಬ್ಬಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಸೋಂಕನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದ ಮೇಲೆ, ಸೋಂಕನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದ್ದ ಕೆಡುಕುಕಣದ ಒಗ್ಗದಿಕವನ್ನು ‘ನೆನಪಿನ T- ಗೂಡು’ಗಳು (memory T cells) ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಹಿಂದೆ ಸೋಂಕನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದ್ದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಮತ್ತೆ ಲಗ್ಗೆ ಇಟ್ಟರೆ ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು (antigen) ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸದೆಬಡಿಯುತ್ತವೆ.

ಕೆಲವು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳ ಗುರುತನ್ನು, ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳು ಕೆಲವು ವರುಶಗಳವರೆಗೆ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡರೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳ ನೆನಪನ್ನು ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ್ದ ಮನುಶ್ಯನ ಬಾಳ್ವಿಕೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ (life time) ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.

vi) ಎದುರುಕಬಗೆ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (antibody-mediated immunity): (ಚಿತ್ರ 3 & 4) ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದಾಗ ಒಗ್ಗೂಡುಗಳಾಗಿ (APC) ಮಾರ‍್ಪಡುವ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು ಹಾಗು ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳು, ಹಾಲ್ರಸದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ T-ಗೂಡುಗಳಲ್ಲದೆ, ಎದುರುಕಗಳನ್ನು (antibody) ಮಾಡುವ ಕಸುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ B-ಗೂಡುಗಳನ್ನೂ ಚುರುಕುಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ನೆರವಿನ T-ಗೂಡು ಕೂಡ B-ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಚುರುಕುಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಚುರುಕುಗೊಂಡ B-ಗೂಡುಗಳು ರಸಗೂಡು (plasma cells) ಹಾಗು ನೆನಪಿನ B-ಗೂಡುಗಳಾಗಿ (memory B-cells) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ರಸಗೂಡುಗಳು ಸಾವಿರಾರು ಬಗೆಯ ಎದುರುಕಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಕಸುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ನೆನಪಿನ B-ಗೂಡುಗಳು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದುಕೊಂಡು, ಕೆಡುಕುಕಣದಿಂದ ಒಮ್ಮೆ ಉಂಟಾದ ಸೋಂಕು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ತಗುಲಿದರೆ, ತಿರುಗಿಬೀಳಲು ಕಾಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ.

ಮುನ್ನುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಎದುರುಕಗಳು, ದಂಡಾಣು, ಗೂಡು ಹಾಗು ನಂಜುಳಗಳ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಗೊತ್ತುಮಾಡಿದ (specific) ಒಗ್ಗದಿಕಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡು, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಯ್ಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ (neutralize). ಈ ಬಗೆಯ ಸಯ್ಗೊಳಿಸುವಿಕೆ, ನಂಜುಳ/ಗೂಡು/ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮರುಹುಟ್ಟುವಿಕೆ ಹಾಗು ಹರಡುವಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಎದುರುಕವು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಸಯ್ಗೊಳಿಸಿದರೆ, ತಿನಿಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ನುಂಗಲು ಸುಳುವಾಗುತ್ತದೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆ, ತನಿಬಗೆಯ (special) ಗೂಡುಗಳು, ಮುನ್ನುಗಳು (proteins), ಗೂಡಿನಕಟ್ಟು (tissues) ಹಾಗು ಅಂಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಪು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದ ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳು ದಂಡಾಣು (bacteria), ನಂಜುಳ (virus) ಹಾಗು ಇನ್ನಿತರ ಅಂಶಗಳಿಂದ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಯಿಗೆ ಕೆಡುಕುಂಟಾಗದಂತೆ ಕಾವಲು ಕಾಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಗೂಡುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವು ಹರಿಕಗಳನ್ನು (fluids) ತೆಗೆಯುವುದು, ಸಾಗಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತರುಮಾರ‍್ಪಿಸುವ (metabolization) ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಈ ಬರಹದೊಂದಿಗೆ, ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಸರಣಿ ಬರಹಗಳನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಮುಂದಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಿದ್ದೇನೆ.

(ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ತಿಳಿವಿನ ಸೆಲೆಗಳು: 1. classes.midlandstech.com, 2. medialib.glogster.com, 3.docstoccdn.com, 4. stanford.edu, 5. innerbody.com)

ಕಾಪು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 3

By admin 11/07/2016 13/08/2016 ಅರಿಮೆ (Science), ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಹಿಂದಿನ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟುಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಗವಹಿಸುವ ಇಟ್ಟಳಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಯಿತು.

