ಭೂಮಿಯನ್ನು ಅಳೆದವರಾರು?

ದುಂಡಾಕಾರವಾಗಿರುವ ಭೂಮಿಯ ದುಂಡಗಲ (diameter) 12,756 ಕಿಲೋ ಮೀಟರಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ತೂಕ 5.97219 × 10‌‍24 ಕಿಲೋ ಗ್ರಾಂ. ಇಂತಹ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಓದಿದೊಡನೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ವಿಷಯಗಳು ಬೆರೆಗುಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಇಷ್ಟೊಂದು  ದೊಡ್ಡದಾದ ಅಂಕಿಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಅವುಗಳನ್ನು ಅಳೆದುದು ಹೇಗೆ?.

Image EM1
ಇನ್ನೊಂದು ಅಚ್ಚರಿಯ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಭೂಮಿಯ ದುಂಡಗಲವನ್ನು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅಳೆದದ್ದು ಸರಿಸುಮಾರು 2200 ವರುಶಗಳ ಹಿಂದೆ! ಬನ್ನಿ, ಅವರಾರು? ಹೇಗೆ ಅಳೆದರು? ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.
ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಸುಮಾರು 200 ರಲ್ಲಿ ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಎರತೊಸ್ತನೀಸ್ (Eratosthenes) ಎಂಬ ಗಣಿತದರಿಗ ಭೂಮಿಯ ದುಂಡಗಲವನ್ನು ಅಳೆದವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗ. ಅದೂ ತನ್ನ ನಾಡಿನಲ್ಲೇ ಇದ್ದುಕೊಂಡು ಅರಿಮೆಯ ನೆರವಿನಿಂದ ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಿದಾತ.

ಎರತೊಸ್ತನೀಸ್‍ರಿಗೆ ತನ್ನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಆಗುಹೋಗುಗಳು ತುಂಬಾ ಕುತೂಹಲ ಮೂಡಿಸಿದಂತವು. ಬೇಸಿಗೆಯ ಒಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಹೊತ್ತಿನಂದು ಸಿಯನ್ ಊರಿನ ಬಾವಿಯ ಮೇಲೆ ಹಾದುಹೋಗುವ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು, ಆ ಬಾವಿಯ ನಟ್ಟನಡುವೆ ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದುದು ಮತ್ತು ಅದೇ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಸುಮಾರು 750 ಕೀಲೋ ಮೀಟರಗಳಷ್ಟು ದೂರವಿರುವ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾದ ಕಂಬವೊಂದರ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ನೆರಳು ನೇರವಾಗಿರದೇ ಒಂದು ಕೋನದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದುದು, ಎರತೋಸ್ತೇನಸ್ ರ ಕುತೂಹಲ ಕೆರಳಿಸಿದ್ದವು.

ಸೂರ್ಯನ ನೆಟ್ಟ ನೇರವಾದ ಕಿರಣಗಳು ಉಂಟುಮಾಡುವ ನೆರಳು ಸಿಯಾನ್ ಊರಿನಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಅದೇ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೋನದಲ್ಲಿದ್ದದ್ದು, ನಮ್ಮ ಭೂಮಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿರದೇ ದುಂಡಾಗಿದೆ ಅನ್ನುವಂತ ವಿಷಯವನ್ನು ಎರತೊಸ್ತನೀಸ್‍ರಿಗೆ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದವು. ಗಣಿತವನ್ನರಿತಿದ್ದ ಎರತೊಸ್ತನೀಸ್‍ರಿಗೆ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿಯೇ ಭೂಮಿಯ  ಸುತ್ತಳತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಹೊಳಹು ಹೊಮ್ಮಿತು.

Image EM2ಸಿಯಾನ್ ಊರಿನ ಬಾವಿಯ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ತನ್ನೂರು ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಂಬದ ನೆರಳು ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದ ಕೋನವನ್ನು ಎರತೋಸ್ತೇನಸ್ ಅಳೆದರು. ಕಂಬ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ನೆರಳಿನ ಕೋನವು 7.2°  ಎಂದು ಗೊತ್ತಾಯಿತು.

ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ ಮತ್ತು ಸಿಯನ್ ಊರುಗಳ ದೂರ ತಿಳಿದಿದ್ದ ಎರತೋಸ್ತೇನಸ್ ಗಣಿತದ ನಂಟುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತಳತೆ ಮತ್ತು ದುಂಡಗಲವನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಎಣಿಕೆಹಾಕಿದರು.

Image EM3ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ ಕಂಬದ ನೆರಳಿನ ಕೋನ = 7.2°

ಒಂದು ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕೋನಗಳು = 360°

ಅಂದರೆ, ದುಂಡಾಗಿರುವ ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತಳತೆ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ ಮತ್ತು ಸಿಯಾನ್ ಊರುಗಳ ದೂರದ 360/7.2 = 50 ರಷ್ಟು ಇರಬೇಕು.

ಇನ್ನು, ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ ಮತ್ತು ಸಿಯನ್ ಊರುಗಳ ನಡುವಿನ ದೂರ = 5000 ಸ್ಟೇಡಿಯಾ
(ಸ್ಟೇಡಿಯಾ/Stadia – ದೂರವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಎರತೊಸ್ತನೀಸ್ ಬಳಸಿದ ಅಳತೆಗೋಲು)

ಹಾಗಾಗಿ,  ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತಳತೆ = 50 x 5000 = 250000 ಸ್ಟೇಡಿಯಾ = 40,000 ಕಿಲೋ ಮೀಟರಗಳು
(1 ಸ್ಟೇಡಿಯಾ = 0.15 ಕಿ.ಮೀ.)

ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವಂತೆ, ಸುತ್ತಳತೆ = 3.142 x ದುಂಡಗಲ (Circumference = 3.142 x diameter)

ಹಾಗಾಗಿ, ಎರತೊಸ್ತನೀಸ್ ಎಣಿಕೆ ಹಾಕಿದ ಭೂಮಿಯ ದುಂಡಗಲ (diameter) = 40000/3.142 = 12730.7 ಕಿ.ಮೀ.

ಹೀಗೆ ಸುಮಾರು 2200 ವರುಶಗಳ ಹಿಂದೆ ಕೋನಗಳನ್ನು  ಬಳಸಿ ಎರತೋಸ್ತೇನಸ್ ಅಳೆದದ್ದು, ಹೊಸಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಕರಾರುವಕ್ಕಾಗಿ ಅಳೆಯಲಾದ ಭೂಮಿಯ ದುಂಡಗಲ 12,756 ಕಿಲೋ ಮೀಟರಗಳಿಗೆ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಅರಿಮೆಯ ’ಹಿರಿಮೆ’  ಮನದಟ್ಟಾಗುತ್ತದೆ.

(ಸೆಲೆ: heasarc.nasa.govhte.si.edu, en.wikipedia.org, emaze.com)

ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ನಡುವಣ ಕೂಡು ಹರವು

ಎರಡೂ ಅರೆಗೋಳದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಬಿಸಿಲನೆಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸಾಗುತ್ತಾ  ಸರಿಗೆರೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸೇರುವ ತಾವುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಗಾಳಿಪಾಡಿನ ಪಟ್ಟಿಯು ಏರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ನೆಲೆಯಾದ ಈ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ನಡುವಣ ಕೂಡು ಹರವು (Intertropical Convergence Zone) ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಹರವು ಸರಿಗೆರೆಯಿಂದ ಮೇಲ್ಗಡೆಗೆ ಮತ್ತು ಕೆಳಗಡೆಗೆ ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಯ ಕದಲಿಕೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಜರುಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆ ಅಂದರೇನು? ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆ ಕದಲುವುದಾದರೂ ಏತಕ್ಕೆ? ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ನಡುವಣ ಕೂಡು ಹರವು ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಕೆಳಗೆ ಜರುಗುವುದರಿಂದ ಇಡಿನೆಲದ ಗಾಳಿಪರಿಚೆಯ ಮೇಲಾಗುವ ಆಗುಹಗಳೇನು? ಈ ಬರಹದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯೋಣ.