ಆ ಬರಹದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಂತೆ, ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು, ಹಾಲ್ರಸವೆಂಬ (lymph) ಹರಿಕವನ್ನು (liquid) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಹರಿಕವನ್ನು ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಹರಿಕದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕಸ, ಬೇಡವಾದ ಸೂಲುಗೂಡುಗಳು ಇಲ್ಲವೆ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿರಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು (pathogens) ಸೋಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮುಕ್ಯ ಕೆಲಸಗಳೆಂದರೆ ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆ (lymph circulation) ಹಾಗು ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳ ಸಾಗಿಸುವಿಕೆ (transportation of chylomicrons).

ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆ (circulation of lymph):

ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು (lymph) ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ನೆತ್ತರು ಹರಿಸುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ (circulatory system) ತಲುಪಿಸುವುದು ಹಾಲ್ರಸದ ಹರಿಸುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿನ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆ (lymph capillary) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (lymphatic vessel) ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡವಿಲ್ಲದೆ ಹಾಲ್ರಸವು ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮುಕ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು (one-way check valves) ಇರುತ್ತವೆ.

ಕಯ್ಕಾಲುಗಳ ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳ (skeletal muscles) ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಯು, ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಅದುಮುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಅದುಮುವಿಕೆ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವು ಹಾಲ್ರಸವು ತಡೆ ತೆರಪುಗಳನ್ನು ತಳ್ಳಿಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಸಾಗಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಎದೆ ಹಾಗು ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗವನ್ನು ಬೇರ‍್ಪಡಿಸುವ ತೊಗಲ್ಪರೆಯು (diaphragm) ಉಸಿರನ್ನು ಎಳೆದುಕೊಂಡಾಗ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಬಾಗುತ್ತದೆ. ತೊಗಲ್ಪರೆಯ ಬಾಗುವಿಕೆ ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಏರಿಸುತ್ತದೆ. ಏರಿದ ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವು ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎದೆಬಾಗಕ್ಕೆ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ತಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಉಸಿರನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವ ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ, ಎದೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡವು ಹೆಚ್ಚಿದರೆ, ಹೊಟ್ಟೆಬಾಗದ ಒತ್ತಡ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಒತ್ತಡದ ಏರು-ಪೇರು ಇದ್ದರೂ, ಹಾಲ್ರಸವು ಎದೆಯಿಂದ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು, ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹೊಟ್ಟೆಯಬಾಗದ ಕಡೆ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳ (chylomicrons) ಸಾಗಿಸುವಿಕೆ: (ಚಿತ್ರ 1 & 2)

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಮುಕ್ಯವಾದ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ, ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ (digestion system) ಕೊಬ್ಬನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು. ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು, ಕೂಳಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹಿಟ್ಟುಸಕ್ಕರೆ (carbohydrate), ಮುನ್ನುಗಳು (proteins) ಹಾಗು ಕೊಬ್ಬುಗಳ ದೊಡ್ಡತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಒಡೆದು ಸಣ್ಣ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ (nutrients). ಈ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಕರುಳಿನ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಎಳೆಗೊಂಡೆಗಳ (villi) ನೆರವಿನಿಂದ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ನೆತ್ತರು ಹೆಚ್ಚು-ಕಡಿಮೆ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಆರಯ್ವಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೊಬ್ಬಿನ ಬಾಗವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಬೇಕೆಬೇಕು.

ಕೂಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೊಬ್ಬಿನ ಬಾಗವನ್ನು ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟು (digestive system), ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳನ್ನಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ [ಮುನ್ಗೊಬ್ಬು = ಮುನ್ನು + ಕೊಬ್ಬು = lipid + protein = lipoprotein; ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉಂಡೆ = ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆ = chylomicrons]. ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆ ಮೂರು ಬಗೆಯ ಕೊಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ: ಟ್ರಯ್-ಗ್ಲಿಜರಯ್ಡ್ ಗಳು (triglycerides), ಪಾಸ್ಪೋ-ಕೊಬ್ಬುಗಳು (phospholipids) ಹಾಗು ಕೊಲೆಸ್ಟ್ರಾಲ್ (cholesterol).

ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನ ಎಳೆಗೊಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ (villi) ಇರುವ ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (lymph vessels) ಕೊಬ್ಬು-ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳೆಂದೂ (lacteals) ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊಬ್ಬು-ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lacteals) ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನಿಂದ, ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೊಡನೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಸಣ್ಣ ಕರುಳುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಾಲಿನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸ (chyle) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸವು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದು ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯನ್ನು (thoracic duct) ಸೇರುತ್ತದೆ. ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯಿಂದ, ಅದು ನೆತ್ತರು ಹರಿಸುವಿಕೆಯೇರ‍್ಪಾಟನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ನೆತ್ತರು-ಹೊನಲಿನ (blood stream) ನೆರವಿನಿಂದ ಈಲಿ (liver), ಕಟ್ಟಿನಕಂಡ (skeletal muscle) ಮುಂತಾದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಸೇರುವ ಮುನ್ಗೊಬ್ಬುಂಡೆಗಳು ತರುಮಾರ‍್ಪಿಸುವಿಕೆಗೆ (metabolism) ಒಳಪಡುತ್ತವೆ.

ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯನ್ನು (physiology) ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1. innerbody.com, 2. biology-igcse.weebly.com, 3. gutcritters.com )

ಕಾಪು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 2

By admin 23/06/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಬರಹದ ಈ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ, ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ (lymphatic system) ಒಡಲರಿಮೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಹಿಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿರುವಂತೆ, ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಮುಕ್ಯ ಬಾಗಗಳೆಂದರೆ ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic capillaries), ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic vessels) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳು (lymph nodes).

ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph capillaries): ( ಚಿತ್ರ 1, 2, 3& ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ನೆತ್ತರು ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ (tissues) ಮೂಲಕ ಸಾಗುವಾಗ, ಆರಯ್ವ (nutrients) ಹಾಗು ಆವಿಗಳ (gases) ಅದಲು-ಬದಲಿಕೆಗೆ ನೆರವಾಗಲು, ನೆತ್ತರು ತೆಳುವಾದ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (blood capillaries) ಸೇರುತ್ತದೆ. ನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಾಗ, ನೆತ್ತರುರಸ (plasma), ಸೂಲುಗೂಡುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ತಾಣಕ್ಕೆ (interstitial space) ಜಾರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಹೀಗೆ ಜಾರಿಕೊಡ ನೆತ್ತರುರಸದ ಒಂದಶ್ಟು ಬಾಗ, ಮತ್ತೆ ನವಿರನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಯೊಳಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಉಳಿದ ನೆತ್ತರುರಸದ ಬಾಗವು, ಗೂಡುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕವಾಗಿ (interstitial fluid) ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಬೇಕಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕದ ಮೊತ್ತವು ಗೂಡುನಡುವಿನ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು, ಈ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಕೊಳವೆಯೇರ‍್ಪಾಟು ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಣ್ಣ ಕೊಳವೆಗಳನ್ನು ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph capillaries) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ಬೇಕಿರುವ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರುವ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು, ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ (circulatory system) ಹಿಂತಿರುಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸ (lymph):
ಸೂಲುಗೂಡುಗಳ ನಡುವಿನಿಂದ ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಗೂಡುನಡುವಿನ ಹರಿಕವನ್ನು (interstitial fluid) ಹಾಲ್ರಸ (lymph) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಹಾಲ್ರಸವು ಸೇರುನವಿರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಲ್ಲಿ (veins) ಇರುವ ನೆತ್ತರುರಸವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸವು 90 ಬಾಗ ನೀರು ಹಾಗು 10 ಬಾಗ ಮುನ್ನುಗಳು (proteins), ಗೂಡಿನ ತರುಮಾರ‍್ಪಿನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕಸಗಳು (metabolic waste), ಕರಗಿದ ಆವಿ ಹಾಗು ಸುರಿಗೆಗಳ (hormone) ಕರಗಿಕಗಳನ್ನು (solutes) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲದೆ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳಿಂದ ದಾಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಮಯ್ ಬಾಗದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಬರುವ ಹಾಲ್ರಸವು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಹಾಗು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವ ಬೆನೆಕಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ಏಡಿಹುಣ್ಣಿನಿಂದ (cancer) ಬಳಲುತ್ತಿರುವವರಲ್ಲಿ, ಏಡಿಹುಣ್ಣುಗಳ ಬಿಡಿಹಬ್ಬಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ (metastasis) ಹಾಲ್ರಸದಲ್ಲಿ ಏಡಿಹುಣ್ಣಿನ ಗೂಡುಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅರೆಗೇರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ ಸೋಸಲ್ಪಡುವ ಹಾಲ್ರಸವು, ಕರುಳಿನ ಗೊಂಡೆಗಳು (intestinal villi) ಹೀರಿಕೊಂಡ ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕೊಬ್ಬಿನಿಂದಾಗಿ ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಾಲ್ರಸವು ಹಾಲಿನ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಅರಗೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಕೊಬ್ಬಾಲ್ರಸ (chyle) ಎಂದೂ ಕರೆಯುವುದುಂಟು.

ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph vessels): ( ಚಿತ್ರ 1, 2, 3 & ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymph capillary), ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ (lymph vessels) ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಇಟ್ಟಳವು ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳನ್ನು (veins) ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಸೇರುನೆತ್ತರುಗೊಳವೆಗಳಂತೆ, ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಗೋಡೆಯು ತೆಳುವಾಗಿರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ತೆರಪುಗಳನ್ನು (valves) ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ಸೇರುಗೊಳವೆಗಳು ನೆತ್ತರನ್ನು ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ (heart) ಸಾಗಿಸಿದರೆ, ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿನಿಂದ ಸೋರಿದ ನೆತ್ತರಿನ ಹರಿಕವನ್ನು (ಹಾಲ್ರಸ/ನೆತ್ತರುರಸ) ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳ (skeletal muscles) ನಡುವೆ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಕಟ್ಟಿನ ಕಂಡಗಳು ಕುಗ್ಗಿದಾಗ (contract), ಅವು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೇರುತ್ತವೆ. ಈ ಒತ್ತಡದಿಂದಾಗಿ, ಹಾಲ್ರಸವು ಗುಂಡಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹಾಲ್ರಸಗೋಡೆಗಳ ಒಳಬಾಗದಲ್ಲಿರುವ ತಡೆ ತೆರಪುಗಳು (check valve), ಹಾಲ್ರಸವು ಹಿಮ್ಮುಕವಾಗಿ ಹರಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತವೆ.

ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳು (lymph nodes): ( ಚಿತ್ರ 1, 2, 3 & ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ಮಯ್ಯಲ್ಲೆಲಾ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಹುರಳಿಕಾಯಿಯಂತಿರುವ ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳು ಕಂಕಳು (arm pit) ಹಾಗು ತೊಡೆಸಂದಿಗಳಲ್ಲಿ (groin/inguinal region) ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಯ ಹೊರಬಾಗವು ಮಂದವಾದ ತಂತುಗೂಡುಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಹೊರಪೊರೆಯನ್ನು (capsule) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಗಡ್ಡೆಯ ಒಳಬಾಗವು ಬಲೆಬಗೆಯ (reticular) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಬಲೆಗಳ ಸಂದುಗಳಲ್ಲಿ, ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (lymphocytes) ಹಾಗು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು (macrophages) ನೆಲೆಸಿರುತ್ತವೆ. ಸೇರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (afferent lymph vessels) ಹೊತ್ತು ತರುವ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಸೋಸುವ (filter) ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಯು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಗಡ್ಡೆಯ ಬಲೆಬಗೆ ನಾರುಗಳು (reticular fibers) ಹಾಲ್ರಸದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕಸ, ಕೆಡುಕುಕುಕಣ ಹಾಗು ಗೂಡುಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಬಲೆಗೆ ಬೀಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಗಡ್ಡೆಯಲ್ಲಿರುವ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು ಗಡ್ಡೆಯ ಬಲೆಗೆ ಬಿದ್ದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಗಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಚೊಕ್ಕಗೊಂಡ ಹಾಲ್ರಸವು ತೊರೆಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳ (efferent lymph vessels) ಮೂಲಕ ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೋಳವೆಗಳೆಡೆಗೆ (lymphatic ducts) ಸಾಗುತ್ತದೆ.

ದೊಡ್ಡ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic ducts): (ಚಿತ್ರ 1)
ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಹೊತ್ತ ಎಲ್ಲಾ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸುತ್ತವೆ. ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಸೇರುನೆತ್ತರೇರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುತ್ತವೆ (venous blood supply). ಮನುಶ್ಯರ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.

ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆ (thoracic duct): ಕಾಲುಗಳು, ಹೊಟ್ಟೆಯ ಬಾಗ (abdomen), ಎಡಗಯ್, ತಲೆ & ಕತ್ತಿನ ಎಡಬಾಗ ಮತ್ತು ಬಲ ತೋಳ್ತಲೆ ಸೇರುಗೊಳವೆಯ (right brachiocephalic vein) ಎಡಬಾಗದ ಎದೆ; ಈ ಬಾಗಗಳಿಂದ ಹೊಮ್ಮುವ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು, ಎದೆ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗೆ ಹಾಲ್ರಸವನ್ನು ಸುರಿಯುತ್ತವೆ.