ನೆಲದ ಹೊರಮಯ್ ನಡುವಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಒಂದು ಅಡ್ಡಗೆರೆಯನ್ನು ಎಳೆದರೆ ಅದು ಸರಿಗೆರೆ. ನೆಲದ ಬಡಗು ತುದಿಯಿಂದ ತೆಂಕು ತುದಿಯವರೆಗು ಎಷ್ಟೇ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳನ್ನು ಎಳೆದರೂ ಅವುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಸರಿಗೆರೆಯೇ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸರಿಗೆರೆಯು ನೆಲವನ್ನು ಬಡಗು ಮತ್ತು ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳಗಳಾಗಿ ಸರಿಪಾಲು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸರಿಗೆರೆಯ 0 ಡಿಗ್ರಿಯಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ಬಡಗು ತುದಿಯವರೆಗು 90 ಡಿಗ್ರಿ ಮತ್ತು ತೆಂಕುತುದಿಯವರೆಗು 90 ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಳತೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸರಿಗೆರೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ 10 ಡಿಗ್ರಿ ಬಡಗು ಮತ್ತು ತೆಂಕಿಗೆ ಹಬ್ಬಿರುವ ನೆಲದ ಸುತ್ತಲಿನ ಪಟ್ಟಿಯು ಸರಿಗೆರೆನೆಲೆಯಾಗಿದ್ದೂ ಇಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಎಲ್ಲ ದಿನಗಳೂ ನೆಲವು ಕಡುಕಾಯುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಲು, ಹೆಚ್ಚು ಮಳೆ ಮತ್ತು ದಟ್ಟ ಕಗ್ಗತ್ತಲ ಕಾಡುಗಳು ಉಂಟಾಗಿವೆ.  ತುದಿಗಳೆರೆಡನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ನೆಲದ ಒಳಗಿನಿಂದ ನಿಲುವಾಗಿ ಒಂದು ಗೆರೆಯನ್ನು ಎಳೆದರೆ ಅದು ನಡುಗೆರೆ. ಈ ನಡುಗೆರೆಯು ನೆಲವು ತನ್ಸುತ್ತ ತಿರುಗುವ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸಕ್ಕೆ ನೇರಡ್ಡವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನೇಸರನ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸಕ್ಕೆ ಓರೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನೇಸರನ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸಕ್ಕೆ ಎಳೆದ ನೇರಡ್ಡಗೆರೆಗೆ ನೆಲದ ನಡುಗೆರೆಯು 23.30’ ಮೂಲೆಯಷ್ಟು ಬೇರ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನೇ ನಡುಗೆರೆ ಓರೆ(Axis tilt) ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಒಂದುವೇಳೆ ನೆಲದ ನಡುಗೆರೆಯು ನೇಸರನ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸಕ್ಕೆ ನೇರಡ್ಡವಾಗಿ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಈಗಿರುವ ಸೂಳುಗಳು (seasons) ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನೆಲದ ನಡುಗೆರೆಯ ಓರೆಯಿಂದಾಗಿಯೇ ಇಡಿನೆಲದಮೇಲೆ ಈಗಿರುವ ಸೂಳುಗಳಾದ ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ, ಮಳೆಗಾಲ ಮತ್ತು ಚಳಿಗಾಲಗಳು ಉಂಟಾಗಿವೆ. ನೆಲವು ತನ್ನಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಲೇ ನೇಸರನನ್ನೂ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ತನ್ನಸುತ್ತ ತಿರುಗಲು ಇರುವ ಸುತ್ತುಹಾದಿಯ(orbit) ಹಾದಿಮಟ್ಟಸವು(orbital plane), ನೇಸರನ ಸುತ್ತ ತಿರುಗಲು ಇರುವ ಸುತ್ತುಹಾದಿಯ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸವು ಒಂದೇ ಮಟ್ಟಸದಲ್ಲಿರದೆ 23.30’ ಅಗಲದ ಮೂಲೆಯಷ್ಟು ಬೇರ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಅಂದರೆ ನೇಸರನ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸಕ್ಕೆ ನೆಲದ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸವು 23.30’ ಮೂಲೆಯಶ್ಟು ವಾಲಿರುತ್ತದೆ.

unnamed

ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ನೇಸರನ ಕದಿರುಗಳು ಸರಿಗೆರೆನೆಲೆಯ ಪಟ್ಟಿಯಮೇಲೆ ಯಾವಾಗಲೂ ನೇರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸರಿಗೆರೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹೋದಂತೆಲ್ಲಾ ಓರೆಯಾಗಿ ಬೀಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದೆವು. ಆದರೆ ಇದು ತುಂಬು ತಿಳುವಳಿಕೆಯಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ನೆಲವು ನೇಸರನ ಹಾದಿಮಟ್ಟಸಕ್ಕೆ ಸಮತಟ್ಟಾಗಿ ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳದೆ ವಾಲಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ನೇಸರನ ಕದಿರುಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ಸರಿಗೆರೆಯ ಮೇಲೆಯೇ ನೇರವಾಗಿ ಬೀಳುವುದಿಲ್ಲ. ನೆಲವು ಓರೆಯಾದ ನಡುಗೆರೆಗೆ ನಂಟಾಗಿ ತಿರುಗುತ್ತಾ ನೇಸರನನ್ನೂ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

ಮಾರ್ಚ್ 20 ಇಲ್ಲ 21ಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಸರಿಗೆರೆ ಇರುವೆಡೆಯೆಲ್ಲಾ ನೇರವಾಗಿ ಬಿದ್ದ ಕದಿರುಗಳು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಬೀಳುವ ಪಟ್ಟಿಯು ಮೇಲೆಕ್ಕೆ ಜರುಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಜೂನ್ 21  ಇಲ್ಲ 22ಕ್ಕೆ ಈ ಪಟ್ಟಿಯು ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದ 23.5’ ಡಿಗ್ರಿ ಮೇಲ್ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಅಂದು ಹಗಲು, ವರುಶದ ಎಲ್ಲಾ ಹಗಲುಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೊತ್ತಿನದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಅಂದು ಹಗಲು 12 ತಾಸುಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಂದು 23.5’ ಡಿಗ್ರಿ ದಾಟಿ ಬಡಗು ತುದಿಯೆಡೆಗೆ ಹೋದಂತೆಲ್ಲ ಹಗಲು ಹಿಗ್ಗುತ್ತಾ ಇರುಳು ಕುಗ್ಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಬಡಗು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುವವರಿಗೆ ಇರುಳೇ ಇಲ್ಲದ 24ತಾಸೂ ಹಗಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದೇ ಹೊತ್ತಲ್ಲಿ ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಹಗಲು ಕುಗ್ಗುತ್ತಾ ಇರುಳು ಹಿಗ್ಗುತ್ತಾ ಕೊನೆಗೆ ತೆಂಕು ತುದಿಯಲ್ಲಿ 24ತಾಸೂ ಇರುಳೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಜೂನ್ ಇಲ್ಲ ಬಿಸಿಲ್ಗಾಲದ ಎಲ್ಲೆಹಗಲು ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಜೂನ್ ಎಲ್ಲೆ ಹಗಲಿನ ತರುವಾಯ ನೇಸರನ ನೇರ ಕದಿರುಗಳು ದಿನ ದಿನಕ್ಕೂ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುತ್ತಾ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 21ಕ್ಕೆ 0 ಡಿಗ್ರಿ ಸರಿಗೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಮತ್ತೇ ಬೀಳುತ್ತವೆ. 0ಡಿಗ್ರಿ ಸರಿಗೆರೆಯ ಮೇಲೆ ನೇರ ಕದಿರುಗಳು ಬಿದ್ದಾಗ ಇಡೀ ನೆಲದ ಮೇಲೆಲ್ಲಾ ಹಗಲೂ ಇರುಳು ಸರಿಸಮವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ನಾಳನ್ನು ಸರಿನಾಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಒಂದು ಏಡಿಗೆ ನೇರ ಕದಿರುಗಳು ಎರಡು ಸಾರಿ ಅಂದರೆ ಮಾರ್ಚ್ 21 ಹಾಗು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 21ಕ್ಕೆ ಬೀಳುವುದರಿಂದ ಎರಡು ಸರಿದಿನಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 21ರ ಸರಿದಿನ ಮುಗಿದಮೇಲೆ ನೇರ ಕದಿರುಗಳು ತೆಂಕು ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಸಾಗುತ್ತಾ ಡಿಸೆಂಬರ್ 21ಕ್ಕೆ ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದ  23.5’ ಡಿಗ್ರಿ ಕೆಳಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತವೆ. ಅಂದು ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ 12ತಾಸಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಹೊತ್ತಿನ ಹಗಲಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು 23.5’ ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಿಂತ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹೋದಹಾಗೆಲ್ಲ ಹಗಲು ಹಿಗ್ಗುತ್ತಾ ಇರುಳು ಕುಗ್ಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ತೆಂಕು ತುದಿಯಮೇಲೆ 24ತಾಸೂ ಹಗಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ ಇಲ್ಲ ಚಳಿಗಾಲದ ಎಲ್ಲೆಹಗಲೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾಗಿದೆ.