ಬಲ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆ (right lymphatic duct): ಬಲ ತೋಳು, ತಲೆ & ಕತ್ತಿನ ಬಲ ಬಾಗ, ಬಲ ತೋಳ್ತಲೆ ಸೇರುಗೊಳವೆಯ (right brachiocephalic vein) ಬಲ ಬಾಗದ ಎದೆಯ ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಲ್ರಸವು ಬಲ-ದೊಡ್ಡಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಯನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸತೇಪೆಗಳು (lymphatic nodules): (ಚಿತ್ರ 1, 2, 3 & ಬಾಗ 1ರ ಚಿತ್ರ 1)
ಹಾಲ್ರದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆ ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರದ ಹಾಲ್ರಸಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನೂ (lymphatic tissues) ಕಾಣಬಹುದು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊರಪೊರೆ (capsule) ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹಾಲ್ರಸತೇಪೆಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಲೋಳೆ ಪದರಗಳಲ್ಲಿ (mucus membrane) ಕಾಣಬಹುದು. ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಎದುರುಗೊಳ್ಳುವ ಇಟ್ಟಳವೆಂದರೆ ಲೋಳೆ ಪದರಗಳು. ಈ ಪದರಗಳಿಗೆ ಕಾಪನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಹಾಲ್ರಸತೇಪೆಗಳು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

1) ಬಾಯ್ತೇಪೆಗಳು (tonsils): ಇವುಗಳ ಸಂಕೆ 5. ಎರಡು ನಾಲಿಗೆ ತೇಪೆ (lingual), ಎರಡು ಅಂಗಳ ತೇಪೆ (palatine) ಹಾಗು ಒಂದು ಗಂಟಲ್ಗೂಡು ತೇಪೆಗಳನ್ನು (pharyngeal) ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಬಾಯ್ತೇಪೆಗಳು T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ತಿನ್ನುವಾಗ ಇಲ್ಲವೆ ಉಸಿರಾಡುವಾಗ ಒಳನುಗ್ಗುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಮಟ್ಟ ಹಾಕಲು ಈ ಗೂಡುಗಳು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

2) ಪೇಯರ‍್ನ ತೇಪೆಗಳು (peyer’s patches): ಈ ತೇಪೆಗಳನ್ನು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಕಂಡುಕೊಂಡ ಜೊಹಾನ್ ಕೋನಾರ‍್ಡ್ ಪೆಯರ್ (Johann Conard Peyer) ಅವರ ನಿನಪಿಗಾಗಿ, ಪೇಯರ‍್ನ ತೇಪೆಗಳು ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಣ್ಣ ಕರುಳಿನ ಬಾಗವಾದ ಮುರಿಗರುಳಿನಲ್ಲಿ (ileum) ಇವು ಇರುತ್ತವೆ. T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇವು, ಕರುಳಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಳಿದಾಡುವ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು (antigen) ಗುರುತಿಸಿದ ಕೂಡಲೆ, T-ಗೂಡು ಹಾಗು B-ಗೂಡುಗಳು ಮಯ್ ಬಾಗಗಳಿಗೆಲ್ಲಾ ಹರಡಿ, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ನುಸುಳುವಿಕೆಯ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಸಂಬಂದಪಟ್ಟ ಕಾಪಿನ ಬಾಗಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಗುಲಬಹುದಾದ ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಯಲು ಮಯ್ಯನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

3) ತೊಳ್ಳೆ (spleen): ಮೊಟ್ಟೆಯಾಕಾರದ ಚಪ್ಪಟೆಯಂತಿರುವ ತೊಳ್ಳೆಯು, ಹೊಟ್ಟೆಯ ಎಡಮೇಲ್ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ತೊಳ್ಳೆಯ ಹೊರಪರೆಯು ಮಂದವಾದ ತಂತುಗೂಡುಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ತೊಳ್ಳೆಯ ಒಳಬಾಗವು ಕೆಂಪು ತಿರುಳು (red pulp) ಹಾಗು ಬಿಳಿ ತಿರುಳುಗಳಿಂದ (white pulp) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ.
ತೊಳ್ಳೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಾಗವು ಕೆಂಪು ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಂಪು ತಿರುಳು ಗುಳಿಗಳನ್ನು (sinus) ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈ ಗುಳಿಗಳು ನೆತ್ತರನ್ನು ಸೋಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಂಪು ತಿರುಳಿನ ಬಲೆಬಗೆ (reticular) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳ ನಾರುಗಳು ಮುರಿದ ಹಾಗು ವಯಸ್ಸಾದ ಕೆನೆ ಕಣಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಕೆಂಪು ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳು (macrophages) ಕೆಟ್ಟಿರುವ ಹಾಗು ವಯಸ್ಸಾದ ಕೆನೆಕಣಗಳನ್ನು ಅರಗಿಸಿ, ಕೆನೆಕಣಗಳಲ್ಲಿರುವ ರಕ್ತಬಣ್ಣಕಗಳನ್ನು (hemoglobin) ಮರುಬಳಕೆಗೆ (recycle) ರವಾನಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಂಪು ತಿರುಳು, ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳನ್ನು (platelets) ಕೂಡಿಡುವ ಹಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಮಯ್ಯಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರಿನ ಕೊರತೆಯು ಉಂಟಾದಾಗ, ಈ ಚಪ್ಪಟಿಕಗಳನ್ನು ನೆತ್ತರು ಹರಿಯುವಿಕೆಯ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೆಂಪು ತಿರುಳುಗಳ ನಡುಬಾಗದಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ತಿರುಳುಗಳು ನೆಲೆಸಿರುತ್ತವೆ. ಬಿಳಿ ತಿರುಳು ಹಾಲ್ರಸದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, T-ಗೂಡುಗಳು, B-ಗೂಡುಗಳು ಹಾಗು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