ದಿಟಕ್ಕೂ ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಆಗ ಬಿಸಿಲುಗಾಲವಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಗಟ್ಟಿನೆಲಗಳಿದ್ದೂ (60ಪಾಲು ನೆಲ, 40ಪಾಲು ನೀರು) ಗಾಳಿಪರಿಚೆಯ ಏರುಪೇರುಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ನೀರಿದ್ದೂ (20ಪಾಲು ನೆಲ, 80ಪಾಲು ನೀರು) ಅಡೆತಡೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಗಾಳಿಪರಿಚೆಯು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಒಂದೇತೆರನಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಗಟ್ಟಿನೆಲಗಳು ಇರುವುದರಿಂದ ಮಂದಿ ನೆಲಸಿಕೆಯು ಹೆಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೆಲದರಿಮೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳವನ್ನು ನಂಟಾಗಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಡಿಸೆಂಬರ್ 21ಕ್ಕೆ ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಚಳಿಗಾಲವಿರುವುದರಿಂದಾಗಿ ಚಳಿಗಾಲದ ಎಲ್ಲೆಹಗಲೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.

unnamed (1)

ಅಡಕಮಾಡಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ನೆಲವು ಚೆಂಡಿನಂತೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಅದರ ಹೊರಮೈ ಮಟ್ಟಸವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದಾಗಿ ನೇಸರನ ಕದಿರುಗಳು ಕೆಲವೆಡೆ ನೇರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಹಲವೆಡೆ ಓರೆಯಾಗಿ ಬೀಳುತ್ತವೆ. ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಓರೆಯಾಗಿ, ತುದಿಯಿಂದ ಸರಿಗೆರೆಯೆಡೆಗೆ ಹೋದಂತೆಲ್ಲ ಕಡಿಮೆ ಓರೆಯಾಗುತ್ತಾ ಸರಿಗೆರೆಯಮೇಲೆ ನೇರವಾದ ಕದಿರುಗಳು ಬೀಳುತ್ತವೆ. ನೇರ ಕದಿರುಗಳು ಬಿದ್ದ ಎಡೆಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ನೆಲವು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಯುತ್ತದೆ. ನೆಲದ ವಾಲಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ನೇರ ಕದಿರುಗಳ ಬೀಳುವಿಕೆಯ   ಪಟ್ಟಿಯು ಎಲ್ಲ ದಿನಗಳು ಸರಿಗೆರೆ ಮೇಲಿರದೆ 23.5 ಡಿಗ್ರಿ ಬಡಗಿನ ಮೇಲ್ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆ ಮತ್ತು ತೆಂಕಿನ ಕೆಳಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆವರೆಗೂ ಕದಲುತ್ತದೆ.  23.5ಡಿಗ್ರಿ ಬಡಗಿನಿಂದ 23.5 ಡಿಗ್ರಿ ತೆಂಕಿನವರೆಗೆ ನೆಲವನ್ನು ಕಡುಕಾಯುತ್ತ ಕದಲುವ ನೇರ ಕದಿರುಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆ ಎನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ.

unnamed (2)

ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಕುರಿತ ಬರಹದಲ್ಲಿ ಹಾಡ್ಲೆ ಕುಣಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಂತೆ, ಸರಿಗೆರೆನೆಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಡು ಕಾದ ಗಾಳಿಯು ಮೇಲೇರಿ ಮಳೆ ಸುರಿಸಿ ಹಗುರಗೊಂಡು, 10-15ಕಿಮಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬಡಗು ತುದಿಯೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತಾ ತಂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಒತ್ತೊಟ್ಟುಗೊಂಡು, 30 ಡಿಗ್ರಿ ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳ ಮೇಲಿಳಿದು ಮಾರುಗಾಳಿಗಳಾಗಿ ಮತ್ತೇ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಸರಿಗೆರೆನೆಲೆಗಳೆಡೆಗೆ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಈ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಎರಡೂ ಅರೆಗೋಳದ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬೀಸುತ್ತಾ ಸರಿಗೆರೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಎದುರುಬದುರಾಗಿ ಬಂದು ಕೂಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಕಡುಕಾಯುವ ತಾವುಗಳು ನೇರಕದಿರುಗಳು ಬೀಳುವ ಎಡೆಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಸರಿಗೆರೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲೇ ಕೂಡುವುದಿಲ್ಲ, ಹೊರತಾಗಿ ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟುಸೇರುತ್ತವೆ. ಸರಿಗೆರೆಯು ಮಾರ್ಪಡದ ನೆನಸಿನ ಗೆರೆಯಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಯು ನೇರಕದಿರುಗಳಿಂದ ಕಾದ ನೆಲೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಾಗಿದೆ. ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಒಟ್ಟುಸೇರುವ ನೆಲೆಗಳೇ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ನಡುವಣ ಕೂಡು ಹರವಾಗಿದೆ. ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲು ಬಿನಕೂ ಹರವು ಎಂದೂ ಹೇಳಬಹುದು. ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಯು ಮೇಲೆ ಕೆಳಗೆ ಕದಲಿದಂತೆಲ್ಲ ಬಿನಕೂ ಹರವು ಕೂಡ ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಕದಲುತ್ತದೆ.

unnamed (3)

ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಆರಯ್ಕೆಯನ್ನು ಮಾಡೋಣ. ಒಂದು ಗುಂಡಾಲದಲ್ಲಿ ನೀರು ಕಾಯಿಸಲು ಇಡಿ. ಮುಚ್ಚಳವನ್ನು ಗುಂಡಾಲಕ್ಕೆ ಮುಚ್ಚದೆ, ನೀರಾವಿಗೆ ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಿ. ಮುಚ್ಚಳದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೀರ ಹನಿಗಳು ಜೋತುಬಿದ್ದಿರುವುದು ಕಾಣಬಹುದು. ಅದೇ ಗುಂಡಾಲವನ್ನು ನೀರಿಲ್ಲದೆ ಬರಿದೆ ಕಾಯಲು ಇಡಿ. ಮುಚ್ಚಳದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೀರ ಹನಿಗಳು ಕೂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಮುಚ್ಚಳವು ಬಿಸಿಗಾಳಿ ತಗುಲಿ ಕಾದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಎತ್ತುಗೆಯನ್ನು ಬರಿನೆಲ ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ಗುಂಡಾಲದಂತೆ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುವ ಕಡಲಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಿ ನೋಡಿದಾಗ, ಕಾದ ಬಿಸಿಗಾಳಿಯು ಕಡಲಿಂದ ನೆಲದಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನೆಲದಿಂದ ಕಡಲಿಗೆ ಬೀಸಿದಾಗ ಪಡಲಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ನೆಲದಿಂದ ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೀಸಿದ ತೇವವಿಲ್ಲದ ಗಾಳಿಯು ಪಡಲಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.

ಬಿನಕೂ ಹರವಿನಿಂದಾಗಿ ಇಡಿನೆಲದ ಗಾಳಿಪರಿಚೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಏರುಪೇರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ. ಅಡ್ಡಡ್ಡವಾಗಿ ಬಿಸುಪು, ಪಸೆ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರ್ಪುಗಳಿಲ್ಲದ ನೂರು ಇಲ್ಲ ಸಾವಿರಾರು ಚದರ ಮೈಲಿಗಳವರೆಗೂ ಹಬ್ಬಿದ ಗಾಳಿಯ ದೊಡ್ಡ ಒಟ್ಟಲನ್ನು ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು(air mass) ಎನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ. ನೆಲದ ಮೇಲಿಂದ ಬೀಸುವ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು ಒಣದಾಗಿದ್ದರೆ ಕಡಲ ಮೇಲಿಂದ ಬೀಸುವುವು ಒದ್ದೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಮೇಲಿನ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿದಂತೆ ಆಫ್ರಿಕಾ ನೆಲತುಂಡಿನ ಮೇಲೆ ಬೀಸುವ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಎರಡು ಬಗೆಯ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲುಗಳಾಗಿ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಮೊದಲನೇದಾಗಿ, ಬಡಗು-ಮೂಡಣದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ನೆಲತುಂಡಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲಾಗಿ (cT – Tropical Continental air mass) ಬೀಸುವುದು. ಎರಡೆನೇದಾಗಿ, ಬೀಸುವ ತೆಂಕು-ಪಡುವಣದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ಕಡಲಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು (mT – Tropical Maritime air mass).

ಬಿಸಿಲ್ನೆಲ ನೆಲತುಂಡಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು – Tropical Continental air mass:
ಈ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು ಸಹಾರಾ ಮರಳುಗಾಡಿನಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಡುಕಾದು, ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಗಾಳಿಯೀರ(humid)ವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಮಾರ್ಪಡದ ಗಾಳಿಪಾಡನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಬಿಸಿಲ್ನೆಲ ಕಡಲಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು – Tropical Maritime air mass:
ಈ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಹೆಗ್ಗಡಲ/ಗಲ್ಫ್ ಆಪ್ ಗಿನೀಯಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಡುಕಾದು, ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಗಾಳಿಯೀರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಮಾರ್ಪಿನ ಗಾಳಿಪಾಡನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಇವೆರೆಡು ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲುಗಳು ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಬಿನಕೂ ಹರವಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡಿದಾಗ ಪಸೆ/ತೇವವುಳ್ಳ ಗಾಳಿಯು ಮೇಲಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಮೇಲೇರಿದಂತೆ ತಂಪುಗೊಂಡ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿನ ನೀರಾವಿಯು ನೀರಾಗಿ ಇಡಿನೆಲದ ಸುತ್ತಲೂ ಮೋಡಕವಿದ ಮಳೆಯು ಸುರಿಯುತ್ತದೆ.

ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಯು ಕದಲಿದಂತೆ ಬಿನಕೂ ಹರವೂ ಕದಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದೇವೆ. ಹೀಗೆ ಮಾರ್ಚ್ 21ರ ತರುವಾಯ ಬಡಗಿಗೆ ಕದಲುವಾಗ ಈ ಹರವು, ಕಡಲಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲನ್ನೂ(mT) ಬಡಗಿನೆಡೆಗೆ ಎದುರಾಗುವ ನೆಲಕ್ಕೆ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಒದ್ದೆ ಗಾಳಿಪಾಡು ತರುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಹೊತ್ತಲ್ಲಿ ಬಿನಕೂ ಹರವಿಗೆ ಬಡಗು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರುವ ನೆಲಕ್ಕೆ ನೆಲತುಂಡಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲಿಂದಾಗಿ ಒಣ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿಪಾಡು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಹೊತ್ತಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾಗಿ ಹರವಿನ ಕೆಳಗೆ ಗುಡುಗುಮಳೆಯಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬಿನಕೂ ಹರವು ಮೇಲೆ/ಕೆಳಗೆ ಕದಲುವುದರಿಂದ ಸರಿಗೆರೆನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ನಾಡುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಒದ್ದೆ ಮತ್ತು ಒಣ ಸೂಳುಗಳು ತಳೆಯುತ್ತವೆ. ಆಫ್ರಿಕಾ ನೆಲತುಂಡಿನೊಳಗೆ ಜರುಗುವ ಕೆಲವು ಎತ್ತುಗೆಗಳನ್ನು ನೋಡುವುದಾದರೆ,

unnamed (4)

ಗಾವ್: ಬಿನಕೂ ಹರವು ಬಡಗಿನ 10ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯನ್ನು ದಾಟಿದಾಗ, ಹರವಿನ ಬಡಗಿಗೆ ಇರುವ ನಾಡು ಮಾಲಿ. ಮಾಲಿ ನಾಡಿನ ಗಾವ್ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಏಡಿಗೆ 200mm ಮಳೆಸುರಿಯುವುದರಿಂದ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಬಿಸಿ ಮರಗಾಡಿನ ಗಾಳಿಪರಿಚೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ವರುಶದುದ್ದಕ್ಕೂ ಒಣದಾದ, ಬಿಸಿ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು ನೆಲತುಂಡಿನ ಮೇಲಿಂದ ಬೀಸುವುದರಿಂದ ಕಡಿಮೆ ದಿನಗಳಲ್ಲಷ್ಟೇ ಮಳೆ ಸುರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವರುಶದ ಒಟ್ಟು ಪಡಲಿಕೆ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಗಾವ್ ಪಟ್ಟಣವು ವರುಶದ ಹೆಚ್ಚು ದಿನ ಹರವಿನ ಬಡಗಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಅಬಿಜಾನ್: ಅಬಿಜಾನ್ ಪಟ್ಟಣವು ಅಯ್ವೊರಿ ಕೋಸ್ಟ್ ನಾಡಿನ ಗಲ್ಪ್ ಆಪ್ ಗಿನಿಯಾ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ವರುಶದ ಒಟ್ಟು ಮಳೆಸುರಿತ  1700mm ಆಗಿದ್ದೂ ಬಿನಕೂ ಹರವು, ಮೇ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬಡಗಿಗೆ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಕೊನೆಗೆ ತೆಂಕಿಗೆ ಕದಲುವುದರಿಂದ ಬಿಸಿ, ಗಾಳಿಯೀರ ಹೊಂದಿದ ಕಡಲಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು ವರುಶದುದ್ದಕ್ಕೂ ಮಳೆಸುರಿಸುತ್ತದೆ. ಜೂನ್ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಅಲ್ಲಿ ಎರಡು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಳೆ ಸುರಿತಗಳು ಮತ್ತು ವರುಶದುದ್ದಕ್ಕೂ ಬಿಸಿಲು, ಮಳೆಯಿರುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ದಟ್ಟಕಾಡುಗಳು(tropical rainforest) ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಬೊಬೊ-ಡಿಯೋಲಾಸ್ಸೋ: ಈ ಪಟ್ಟಣವು ಗಾವ್ ಮತ್ತು ಅಬಿಜಾನ್ ಪಟ್ಟಣಗಳ ನಡುವೆ ಬರುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಒದ್ದೆ ಮತ್ತು ಒಣ ಸೂಳುಗಳೆರೆಡೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಬಿನಕೂ ಹರವು ಜೂನಿನಲ್ಲಿ ಬಡಗು ಮತ್ತು ಅಗಸ್ಟಿನಲ್ಲಿ ತೆಂಕಿನೆಡೆಗೆ ಕದಲುವಾಗ, ಕಡಲಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲುಗಳಿಂದಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ವರುಶದ ಒಟ್ಟು ಮಳೆಸುರಿತ 1000mm ಆಗಿದೆ.

ಇಂಡಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಬಿನಕೂ ಹರವಿನ ಆಗುಹಗಳು:
ಮೇಲೆ ನೋಡಿದ ಗುಂಡಾಲದ ಎತ್ತುಗೆಯ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಿನಕೂ ಹರವು ಇಂಡಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಕದಲುವಾಗ ಬೇಸಿಗೆ ಸೂಳು ಮೊದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲ ಕಡುಕಾದು ಇಂಡಿಯಾದ ಒಳನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡ ಏರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ನೆಲಕ್ಕಿಂತ ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತಂಪಾದ ಹಿಂದೂ ಹೆಗ್ಗಡಲ ಮೇಲಿಂದ ತೆಂಕು ಪಡುವಣದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಬಿನಕೂ ಹರವಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟುಸೇರಲು, ಅಂದರೆ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಇಂಡಿಯಾದ ಒಳನಾಡುಗೆಳೆಡೆಗೆ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಬೀಸುವಾಗ ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಎತ್ತುಗೆಯಂತೆ ಕಡಲಿನಿಂದ ಪಸೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಪಡಲಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇದೇ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಚಳಿಗಾಲದ ಸೂಳು ಉಂಟಾಗುವುದನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ತಿಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.

unnamed (5)

unnamed (6)