4) T-ನೆರೆನೆರು (thymus): ಮುಮ್ಮೂಲೆಯ (triangle) ಆಕಾರವಿರುವ T-ನೆರೆನೆರು ಗುಂಡಿಗೆ ಹಾಗು ಎದೆಚಕ್ಕೆಗಳ (sternum) ನಡುವೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪಿಂಡಗೂಸು (fetus) ಹಾಗು ಎಳವೆಯ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ, T-ನೆರೆನೆರು, T-ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಹಾಗು ಅವುಗಳನ್ನು ನೆರೆಸುವ (mature) ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುತ್ತದೆ.

ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುವ T-ಗೂಡುಗಳೂ T-ನೆರೆನೆರಿನಲ್ಲಿ ನೆರೆಯುತ್ತವೆ. ಮಯ್ನೆರೆಯುವಿಕೆಯ (puberty) ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಿದಂತೆ, ಮನುಶ್ಯರ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ T-ನೆರೆನೆರಿನ ಕೆಲಸ ಇಳಿಯುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮನುಶ್ಯರು ದೊಡ್ಡವರಾದ ಕೂಡಲೇ, ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ನೆರನೆರಿನ ಹಾಲ್ರಸದ ಗೂಡುಕಟ್ಟು ಕೊಬ್ಬಿನ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಾಗಿ ಮಾರ‍್ಪಡುತ್ತದೆ.

(ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: 1. embryology.med 2. en.wikipedia.org, 3. biology-forums.com , 4. remnanthealth.com, 5. niaid.nih.gov, 6. innerbody.com)

ಕಾಪು ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು – ಬಾಗ 1

By admin 20/06/2016 13/08/2016 ಮಯ್ಯರಿಮೆ (human anatomy)

ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಿಂದಿನ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸುತ್ತಾ ಬರಲಾಗಿದೆ. ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯ ಕುರಿತ ಈ ಬರಹಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳತ್ತ ಅರಿವಿನ ನೋಟ ಬೀರೋಣ.

ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಅಣಿಗೊಂಡಿರುವ ಎರಡು ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳಾದ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು (immune system) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟುಗಳ (lymphatic system) ಹಲವಾರು ಇಟ್ಟಳ (structure) ಹಾಗು ಕೆಲಸಗಳು ಒಂದೇ ತರನಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಒಳಿತು.

ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟು ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವ ನಂಜುಳ (virus), ದಂಡಾಣು (bacteria), ಬೂಸು (fungus) ಹಾಗು ಹೊರಕುಳಿ (parasite) ಮುಂತಾದ ಕೆಡುಕು-ಕಣಗಳೊಡನೆ (pathogens) ಹೊಡೆದಾಡಿ, ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿಗೆ ತೊಡಕುಂಟಾಗದಂತೆ ಕಾಯುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು, ಹಾಲ್ರಸವೆಂಬ (lymph) ಹರಿಕವನ್ನು (liquid) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ (tissue) ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಹರಿಕವನ್ನು ನೆತ್ತರಿನ ಏರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಹರಿಕದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಕಸ, ಬೇಡವಾದ ಸೂಲುಗೂಡುಗಳು ಇಲ್ಲವೆ ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿರಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು (pathogens) ಸೋಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಕರುಳಿನಿಂದ ಹೀರಿಕೊಂಡ ಕೊಬ್ಬುಳಿಗಳನ್ನು (fatty acids), ನೆತ್ತರೇರ‍್ಪಾಟಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲೂ ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಏರ‍್ಪಾಟು ನವಿರುಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic capillaries), ಹಾಲ್ರಸಗೊಳವೆಗಳು (lymphatic vessels) ಹಾಗು ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆಗಳನ್ನು (lymph nodes) ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಬರಹದ ಮೊದಲ ಎರಡು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಏರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಒಡಲರಿಮೆಯನ್ನು (anatomy) ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಮೂರನೇ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಉಸಿರಿಯರಿಮೆಯ (physiology) ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುವುದು.

ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟು ಹಾಗು ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಮುಕ್ಯ ಬಾಗಗಳೆಂದರೆ ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆ (red bone marrow) ಹಾಗು ಬೆಳ್-ನೆತ್ತರು (ಬೆನೆ) ಕಣಗಳು (ಚಿತ್ರ 1, 2).

ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆ ನೆತ್ತರುಮಾಡುವ (hematopoietic) ಗೂಡುಕಟ್ಟು (tissue). ಇದು ಹೀರುಗದೆಲುಬುಗಳಿಂದ (spongy bone) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಚಪ್ಪಟ್ಟೆ ಎಲುಬುಗಳಲ್ಲಿ (flat bones)ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಗೂಡುಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನೆತ್ತರುಕಣಗಳನ್ನು (blood cells) ಮಾಡುವ ಬುಡಗೂಡುಗಳು (stem cells) ಇರುತ್ತವೆ. ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಬೆನೆಕಣಗಳು (white blood cells), ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ಬೆನೆಕಣಗಳು (WBC) ಎರಡು ಬಗೆಯ ಬುಡಗೂಡುಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ,

1) ಮುನ್ನುಚ್ಚಿನ (myeloid) ಬುಡಗೂಡಿನಿಂದ ಒಂಜೀವ ಕಣ (monocytes) ಹಾಗು ನುಚ್ಚಿನಕಣಗಳು (granulocytes) ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ.

2) ಹಾಲ್ರಸಬಗೆ ಬುಡಗೂಡುನಿಂದ ಹುಟ್ಟುಕೊಲ್ಲುಗೂಡುಗಳು/ಹುಕೊಗೂಡು (natural killer cells) ಮತ್ತು ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (lymphocytes) ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

1.1) ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು: (ಚಿತ್ರ 2)

ನುಚ್ಚಿಲ್ಲದ (agranulocyte) ಬೆನೆಕಣವಾದ ಒಂಜೀವಕಣವು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕ (macrophage) ಇಲ್ಲವೆ ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳಾಗಿ (dendritic cells) ಮಾರ‍್ಪಡುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕ (macrophages): ನುಚ್ಚಿನ ಕಣಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು ಮಯ್ಗೆ ತಗುಲುವ ಸೋಂಕಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ತಡವಾಗಿ ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಮಯ್ ತಾಣವನ್ನು ತಲುಪುವ ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕಗಳಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ.

ತಿನಿಗೂಡುಗಳ (phagocytes) ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಡೊಳ್ಳುಮುಕ್ಕವು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ನುಂಗಿ ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಸೋಂಕು ಕೊನೆಗೊಂಡ ಮೇಲೆ ಕೆಡುಕುಕಣ ಹಾಗು ಕಾಪೆರ‍್ಪಾಟುಗಳ ಕಾದಾಟದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕಸಗಳನ್ನೂ ತೆಗೆಯುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳು (dendritic cells): ತೊಗಲು ಹಾಗು ಲೋಳ್ಪದರದ (mucus membrane) ಗೂಡುಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂಜೀವ ಕಣಗಳು ಕವಲ್ಗೂಡುಳಾಗಿ ಮಾರ‍್ಪಡುತ್ತವೆ. ಕವಲ್ಗೂಡುಗಳು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ T ಹಾಗು B ಎಂಬ ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳನ್ನು ಚುರುಕುಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

1.2) ನುಚ್ಚಿನ ಕಣಗಳು: (ಚಿತ್ರ 2)
ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಗೆ.

ಕೆಂಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು (eosinophils): ಒಗ್ಗದಿಕೆಯ ಉರಿಯೂತಗಳನ್ನು (allergic inflammation) ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಹಾಗು ಮಯ್ಯೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳುವ ಹೊರಕುಳಿಗಳ (parasites) ಮೇಲೆ ದಾಳಿಮಾಡುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಮರುಹುಳಿಯೊಲವುಕಣಗಳು (basophils): ಹೊರಕುಳಿ ಹಾಗು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳು (antigens) ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕಾಗ, ಹೆಪೆರಿನ್ (heparin) ಹಾಗು ಹಿಸ್ಟಮಿನ್ (histamine) ಎಂಬ ಇರ‍್ಪುಗಳನ್ನು (chemicals) ಸೂಸುವ ಮೂಲಕ ಒಗ್ಗದಿಕೆಯ ಉರಿಯೂತದ (allergic inflammation) ಹಮ್ಮುಗೆಯನ್ನು ಕೆರಳಿಸುತ್ತವೆ.

ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು (neutrophils): ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಕೂಡಲೆ ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳುವ ಬೆನೆಕಣಗಳಿವು. ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಸೂಸುವ ಇರ‍್ಪುಗಳನ್ನು (chemicals) ಗುರುತಿಸುವ ಅಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು, ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಮಯ್ಬಾಗಕ್ಕೆ ಓಡುತ್ತವೆ. ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ತಾಣವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಸಪ್ಪೆಬಣ್ಣೊಲವುಕಣಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ತಿನಿಗೂಡುವಿಕೆಯ (phagocytosis) ಹಮ್ಮುಗೆಯಲ್ಲಿ ನುಂಗುತ್ತವೆ. ನುಂಗಿದ ಕೆಡುಕುಕಣವನ್ನು ಇರ‍್ಪುಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಸಾಯಿಸುತ್ತವೆ.

2) ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (lymphocytes): (ಚಿತ್ರ 2)
ಹಾಲ್ರಸಬಗೆ ಬುಡಗೂಡುಗಳಿಂದ T ಹಾಗು B ಎಂಬ ಎರಡು ಬಗೆಯ ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ.

2.1) T-ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು (T-lymphocytes): T-ಗೂಡುಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯಬಹುದಾದ ಈ ಬೆನೆಕಣಗಳು, ಗೊತ್ತು ಮಾಡಿದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. T-ಗೂಡುಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವ ಉಳಿದ ಕಾಪೆರ‍್ಪಾಟಿನ ಗೂಡುಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.

ಒಮ್ಮೆ ಸೋಂಕು ತಗುಲಿದ ಮೇಲೆ ಒಂದಶ್ಟು T-ಗೂಡುಗಳು ಸೋಂಕಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಕೆಡುಕುಕಣವನ್ನು ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು, ‘ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳಾಗಿ’ (memory T-cells) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಒಮ್ಮೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳು, ಯಾವಾಗಲು ನೆತ್ತರೇರ‍್ಪಾಟಿನಲ್ಲಿ ಹರಿದಾಡುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಮುಂದೆ ಅದೇ ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣ ಮಯ್ಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕರೆ ನೆನಪಿನ T-ಗೂಡುಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳನ್ನು (antigen) ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸದೆಬಡಿಯುತ್ತವೆ.

(ನೋಡಿ ಹೇಗಿದೆ ನಮ್ಮ ಮಯ್ಯಿ ಕಾಪಾಡುವ ಪಡೆಗಳ ಏರ‍್ಪಾಟು. ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಎರಗಿದ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಅದೇ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಬಂದರೆ ಬೇಗನೇ ಗುರುತು ಹಿಡಿದು ಸದೆಬಡೆಯುತ್ತವೆ!)

2.2) B-ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳು/B-ಗೂಡುಗಳು (B-lymphocytes/B-cells): B-ಗೂಡುಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ಎದುರುಗೊಂಡ ಕೂಡಲೆ ತನ್ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಚುರುಕುಗೊಳಿಸಲು ರಸಗೂಡುಗಳಾಗಿ (plasma cells) ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ರಸಗೂಡುಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣದ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳ (antigen) ಎದುರಾಗಿ ಎದುರುಕಗಳನ್ನು (antibody) ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಎದುರುಕಗಳು, ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಒಗ್ಗದಿಕಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಉಳಿದ ಕಾಪೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಕಣಗಳು ಕೇಡುಕುಕಣಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಗುವ ತನಕ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳನ್ನು ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ.

2.3) ಹುಟ್ಟುಕೊಲ್ಲುಗಗೂಡುಗಳು (natural killer cells):
ಹಾಲ್ರಸಕಣಗಳ ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹುಟ್ಟುಕೊಲ್ಲುಗ (ಹುಕೊ) ಗೂಡುಗಳು ಹಲವು ಬಗೆಯ ಕೆಡುಕುಕಣಗಳು ಹಾಗು ಏಡಿ ಹುಣ್ಣಿನ ಗೂಡುಗಳ (cancer cells) ಎದುರಾಗಿ ಸೆಣಸುವ ಕಸುವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ನೆತ್ತರು ಜಾರಿನಲ್ಲಿ (circulatory tract) ಓಡಾಡುವ ಹುಕೊಗೂಡುಗಳು, ಹಾಲ್ರಸಗಡ್ಡೆ (lymph node), ತೊಳ್ಳೆ (spleen) ಹಾಗು ಕೆಂಪು ಮೂಳೆಮಜ್ಜೆಗಳ (red bone marrow) ಮೇಲೆ ಎರಗುವ ಹಲವಾರು ಕೆಡುಕುಕಣಗಳ ಎದುರಾಗಿ ಸೇಣಸುತ್ತವೆ.

(ಬೆನೆಕಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಶ್ಟು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ‘ನೆತ್ತರು/ರಕ್ತ’ ಬರಹವನ್ನು ಓದುವುದು.)

ಬರಹದ ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಹಾಲ್ರಸದೇರ‍್ಪಾಟಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಬಾಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.