23.5 ಡಿಗ್ರಿ ಮೇಲ್ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯು ಇಂಡಿಯಾದ ಗುಜರಾತ್, ರಾಜಸ್ತಾನ, ಮದ್ಯ ಪ್ರದೇಶ, ಚತ್ತೀಸ್ಗಡ, ಜಾರ್ಕಂಡ್, ಪಡುವಣ ಬಂಗಾಳ, ತ್ರಿಪುರ ಮತ್ತು ಮಿಜೋರಾಂ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮಾರ್ಚ್ 21ರಿಂದ ಜೂನ್ 21ವರೆಗಿನ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಕೂಡು ಹರವಿನ ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಾಗುವ ಕದಲಿಕೆಯು ಇಂಡಿಯಾದ ಮೇಲೆಯೂ ಜರುಗುತ್ತದೆ. ಇಂಡಿಯಾದ ಗಾಳಿಪಾಡಿನ ಮೇಲೂ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಕೂಡು ಹರವಿನಿಂದಾಗಿ ಏರುಪೇರುಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಎತ್ತುಗೆಗೆ ಜೂನ್ ಮೊದಲ ವಾರದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಾಗುವ ಇಂಡಿಯಾದ ಮಳೆಗಾಲ. ಇದನ್ನು ತೆಂಕು-ಪಡುವಣದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಮಾರ್ಚ್-ಏಪ್ರಿಲ್-ಮೇ-ಜೂನ್ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ನೇಸರನ ನೇರ ಕದಿರುಗಳು ಸರಿಗೆರೆಯ ಬಡಗಿಗೆ ಬೀಳತೊಡಗುವುದರಿಂದ ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಯು ಬಡಗಿಗೆ ಕದಲತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡೆ ಬಿನಕೂ  ಹರವು ಏರ್ಪಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಈಗಾಗಲೇ ತಿಳಿದಿದ್ದೇವೆ. ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಬಡಗು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ನೆಲವು ಇಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡ ಏರ್ಪಟ್ಟು, ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದ ತೆಂಕು-ಪಡುವಣ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಹಿಂದೂ ಪೆರ್ಗಡಲ ಮೇಲಿಂದ ಬಡಗು-ಮೂಡಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕೇರಳದ ಕರಾವಳಿ ಮತ್ತು ಅಂಡಮಾನ್ ನಿಕೋಬಾರ್ ನಡುಗಡ್ಡೆಗಳ ಮೇಲಿನ ನೆಲವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಜೂನ್ ಮೊದಲ ಇಲ್ಲ ಮೇ ಕೊನೆವಾರದಲ್ಲಿ ತಾಕಿದಾಗ ಮಾನ್ಸೂನ್/ಮಳೆಗಾಲವು ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಮೊದಲಾದಂತೆ. ಸರಿಗೆರೆಯೆಡೆಯ ಕಡಲಿನ ಗಾಳಿಯೊಟ್ಟಲು(mE) ಆಗಿದ್ದರಿಂದ ಇಂಡಿಯಾದ ಅಡಿ-ನೆಲತುಂಡಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

unnamed (7)

ಚಳಿಗಾಲದ ಮಾನ್ಸೂನ್: ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಇಂದ ಏಪ್ರಿಲ್ ವರೆಗೆ ಚಳಿಗಾಲದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಇರುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯ ತೆಂಕು-ಪಡುವಣದ ಮಾನ್ಸೂನಿನಶ್ಟು ಚಳಿಗಾಲದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಹೆಸರಾಗಿಲ್ಲ. ಕಾವಿನ ಸರಿಗೆರೆ ಇಲ್ಲ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆ ಕೂಡು ಹರವಿನೆಡೆಗೆ ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಬೀಸುವ ಬಡಗು-ಮೂಡಣದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ತೆಂಕು-ಮೂಡಣದ ಏಸಿಯಾದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಬಡಗು-ಮೂಡಣದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಗಾಳಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಮೊಂಗೋಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಬಡಗು-ಪಡುವಣದ ಚೀನಾದಿಂದ ಬೀಸುವ ಈ ಚಳಿಗಾಲದ ಒಣ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಗಾಳಿಗಳು ಬೇಸಿಗೆಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಗಾಳಿಯಶ್ಟು ಬಿರುಸಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.  ಹಿಮಾಲಯದ ಬೆಟ್ಟಸಾಲುಗಳು ಅಡ್ಡಗಟ್ಟುವುದರಿಂದ ಕರಾವಳಿ ತಲುಪುವಶ್ಟರಲ್ಲಿ ಅಳವುಗುಂದುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ತೆಂಕು ಇಂಡಿಯಾ ಮುಟ್ಟುವಶ್ಟರಲ್ಲಿ ಬಹಳಶ್ಟು ತಂಪನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲೂ ಕೊಂಚ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿಪಾಡು ತೆಂಕು ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ.

ಆದರೆ ತೆಂಕು-ಮೂಡಣದ ಏಸಿಯಾದ ಪಡುವಣ ಪಾಲಿನಂತಲ್ಲದೆ, ಮೂಡಣಪಾಲಿನಲ್ಲಿ ಬರುವ ಇಂಡೋನೇಶಿಯಾ, ಮಲೇಶಿಯಾಗಳಲ್ಲಿ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲೂ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಮೊದಲನೇದಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಅಡ್ಡಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಎರಡನೇದಾಗಿ ತೆಂಕು ಚೀನಾ ಕಡಲಿನಿಂದ ನೀರಾವಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತ ಬಡಗು-ಮೂಡಣದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಗಾಳಿಯು ಮಳೆಸುರಿಸುತ್ತದೆ.
ಮುಂದಿನ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಹೆಗ್ಗಡಲ ಒಳಹರಿವುಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿನಕೂ ಹರವಿನ  ಆಗುಹಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯೋಣ.

(ಚಿತ್ರ ಸೆಲೆಗಳು: worldatlas.comclimate.ncsu.edu)

ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು

ತಂಪುಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಬಾಗಿಲನ್ನು ತೆಗೆದಾಗ ತಣ್ಣನೆ ಗಾಳಿಯು ಕೆಳಗೆ ಸುಳಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಬಿಸಿ ನೀರೆರಕೊಂಡು ಆದಮೇಲೆ ಬಚ್ಚಲುಮನೆ ಬಾಗಿಲು ತೆಗೆದಾಗ ಬಿಸಿಗಾಳಿ ಮೇಲೇರುತ್ತಿರುತ್ತಿದ್ದರೆ ತಣ್ಣನೆ ಗಾಳಿ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ನುಸುಳುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೇಕೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿದ್ದೀರೇ?. ತಂಪಾದ ಗಾಳಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತೊಟ್ಟಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಕಾದ ಬಿಸಿಗಾಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತೂಕದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬಿಸಿಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ನೀರಾವಿ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದೂ ತಂಪು ಗಾಳಿಗಿಂತ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್ಗಳು ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತೊಟ್ಟಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ತಂಪು ಗಾಳಿಯು ಬಿಸಿಗಾಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತೂಕ ಹೊಂದಿ ಕೆಳಗಿಳಿದರೆ, ಬಿಸಿ ಗಾಳಿಯು ಮೇಲೇರುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ನೀರಾವಿ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ತಂಪು ಗಾಳಿಯು ಒಣದಾಗಿದ್ದು ಹೆಚ್ಚು ತೂಕದಿಂದಾಗಿ ನೆಲಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬೀಸಿದರೆ, ನೀರಾವಿ ಹೆಚ್ಚು ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುವ ಹಗುರ ಬಿಸಿಗಾಳಿಯು ಮೇಲೇರಿ ಮಳೆ ಸುರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗಾಳಿಹೊದಿಕೆಯ ಸುತ್ತೇರ್ಪಾಟು, ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿಯಬಹುದು.

ನೇಸರದಿಂದ ನೆಲವು ಎಲ್ಲೆಡೆಯೂ ಒಂದೇ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಾಯುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ಏರುಪೇರಾಗಿ ಕಾದ ನೆಲವೇ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಒಂದೆಡೆಯಿಂದ ಮತ್ತೊಂದೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಬಿಸುಪಿನಿಂದ ಒಂದು ತಾಣದ ಗಾಳಿಹೊದಿಕೆಯು (Atmosphere) ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾದಾಗ ಒತ್ತಡದ ಬೇರ್ಮೆ ಇಲ್ಲ ಒತ್ತಡದ ಏರಿಳಿತ (Pressure gradient) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಒತ್ತಡದ ಬೇರ್ಮೆ ಉಂಟಾದಾಗ, ಗಾಳಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಸಾಗಿದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬೀಸುಗಾಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಕಾಣುವುದಕ್ಕು, ಹಿಡಿಯುವುದಕ್ಕು ಕುದರದ ಗಾಳಿಯು ಬೀಸಿದಾಗಿನ ಒತ್ತರದಿಂದ ಅದರ ಇರುವಿಕೆ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಬೀಸುಗಾಳಿಯು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಒಣಗಿಸಬಲ್ಲದು ಮತ್ತು ಚಳಿಹೊತ್ತಲ್ಲಿ ಎಲುಬುಗಳನ್ನು ನಡುಗಿಸಬಲ್ಲದು. ಅದು ಹಡಗುಗಳನ್ನು ಕಡಲುಗಳಾಚೆ ಸಾಗಿಸಬಲ್ಲದು ಮತ್ತು ಹೆಮ್ಮರಗಳನ್ನು ನೆಲಕ್ಕುರುಳಿಸಬಲ್ಲದು. ಗಾಳಿಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಒಂದೇ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಇಡಲು, ಕಾವು ಸಾಗಣಿಕೆಗೆ, ಪಸೆ (moisture), ಕೊಳುಕೆ (pollutants), ದುಂಬು (dust)ಗಳಂತುವುನೆಲ್ಲಾ ಇಡಿನೆಲ (globe)ದೊಳು ಹೆಚ್ಚು ಗೆಂಟಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯಲು ಬೀಸುಗಾಳಿಯು ಅನುವಾಗಿದೆ.

ಗಾಳಿಹೊದಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಒತ್ತಡದ ಬೇರ್ಮೆಗಳು ಬೀಸುಗಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ನೆಲನಡುಗೆರೆ ಇರುವ ಎಡೆಯಲ್ಲಿ ನೇಸರವು ನೀರು ಮತ್ತು ನೆಲವನ್ನು ಇಡಿನೆಲದ ಉಳಿದೆಡೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಗೈಯ್ಯುತ್ತದೆ. ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ತಾವೆಲ್ಲ ಬಿಸಿಗೊಂಡ ಗಾಳಿಯು ಮೇಲಕ್ಕೇರಿ ತುದಿಗಳೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದೇರ್ಪಾಟು. ಹಾಗೆಯೇ ತಣಿದ, ಒತ್ತೊಟ್ಟಾದ (denser) ಗಾಳಿಯು ನೆಲದ ಮೇಲ್ಮಯ್ ಮೇಲೆ ಹಾದು ನೆಲನಡುಗೆರೆಯೆಡೆಗೆ, ಅದಾಗಲೇ ಬಿಸಿಗಾಳಿ ತೆರವುಗೊಂಡಿದ್ದ ತಾವನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದೇರ್ಪಾಟು. ಆದರೆ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದ ನೆಲೆಗಳಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡ ನೆಲೆಗಳೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವಾಗ ನೇರವಾಗಿ ಬೀಸುವುದಿಲ್ಲ. ನೆಲದ ತಿರುಗುವಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕೊರಿಯೋಲಿಸ್ ಆಗುಹವು ಬೀಸುವ ದಾರಿಯನ್ನು ಬಾಗಿದಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಎರಡೂ ಅರೆಗೋಳಗಳಲ್ಲಿ ನೇರಗೆರೆಯಂತೆ ಬಡಗು-ತೆಂಕು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಬೀಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಓರೆಯಾಗಿ ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಬಡಗು-ಮೂಡಣ ಇಲ್ಲ ತೆಂಕು-ಪಡುವಣ ಮತ್ತು ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಬಡಗು-ಪಡುವಣ ಇಲ್ಲ ತೆಂಕು-ಮೂಡಣದ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸುವಾಗ ಅವು ಯಾವ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಬೀಸುತ್ತಿವೆಯೋ ಆ ದಿಕ್ಕಿನ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೆಲವೆಡೆ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಒಂದೇ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಒಂದೇತೆರನಾಗಿ ಬೀಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ, ಅಂತವುಗಳನ್ನು ವಾಡಿಕೆಯ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು (Prevailing winds) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ವಾಡಿಕೆಯ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಬಂದು ಸೇರುವ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಕೂಡು/ಒಟ್ಟುಸೇರು ಹರವುಗಳೆಂದು (convergence zones) ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಕೊರಿಯೋಲಿಸ್ ಆಗುಹದಿಂದ ಬೀಸುಗಾಳಿಯ ಏರ್ಪಾಡುಗಳು ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಎಡಸುತ್ತು (counter-clockwise) ಮತ್ತು ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತು (clockwise) ತಿರುಗುತ್ತವೆ.

ನೆಲವು ಅಯ್ದು ಬೀಸುಗಾಳಿ ಹರವುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ

  1. ತಗ್ಗಿದ ಗಾಳಿನೆಲೆಗಳು,
  2. ಮಾರು ಗಾಳಿಗಳು,
  3. ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳು,
  4. ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು
  5. ತುದಿಯ ಮೂಡಣಗಾಳಿಗಳು.

ಇವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಗಾಳಿಹೊದಿಕೆಯ ಸುತ್ತೇರ್ಪಾಟನ್ನು ಮೂರು ಕುಣಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವು (1) ಹ್ಯಾಡ್ಲಿಸ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ(cell), (2) ಫ್ಯಾರೆಲ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ ಮತ್ತು (3) ತುದಿಯ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ.

ಗಾಳಿಹೊದಿಕೆಯ ಸುತ್ತೇರ್ಪಾಟಿನ ಕುಣಿಕೆಗಳು (Atmospheric Circulation Cells)

ಇಡಿನೆಲದೊಳು ಈ ಬೀಸುಗಾಳಿ ಕುಣಿಕೆಗಳು 30ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳಿಗೆ ಒಂದರಂತೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. 0-30ಡಿಗ್ರಿಯ ಕುಣಿಕೆಯನ್ನು ಹ್ಯಾಡ್ಲಿ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ, 30-60ಡಿಗ್ರಿಯದ್ದು ಫ್ಯಾರೆಲ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ ಮತ್ತು 60-90ಡಿಗ್ರಿಗೆ ತುದಿಯ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹ್ಯಾಡ್ಲಿ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ: ಹ್ಯಾಡ್ಲಿಸ್ ಕುಣಿಕೆಯು ಜಾರ್ಜ್ ಹ್ಯಾಡ್ಲಿ ಎಂಬವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲಾಗಿದ್ದೂ, ಇದು ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ಎರಡೂ ಬದಿಗಳು ಅಂದರೆ ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳ ಮತ್ತು ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದ 0-30ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳವರೆಗೆ ಸುತ್ತುವ ಗಾಳಿಯ ಇಡಿನೆಲ ಮಟ್ಟದ ಕುಣಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ಹತ್ತಿರದ ಗಾಳಿಯು ಮೇಲಕ್ಕೇರಿ, ಸುಮಾರು 10-15ಕಿಮೀ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ತುದಿಗಳ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತಾ, ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ (subtropics) ಮೇಲೆ ಕೆಳಗಿಳಿದು ಮತ್ತೇ ನೆಲದ ಮೇಲ್ಮಯ್ಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿ ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ಕಡೆಗೆ ಮಾರು ಗಾಳಿಗಳಾಗಿ (trade winds) ಹಿಂದಿರುಗಿದಾಗ ಒಂದು ಕುಣಿಕೆ ಮುಗಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸುತ್ತುವಿಕೆಯಿಂದ ಮಾರು ಗಾಳಿಗಳು, ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ಮಳೆಗಳು, ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ಮರಳುಗಾಡುಗಳು, ಹರಿಕೇನ್ ಗಳು ಮತ್ತು ಕಡುಬಿರುಗಾಳಿಗಳು (Jet Streams) ಉಂಟಾಗಿವೆ.

ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ಪಟ್ಟಿ ಹಾಗು ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಕೂಡು ಹರವು ತಾಣಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಇತರೆಲ್ಲೆಡೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾದ ಗಾಳಿಯು ತೇಲಿಕೊಂಡು ಮೇಲೇರಿ ದಟ್ಟ ಮೋಡಗಳು ಉಂಟಾಗಿ ಗುಡುಗಿನಿಂದ ದಟ್ಟ ಮಳೆಯನ್ನು ಸುರಿಸುತ್ತದೆ. ಮಳೆಯಿಂದಾಗಿ ನೀರಾವಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಗಾಳಿಯು ಒಣದಾಗಿ ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲನೆಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವಂತೆ ದಟ್ಟ ಗುಡುಗು ಮಳೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಮರಳುಗಾಡುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.
ಫ್ಯಾರೆಲ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ: ಹ್ಯಾಡ್ಲಿ ಮತ್ತು ತುದಿಯ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆಗಳು ಸೇರಿ 30-60ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳ ನಡುವೆ ಫ್ಯಾರೆಲ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹ್ಯಾಡ್ಲಿ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತಿರುವ ಗಾಳಿಯ ಒಂದುಪಾಲು ಫ್ಯಾರೆಲ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆಯ ಪಾಲಾಗಿ ನೆಲದಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳಾಗಿ ಬೀಸುತ್ತವೆ. 60ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯ ಹತ್ತಿರ ಮೇಲಕ್ಕೇರಿ ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ದಿಕ್ಕಿನೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ.

Hadley-Farell-Atmospheric-Cell

ತುದಿಯ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆ: ೬೦ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲ/ಹೆಗ್ಗಡಲಿಗೆ ತಾಕಿ ಬಿಸಿಗೊಂಡ ಗಾಳಿ ಮೇಲೇರಿ ತುದಿಗಳಿಗೆ ತಲುಪಿದಾಗ ತಣಿದಿರುತ್ತದೆ. ಎತ್ತುಗೆಗೆ ಬಡಗು ತುದಿಗೆ ತಲುಪುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ತಂಪುಗೊಂಡ ಗಾಳಿ ಕೆಳಗಿಳಿದು ನೆಲದಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತೆಂಕು-ಪಡುವಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ತುದಿಯ-ಮೂಡಣಗಾಳಿಗಳಾಗಿ ಬೀಸುತ್ತದೆ.

ಬೀಸುಗಾಳಿ ಹರವುಗಳು (Wind Zones)

ಡೋಲ್-ಡ್ರಮ್ಸ್ (ತಗ್ಗಿದಗಾಳಿನೆಲೆಗಳು)

ಹ್ಯಾಡ್ಲಿ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಡೋಲ್-ಡ್ರಮ್ಸ್ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಎರಡೂ ಅರೆಗೋಳದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಕೂಡುವ ತಾಣವನ್ನು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಕೂಡು ಹರವು (ITCZ – intertropical convergence zone) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಈ ಹರವಿನ ಸುತ್ತಲಿರುವುದೇ ಡೋಲ್-ಡ್ರಮ್ಸ್. ನೆಲನಡುಗೆರೆಯಿಂದ 5ಡಿಗ್ರಿ ಬಡಗು ಮತ್ತು ತೆಂಕಿಗೆ ಹರಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನೆಲವು ಕಡುಕಾದು, ಗಾಳಿಯು ಹಿಗ್ಗುತ್ತಾ ಮೇಲೇರುತ್ತದೆ. ಈ ವಾಡಿಕೆಯ ಗಾಳಿಗಳು ಅಸಳೆಯವಾಗಿದ್ದೂ ಗಾಳಿಪಾಡು (weather) ನಿಂತಗಾಳಿಯಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಕೂಡು ಹರವು, ನೆಲನಡುಗೆರೆಯ ಎರಡು ಬದಿಗೂ ಹರಡಿರುತ್ತದೆ. ನೇಸರದಿಂದ ನೆಲನಡುತಾಣವು ಕಾದಂತೆಲ್ಲ ಗಾಳಿಯ ರಾಶಿಯು ಮೇಲಕ್ಕೇರಿ ಬಡಗು ಮತ್ತು ತೆಂಕಿನೆಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಸಾಗಿಬಂದ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿಯು 30ಡಿಗ್ರಿ ಬಡಗು ಮತ್ತು ತೆಂಕಿನ ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದ ಪಟ್ಟಿಗಳಾದ ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳ ಸುತ್ತ ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದುಪಾಲು ಗಾಳಿ ರಾಶಿಯು ಮರಳಿ ತಗ್ಗಿದಗಾಳಿನೆಲೆಗಳೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿದರೆ, ಇನ್ನೊಂದುಪಾಲು ಎದುರು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳಾಗಿ ಬೀಸುತ್ತವೆ.

Wind-Zones

ಮಾರು ಗಾಳಿಗಳು (Trade Winds)

ಮಾರು ಗಾಳಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಬಲವುಳ್ಳ ವಾಡಿಕೆಯ ಗಾಳಿಗಳಾಗಿದ್ದು ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ (tropics) ಮೇಲೆ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಕೊರಿಯೋಲಿಸ್ ಬಲವು ನೆಲನಡುಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದೇ ಇಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅದು ತುದಿಗಳೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿದಂತೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೂಸರೆಯಿಂದಾಗಿ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು, ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಯ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದ ನೆಲೆಗಳಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ನೆಲನಡುಗೆರೆಯೆಡೆಗೆ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಬಡಗು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಬಡಗು-ಮೂಡಣ ಕಡೆಯಿಂದ ತೆಂಕು-ಪಡುವಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಹಾಗೆಯೆ ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ತೆಂಕು-ಮೂಡಣ ಕಡೆಯಿಂದ ಬಡಗು-ಪಡುವಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ನೆಲನಡುಗೆರೆಯೆಡೆಗೆ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಮಾರು ಗಾಳಿಗಳು ಮುಂದಾಗಿಯೇ ತಿಳಿಯಬಹುದಾಗಿವೆ. ಅರಸುಕೆ (exploration), ಅರುಹುಕೆ (communication) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟದ ಹಿನ್ನಡವಳಿಯಲ್ಲಿ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳೂ ಕೂಡ ದೂಸರೆಯಾಗಿವೆ. ಇಂದಿಗೂ ಹಡಗಿನ ಸರಕುಸಾಗಣಿಕೆಗೆ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಂದ ಹರಿಯುವ ಹೆಗ್ಗಡಲ ಒಳಹರಿವುಗಳು ಅನುವಾಗಿವೆ.
ನೆಲದಿಂದ ಬೀಸುವ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಕಡಲ (ಕಡಲಿನ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು – maritime trade winds) ಮೇಲಿನವುಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಣ ಮತ್ತು ಬಿಸಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಇವಗಳನ್ನು ಪೆರ್ನೆಲದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು (continental trade winds) ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬಿರುಸಾದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಪಡಲಿಕೆ (precipitation) ಇಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಉಂಟಾದರೆ, ಅಸಳಾದ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಒಳನಾಡಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಮಳೆಸುರಿಸಬಲ್ಲವು. ತಕ್ಕುದಾದ ಎತ್ತುಗೆಯೆಂದರೆ ತೆಂಕು-ಮೂಡಣ ಏಶಿಯಾದ ಮಾನ್ಸೂನ್ (southeast Asian monsoon).

ಹಡಗು ಸಾಗಣಿಕೆ ಮತ್ತು ಮಳೆಸುರಿತದ ಹೊರತಾಗಿ ಮಾರುಗಾಳಿಗಳು ಸಾವಿರಾರು ಕಿಲೋಮೀಟರುದ್ದಕ್ಕೂ ದುಂಬು, ಮರಳನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯೊಬಲ್ಲದು. ಎತ್ತುಗೆಗೆ ಸಹಾರ ಮರಳುಗಾಡಿಂದ ಹೊತ್ತೊಯ್ದ ಮರಳು ದುಮ್ಮಿನ ಗಾಳಿಮಳೆಯು (storm) ಕೆರೀಬಿಯನ್ ಕಡಲಿನಲ್ಲಿರುವ ನಡುಗಡ್ಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಫ್ಲೋರಿಡಾ ವರೆಗೂ ಸುಮಾರು 8,047ಕಿಮೀ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಬೀಸುತ್ತವೆ.

ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳು (Horse Latitudes)

ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳು ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾರು ಗಾಳಿಗಳ ನಡುವಣ ಕಿರಿದಾದ ಹರವಿನಲ್ಲಿನ ಒಣ, ಬಿಸಿಯಾದ ಗಾಳಿಪರಿಚೆಗಳಾಗಿವೆ (climates). ಹ್ಯಾಡ್ಲಿ ಮತ್ತು ಫಾರೆಲ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆಗಳ ನಡುವಲ್ಲಿ ಈ ಗಾಳಿಪರಿಚೆಗಳು ಏರ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇವು 30-35ಡಿಗ್ರಿ ಬಡಗು ಮತ್ತು ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಿರುತ್ತವೆ. ತೆಂಕು-ಅಮೇರಿಕಾದ ಮಳೆಯಿಲ್ಲದ ಅಟಕಾಮಾದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಆಪ್ರಿಕಾದ ಕಲಹರಿ ಬಗೆಯ ಹಲವಾರು ಮರಳುಗಾಡುಗಳು ಈ ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ವಾಡಿಕೆಯ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹಗುರವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದುವೇಳೆ ಬಿರುಸಾಗಿ ಬೀಸಿದರೂ ಚೂರು ಹೊತ್ತಿಗೆಲ್ಲಾ ತಗ್ಗುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುಸಲ ಬೀಸುಗಾಳಿಯೇ ಇಲ್ಲವೆಂಬಂತೆ ಅಲುಗಾಡದ ತಾಣವಿದ್ದಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ವಲಸೇನೆಲಸು (colonial) ನಾಳುಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯೂ-ಜಿಲ್ಯಾಂಡಿನ ಹಡಗಾಳುಗಳು ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ವೆಸ್ಟ್-ಇಂಡೀಸ್ಗೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಗಾಳಿಯೂ ಅಲುಗಾಡದ ಈ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ನಾಳುಗಟ್ಟಲೆ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡು, ಕುಡಿಯಲು ನೀರೂ ಇಲ್ಲದಂತಾಗಿ ಸತ್ತ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕಡಲಿಗೆ ಬಿಸಾಡಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಈ ದೂಸರೆಯಿಂದಾಗಿಯೇ ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳು ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

trade-winds

ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು (Westerlies)

ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು ಪಡುವಣದಿಂದ ನಟ್ಟಡ್ಡಗೆರೆಗಳ (mid latitudes) ತಾಣಗಳೆಡೆಗೆ ಬೀಸುವ ವಾಡಿಕೆಯ ಗಾಳಿಗಳಾಗಿವೆ. ಅಡಿ-ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದ ನೆಲೆಗಳಿಂದ ನಡುತರ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ನೆಲೆಗಳೆಡೆಗೆ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಇವು ಫಾರೆಲ್ ಗಾಳಿಕುಣಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಉಂಟಾಗುವ ನೆಲಮಟ್ಟದ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು. ತುದಿಯ ಮೂಡಣಗಾಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದ ಕುದುರೆ ಅಡ್ಡಗೆರೆ ತಾಣಗಳ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳು, ಎರಡು ಬದಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಹಾಗು ತುದಿಗಳಮೇಲೆ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡವಿದ್ದ ಹೊತ್ತಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಿರುಸಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗು ತುದಿಯ ಮೂಡಣಗಾಳಿಗಳು ಬಿರುಸಾಗಿದ್ದಾಗ ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು ಅಳವುಗುಂದುತ್ತವೆ.

ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದ 40, 50 ಮತ್ತು 60ಡಿಗ್ರಿ ಅಡ್ಡಗೆರೆಗಳ ನಡುವಿನ ಬೀಸುಗಾಳಿಗಳ ಹರವನ್ನು ಸಾಲಾಗಿ “ಬೊಬ್ಬಿರಿವ ನಲವತ್ತುಗಳು – (Roaring Forties)”, “ರೊಚ್ಚಿನ ಅಯ್ವತ್ತುಗಳು – (Furious Fifties)” ಮತ್ತು “ಕಿರುಚುವ ಅರವತ್ತುಗಳು – (Shrieking Sixties)” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಹೆಗ್ಗಡಲು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹಬ್ಬಿರುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿನ ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು ಕಡುಬಿರುಸಾಗಿ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಈ ತಾಣಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಗಟ್ಟಿನೆಲಗಳು (Land mass) ಕಾಣಸಿಗುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಬೀಸುಗಾಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ತಡೆಯಿಲ್ಲದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ತೆಂಕು ಅಮೆರಿಕಾ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಗಳ ತುತ್ತತುದಿ ಹಾಗು ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡಿನ ನಡುಗಡ್ಡೆಗಳೊಂದೇ (island) ಬೊಬ್ಬಿರಿವ ನಲವತ್ತುಗಳು ಹಾದುಹೋಗುವ ಗಟ್ಟಿನೆಲಗಳು. ಅರಸುಗೆಯ (exploration) ನಾಳುಗಳಲ್ಲಿ ಹಡಗಾಳುಗಳಿಗೆ ಬೊಬ್ಬಿರಿವ ನಲವತ್ತುಗಳು ಬಹಳ ಮುಕ್ಯವಾಗಿದ್ದವು. ಯುರೋಪ್ ಹಾಗು ಪಡುವಣ ಏಶಿಯಾದ ಅರಸುಗರು ಮತ್ತು ಮಾರಾಳಿಗಳು ತೆಂಕು-ಮೂಡಣದ ಸಾಂಬಾರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಗೆ ಸೇರಲು ಈ ಬೊಬ್ಬಿರಿವ ನಲವತ್ತುಗಳು ಎಂಬ ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು.

ಹೆಗ್ಗಡಲ ಒಳಹರಿವುಗಳ (Oceanic Currents) ಮೇಲೆ ಅದರಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತೆಂಕು ಅರೆಗೋಳದಲ್ಲಿ ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಬಾವ ಬೀರಿವೆ. ಇಡೀ ನೆಲದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ದೊಡ್ಡದಾದ ಅಂಟಾರ್ಟಿಕ್ ತುದಿಸುತ್ತುವ ಒಳಹರಿವು (Antarctic Circumpolar Current-ACC), ಪಡುವಣಗಾಳಿಗಳ ಪ್ರಬಾವದಿಂದ ಪಡುವಣ-ಮೂಡಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪೆರ್ನೆಲವನ್ನು (continent) ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಸುತ್ತುತ್ತಾ ಎಣಿಸಲಾಗದಶ್ಟು ತಂಪಾದ, ಹೆಚ್ಚು ಪೊರೆತಗಳ (nutrients) ನೀರನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದಲ್ಲದೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಡಲಬಾಳಿನ ಹೊಂದಿಕೆಯೇರ್ಪಾಟುಗಳನ್ನು (marine ecosystems) ಮತ್ತು ಉಣಿಸುಬಲೆಗಳನ್ನು (food webs) ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ತುದಿಯ ಮೂಡಣಗಾಳಿಗಳು (Polar Easterlies)

ತುದಿಯ ಮೂಡಣಗಾಳಿಗಳು ಒಣ ಹಾಗು ತಂಪಾದ ವಾಡಿಕೆಯ ಗಾಳಿಗಳಾಗಿದ್ದು ಮೂಡಣದ ಕಡೆಯಿಂದ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಇವು ಬಡಗು-ತೆಂಕು ತುದಿಗಳ (poles) ಎತ್ತರದ ಹಾಗು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಡದ ನೆಲೆಗಳಿಂದ ನಡುತರ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಅಡಿ-ತುದಿಯ (sub-polar) ನೆಲೆಗಳೆಡೆಗೆ ಬೀಸುತ್ತವೆ. ಇವು ತಂಡ್ರಾ ಮತ್ತು ಮಂಜು ಹೊದ್ದ ನೆಲೆಗಳಿಂದ ಬೀಸುವುದರಿಂದ ಕಡುತಂಪಾಗಿರುತ್ತವೆ. ತುದಿಯ ಮೂಡಣಗಾಳಿಗಳು ಬಡಗು ತುದಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತೆಂಕಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಮುಂದಿನ ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಲ್ನೆಲೆಗಳ ಕೂಡು ಹರವು ಮತ್ತು ಅದರ ಕದಲಿಕೆಯಿಂದ ನೆಲದ ಗಾಳಿಪಾಡಿನ ಮೇಲೆ ಉಂಟಾಗುವ ಆಗುಹಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ.